Powiat oleśnicki
Powiat oleśnicki – powiat w Polsce, położony we wschodniej części województwa dolnośląskiego, w aglomeracji wrocławskiej, utworzony w 1999 roku w ramach reformy administracyjnej. Jego siedzibą jest miasto Oleśnica.
| powiat | |||||||||||||
 Zamek Książęcy w Oleśnicy | |||||||||||||
| |||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||
| Data powstania |
1 stycznia 1999 | ||||||||||||
| TERC |
0214 | ||||||||||||
| Siedziba | |||||||||||||
| Starosta |
Wioletta Efinowicz | ||||||||||||
| Powierzchnia (2024) |
1049,35 km² | ||||||||||||
| Populacja (2023) • liczba ludności |
| ||||||||||||
| • gęstość |
102 os./km² | ||||||||||||
| Urbanizacja |
54,5% | ||||||||||||
| Nr kierunkowy |
62, 71 | ||||||||||||
| Kod pocztowy (2024) |
56-4XX, 56-5XX | ||||||||||||
| Tablice rejestracyjne |
DOL | ||||||||||||
Adres urzędu: ul. Juliusza Słowackiego 1056-400 Oleśnica | |||||||||||||
| Szczegółowy podział administracyjny | |||||||||||||
| |||||||||||||
Położenie na mapie województwa
| |||||||||||||
| Strona internetowa | |||||||||||||
| Biuletyn Informacji Publicznej | |||||||||||||
Podział administracyjny
edytujPowiat oleśnicki powstał 1 stycznia 1999 roku wskutek reformy administracyjnej, której jednym z aspektów było wprowadzenie powiatów jako drugiego szczebla administracji, pomiędzy województwami i gminami[1].
Został stworzony z części województw wrocławskiego (miasto Oleśnica oraz gminy Bierutów, Dobroszyce, Oleśnica i Twardogóra) oraz kaliskiego (gminy Dziadowa Kłoda, Międzybórz i Syców)[2][3]. Terytorium powiatu zostało określone w kształcie zdecydowanie zwiększonym w stosunku do tego, jaki posiadał on przed swoją likwidacją w 1975 roku[4][5][6]. W jego skład wszedł obszar „starego” powiatu oleśnickiego oraz sycowskiego; stracił on jednak gminę Długołęka na rzecz powiatu wrocławskiego[3].
Z powiatem oleśnickim graniczą jednostki[7]:
- powiat milicki i powiat ostrowski w województwie wielkopolskim od północy,
- powiaty kępiński i ostrzeszowski w województwie wielkopolskim od wschodu,
- powiat namysłowski w województwie opolskim od południowego wschodu,
- powiat oławski od południowego zachodu,
- powiaty trzebnicki i wrocławski od zachodu.
W skład powiatu wchodzi 8 gmin: 1 miejska, 4 miejsko-wiejskie oraz 3 wiejskie. Na jego terenie położonych jest pięć miast: Bierutów, Międzybórz, Oleśnica, Syców oraz Twardogóra[8].
| Gmina[8] | Pow. (2024)[9] |
Ludność (2023)[9] |
Siedziba[10] | |||
|---|---|---|---|---|---|---|
| TERYT | Typ | Nazwa | ||||
| 0214011 | miejska | Oleśnica | 20,96 | 35 132 | — | |
| 0214023 | miejsko-wiejska | Bierutów | 146,96 | 9295 | Bierutów | |
| 0214032 | wiejska | Dobroszyce | 131,96 | 7265 | Dobroszyce | |
| 0214042 | wiejska | Dziadowa Kłoda | 105,35 | 4579 | Dziadowa Kłoda | |
| 0214053 | miejsko-wiejska | Międzybórz | 87,76 | 5014 | Międzybórz | |
| 0214062 | wiejska | Oleśnica | 242,91 | 16 208 | Oleśnica | |
| 0214073 | miejsko-wiejska | Syców | 145,59 | 16 502 | Syców | |
| 0214083 | miejsko-wiejska | Twardogóra | 167,86 | 12 521 | Twardogóra | |
Pokrycie terenu
edytujPowiat oleśnicki według danych z 2024 roku zajmował powierzchnię 1049,35 km², co stanowiło 5,26% powierzchni województwa dolnośląskiego. Pod względem powierzchni zajął 112. lokatę wśród 314 powiatów Polski[11]. Największą część powierzchni powiatu zajmowały grunty rolne (60,8%) oraz leśne (32,5%). Zabudowanych i zurbanizowanych było 6,0% terenów, zaś pod wodami znajdowało się ich 0,4%[12].
Demografia
edytujŹródło: Bank Danych Lokalnych[13]. Stan w dniu 31 grudnia.
Według stanu z dnia 31 grudnia 2023 roku w powiecie oleśnickim zamieszkiwało 106 516 mieszkańców: 54 498 kobiet (51,2% ludności) i 52 018 mężczyzn (48,8%), czyli 3,70% ludności województwa dolnośląskiego. Gęstość zaludnienia w powiecie wyniosła 102 osób na km². Pod względem ludności powiat oleśnicki zajął w 2024 roku 67. lokatę wśród 314 powiatów Polski[11].
Wskaźnik urbanizacji wyniósł 54,5%; w miastach w tym dniu mieszkało 58 020 osób, zaś na wsi 48 496 osób[13].
Gospodarka
edytujW końcu listopada 2019 liczba zarejestrowanych bezrobotnych w powiecie obejmowała ok. 2 tys. mieszkańców, co stanowi stopę bezrobocia na poziomie 5,2% do aktywnych zawodowo[14].
Historia
edytujW okresie pruskim istniał powiat oleśnicki (Landkreis Oels). Według statystycznego opisu Prus z 1837 zawierał 4 miasta, 128 wsi i kolonii oraz liczył w sumie 52 tys. mieszkańców[15]. Źródło podaje również, że na jego terenie mieszkała mieszana ludność polsko-niemiecka: Es wird hier theils deutsch, theils polnisch gesprochen (pol. Mówi się tutaj częściowo po niemiecku, a częściowo po polsku)[15].
Starostowie oleśniccy
edytujNa podstawie źródła[16]:
- Henryk Bajcar (10 listopada 1998 – 19 czerwca 2000)
- Zbigniew Potyrała (19 czerwca 2000 – 9 grudnia 2014)
- Wojciech Kociński (9 grudnia 2014 – 20 listopada 2018)
- Jan Dżugaj (20 listopada 2018 – 27 sierpnia 2020)
- Sławomir Kapica (27 sierpnia 2020 – 7 maja 2024)[17]
- Wioletta Efinowicz (od 7 maja 2024)[18]
Zabytki powiatu
edytujW gminie Bierutów:
- kościół pw. św. Katarzyny Aleksandryjskiej z XIV wieku w Bierutowie,
- pozostałości zamku książąt wrocławskich z XIV i XVII wieku w Bierutowie,
- wieża dawnego ratusza z XVII wieku w Bierutowie,
- fragmenty murów miejskich z XIV wieku w Bierutowie,
- neogotycki kościół parafialny pw. świętego Józefa wybudowany w latach 1891–1893 w Bierutowie,
- ruiny dawnego kościoła cmentarnego pw. Św. Trójcy, murowanego z cegły w Bierutowie,
- dawna synagoga w Bierutowie,
- średniowieczny krzyż kamienny o wysokości ponad ziemią 241 cm, rozpiętości ramion 109 cm i grubości 12 cm, znajdujący się 300 m na północ od wsi Kijowice,
- wczesnogotycki kościół pw. Narodzenia NMP wzniesiony prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku w Stroni
W gminie wiejskiej Oleśnica:
- drewniano-szachulcowy poewangelicki kościół pw. NMP Nieustającej Pomocy w Boguszycach,
- neogotycki pałac z 1850 w Boguszycach osiedle,
- kościół pw. Wniebowzięcia NMP z pierwszej poł. XVIII w. w Brzezince,
- kompleks parkowo-pałacowy z XVIII wieku w Brzezince.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Ustawa z dnia 24 lipca 1998 r. o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa (Dz.U. z 1998 r. nr 96, poz. 603).
- ↑ Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 października 1996 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw (Dz.U. z 1996 r. nr 130, poz. 612).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów (Dz.U. z 1998 r. nr 103, poz. 652).
- ↑ Wykaz powierzchni jednostek podziału terytorialnego dla potrzeb statystycznych : stan w dniu 1 I 1974 r.. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, 1974, s. 215-216.
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1974 r. do 1 I 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, marzec 1975, s. 2-3 [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ Komunikat o zmianach w podziale administracyjnym za okres od 2 I 1975 r. do 31 V 1975 r. włącznie, Główny Urząd Statystyczny, Biuro Spisów, Warszawa, sierpień 1975, s. 1-3 [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ Państwowy Rejestr Granic (PRG) [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ a b Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad prowadzenia, stosowania i udostępniania krajowego rejestru urzędowego podziału terytorialnego kraju oraz związanych z tym obowiązków organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego (Dz.U. z 1998 r. nr 157, poz. 1031).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 21: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według gmin [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ Obwieszczenie Prezesa Rady Ministrów z dnia 23 sierpnia 2017 r. w sprawie wykazu gmin i powiatów wchodzących w skład województw (M.P. z 2017 r. poz. 853).
- ↑ a b Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2024 r., Główny Urząd Statystyczny, Warszawa, 22 lipca 2024, tabl. 2: Powierzchnia, ludność oraz lokaty według powiatów i miast na prawach powiatu [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ a b Powiatowe zbiorcze zestawienie danych dotyczących gruntów wg stanu na dzień 1 stycznia 2024 (woj. dolnośląskie, pow. oleśnicki). [online], Główny Urząd Geodezji i Kartografii [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ a b c d Bank Danych Lokalnych [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2024-10-06] (pol.).
- ↑ GUS, Bezrobotni zarejestrowani i stopa bezrobocia. Stan w końcu listopada 2019 r. [online], stat.gov.pl [dostęp 2020-01-15] (pol.).
- ↑ a b Freiherrn 1837 ↓, s. 92–93.
- ↑ Rafał Rudka, Joanna Gryboś-Chechelska, Tomasz Smaś: Słownik biograficzny współczesnych starostów. T. I: Starostowie województwa dolnośląskiego. Warszawa: Związek Powiatów Polskich, 2022, s. 29. ISBN 978-83-62251-80-3. [dostęp 2024-03-02].
- ↑ Beata Hadas-Haustein, Powiat oleśnicki ma nowy zarząd. Starostą Sławomir Kapica [online], 28 sierpnia 2020 [dostęp 2024-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-09] (pol.).
- ↑ Krzysztof Dziedzic, Efinowicz starostą, Bronś przewodniczącym /WIDEO/ [online], olesnica24.com, 7 maja 2024 [dostęp 2024-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2024-05-09] (pol.).
Bibliografia
edytuj- L. Freiherrn: Der Preußische Staat in allen seinen Beziehungen (...) Dritter Band. Berlin: Verlag von August Hirschwald, 1837.