Smolec
Smolec (do 1945 niem. Schmolz, 1945–1947 Smolice Śląskie) – wieś w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie wrocławskim, w gminie Kąty Wrocławskie. W latach 1945–1954 siedziba gminy Smolec.
| wieś | |
 Ruiny pałacu w Smolcu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (31.12.2020) |
5384[2] |
| Strefa numeracyjna |
71 |
| Kod pocztowy |
55-080[3] |
| Tablice rejestracyjne |
DWR |
| SIMC |
0875187 |
Położenie na mapie gminy Kąty Wrocławskie  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu wrocławskiego  | |
 51°04′20″N 16°52′49″E/51,072222 16,880278[1]
| |
| Strona internetowa | |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wrocławskiego.
Najstarsza informacja o Jeschcone von Smolcz (Jaśku ze Smolca) pochodzi z dokumentu wystawionego przez księcia wrocławskiego Henryka VI Dobrego w dniu 4 stycznia 1316 roku. Tego dnia książę nadał prawo do wybudowania młyna w Maślicach wrocławskiemu zakonowi klarysek. Jaśko ze Smolca występuje w nim jako świadek aktu nadania tego prawa.[4][5]
Nazwa
edytujNazwa miejscowości po raz pierwszy zanotowana w łacińskim dokumencie z 1323 roku jako Smolz. 1324/1326 - Smolcz[5], w 1328 Smolicz oraz Smolize, 1336 Schmolz, 1337 Schmolcz oraz Smolcz polonicale[6]. W 1630 oraz 1736 Smoltz, 1795 Smoltsch oraz 1802 Schmoltsch[6].
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa miejscowości pochodzi od polskiej nazwy „smoły”[7] i wiąże ją z miejscem jej produkcji. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia on jako najstarszą zanotowaną nazwę miejscowości Smolcz podając jej znaczenie „Teerosenplatz” czyli po polsku „miejsce smoły”[7]. Niemcy zgermanizowali nazwę na Schmolz w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie[7]. Podobny wywód przedstawia również niemiecki językoznawca Paul Hefftner. W książce o nazwach miejscowych regionu wrocławskiego z 1910 roku pisze „Abgeleitet vom poln. smoła, asl. smola = bitumen Pech, Teer”[6].
Osiedle Leśne
edytujNowa część Smolca. Osiedle domów wielo- i jednorodzinnych zbudowane od podstaw na północ od wsi, ok. 2 km od granic Wrocławia, docelowo dla pięciu tysięcy mieszkańców. Budynki wielorodzinne w niskiej zabudowie. Osiedle sąsiaduje z Portem Lotniczym im. Mikołaja Kopernika we Wrocławiu.
Zabytki
edytujDo wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[8]:
- zespół kościoła ewangelickiego, obecnie par. rzym.-kat. pw. Narodzenia NMP, z 1908 r.:
- kościół
- plebania
- cmentarz kościelny
- zamek w ruinie, zbudowany na wyspie w 1523 r. w stylu renesansowym z prostokątną wieżą od strony wschodniej, i dwukrotnie przebudowany w XVIII i XIX w. Zniszczony w 1945.
Sport
edytuj- Smoleckie Towarzystwo Sportowe Sokół Smolec (klasa A piłki nożnej mężczyzn).
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 125317
- ↑ Spis miejscowości i statystyka ludności na dzień 2020-12-31 [online], Gmina Kąty Wrocławskie, 31 grudnia 2020 (pol.).
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1181 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Schreiben Heinrichs VI., des Herzogs von Schlesien-Breslau, durch welches er dem Kloster der Heiligen Klara in Breslau das Recht zugensteht Mühlen in Maslitz zu errichten, AP Wrocław, Rep. 63 nr 36; Komisja Generalna Rejencji Wrocławskiej sygn. WR 165; Konserwator Zabytków Prowincji Dolnośląskiej, sygn. 1206, I/1354, I/14; Rejencja Wrocławska, Widz. Kat. sygn. 156894., 4 stycznia 1316.
- ↑ a b Izabela Różowiec, Sebastian Kotlarz, Smolec wczoraj i dziś. 1316-2016. Tomasz Soróbka (red.), wyd. I, Smolec: Kursor Multimedia, 2016, 15 i nn., ISBN 978-83-88726-00-2.
- ↑ a b c Paul Hefftner: Ursprung und Bedeutung der Ortsnamen im Stadt und Landkreise Breslau. Breslau: Ferdinand Hirt, 1910, s. 149.
- ↑ a b c Heinrich Adamy, Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 41, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 231. [dostęp 2012-10-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
Bibliografia
edytuj- Czesław Cetwiński, Zabytki architektury w województwie wrocławskim, Wyd. Urzędu Wojewódzkiego we Wrocławiu, 1987.
- Grzegorz Stasik Historia Smolca