Gołąbek liliowy

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Russula, Russulaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1876 r. Lucien Quélet i nadana przez niego nazwa naukowa jest aktualna^[1]. Ma 10 synonimów. Niektóre z nich^[2]:

• Russula lilacea var. ustulata Reumaux 2011
• Russula pseudolilacea J. Blum 1954
• Russula retispora (Singer) Bon 1986

Polską nazwę nadała Alina Skirgiełło w 1991 r.^[3]

Kapelusz

Średnica 3–8 cm, kruchy, wypukły, później płaskowypukły, na koniec płaskowklęsły. Brzeg krótko prążkowany. Powierzchnia różowoliliowa, czasami purpurowoczerwona z ciemniejszym, czasami nawet z brudnordzawym środkiem, u starszych okazów wyblakła. Brzeg cienki, tępy, początkowo gładki, potem krótko i grubo prążkowany. Skórka matowa, czasami nawet ziarnista, w stanie suchym połyskująca, dająca się dość daleko od brzegu zedrzeć^[4].

Blaszki

Dość gęste, cienkie, prawie wolne, ze zmarszczkami, licznymi blaszeczkami i rozwidlone w różnych miejscach, przy trzonie zwężone, przy brzegu kapelusza zaokrąglone, początkowo białe, potem jasnokremowe^[4].

Trzon

Wysokość 2–4 cm, grubość 1–2 cm, walcowaty, czasami u podstawy rozszerzony, pełny, ale szybko watowaty i komorowaty. Powierzchnia matowa, początkowo omączona, u starszych okazów jedwabiście połyskująca, biała, często czerwono lub jasnopurpurowo nabiegła, u podstawy czasami zbrązowiała^[4].

Miąższ

Dość gruby, kruchy, biały, także pod skórką, czasami tylko zażółcający się. Zapach bardzo niewyraźny, smak łagodny. W siarczanie żelaza barwi się na czerwonawo, w fenolu na czekoladowopłowo, w sulfowanilinie nie zmienia barwy^[4].

Wysyp zarodników

Biały lub białawy^[4].

Cechy mikroskopowe

Strzępki pod wpływem fuksyny silniej inkrustowane. Podstawki 30–45 × 8–12 µm. Bazydiospory 7–12 × 6–9 μm, oszeroko elipsoidalne, pokryte rzadko rozmieszczonymi, dużymi (o wysokości do 1,5 μm) brodawkami, lub brodawkowato-siateczkowate z cienkimi łącznikami i dużymi oczkami sieci, hilum widoczne. Cystydy wrzecionowate, czasem z krótkim kończykiem, o wymiarach do 60 × 7–12 µm, z sulfowaniliną słabo reagujące. W skórce trzonu brak dermatocystyd^[4].

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji i Afryce. Najwięcej stanowisk podano w Europie^[5]. W Polsce Władysław Wojewoda w 2003 r. przytoczył 4 stanowiska^[3], w późniejszych latach podano następne^[6].

Naziemny grzyb mykoryzowy występujący w lasach liściastych i mieszanych, często pod dębami^[4].

Grzyb jadalny^[3].