Przyimek
Przyimek (łac. praepositio) – nieodmienna i niesamodzielna część mowy, która łączy się z innymi wyrazami i nadaje im inny sens. Na przykład rzeczownik stół tworzy z przyimkami wiele zestawień: na stole, o stole, za stołem, obok stołu, po stole, pod stołem, zza stołu, koło stołu, przy stole, ponad stołem, od stołu, ku stołowi itp.
Przyimki dzieli się na:
- przyimki proste (np. z, do, na, bez, za, pod, u, w, nad, o, od, po).
- przyimki złożone, składające się z przyimków prostych (np. z + nad = znad, po + przez = poprzez).
Przyimek w połączeniu z rzeczownikiem, przymiotnikiem lub liczebnikiem tworzy wyrażenie przyimkowe, np. z nudów, ze strachu, sklep z butami, zeszyt w kratkę, z piętnaście, ze sto, z milion.
Język polski
edytujZasadniczo przyimki z następującymi po nich wyrazami pisze się oddzielnie, np. do domu, po drodze. Niektóre przyimki jednosylabowe mogą przyjmować końcówkę -e, zazwyczaj w utartych frazach, np. beze mnie, przeze mnie, ode mnie, nade wszystko, przede wszystkim.
Pisownię łączną stosuje się:
- w tradycyjnie utrwalonych wyrażeniach przyimkowych, np. dlaczego, naraz, pokrótce, wpół, wręcz, zgoła.
- jeżeli po przyimku następują cząstki: -bok, -dług, -koło, -czas, -miast, -śród i -wnątrz, np. obok, podczas, według, naokoło, zamiast, natomiast, natychmiast, spośród, wśród, wewnątrz, zewnątrz.[1]
Przyimki złożone zawsze pisze się łącznie. W przypadku przyimków złożonych z przyimkiem z, jeśli pierwsza głoska drugiego przyimka jest bezdźwięczna, przyimek zapisuje się jako s, np. spod, sponad (ale znad).
Inne języki
edytujW wielu językach (np. język japoński, koreański, węgierski, języki tureckie, indyjskie, drawidyjskie) przyimki stawiane są po rzeczowniku. Wówczas określa się je mianem postpozycji (rzadziej poimków).
Przykłady japońskie:
- バスへ (basu he, czyt. basu e) – do autobusu
- バスから (basu kara) – z autobusu
- バスで (basu de) – autobusem
- バス[の中]に (basu [no naka] ni) – w autobusie
Przykłady węgierskie:
- busz alatt – pod autobusem
- busz fölött – nad autobusem
- busz előtt – przed autobusem
- busz mögött – za autobusem
Przykłady koreańskie:
- 버스 밑에 - pod autobusem
- 버스 뒤에 - za autobusem
- 버스 옆에 - obok autobusu
- 버스 앞에 - przed autobusem
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Interkl@sa - Ortografia [online], www.interklasa.pl [dostęp 2017-11-26] .