Płaszczki słodkowodne

Płaszczki słodkowodne
	Potamotrygonidae
	Garman, 1877
	; Przedstawiciel rodziny – płaszczka plamista (Potamotrygon motoro)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ryby chrzęstnoszkieletowe
Podgromada	spodouste
Infragromada	Euselachii
(bez rangi)	płaszczki
Rząd	orleniokształtne
Rodzina	Potamotrygonidae
	Typ nomenklatoryczny
	Potamotrygon Garman, 1877
Podrodziny
	2 podrodziny – zobacz opis w tekście
	2 podrodziny – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Płaszczki słodkowodne^[3], płaszczki rzeczne (Potamotrygonidae) – jedyna rodzina ryb chrzęstnoszkieletowych należąca do rzędu orleniokształtnych (Myliobatiformes) występujących wyłącznie w wodach słodkich. Uzbrojone w kolec jadowy, stanowią zagrożenie dla człowieka w przypadku nieostrożnego zbliżenia lub nadepnięcia. Budzą one z tego powodu większy postrach wśród okolicznych mieszkańców, niż np. piranie lub węgorze elektryczne. Mniejsze gatunki płaszczek słodkowodnych hodowane są w akwariach.

Pochodzenie

Płaszczki słodkowodne tworzą takson monofiletyczny. Według niepotwierdzonej teorii są one potomkami ryb ogończowatych, które żyły w dorzeczu Praamazonki, w czasach, kiedy wpływała ona jeszcze do Oceanu Spokojnego. Przez wypiętrzenie Andów zostały odcięte od swojego naturalnego środowiska i przystosowały się do życia w wodzie słodkiej^[4]. W zapisie kopalnym znane od środkowego eocenu; najstarszy znany przedstawiciel rodziny, Potamotrygon ucayalensis, żył ok. 41 mln lat temu.^[5]

Występowanie

Płaszczki rzeczne występują wyłącznie w tropikalnych strefach Ameryki Południowej. Żyją tylko w rzekach, które mają ujścia do Oceanu Atlantyckiego oraz na Karaibach, jednak nie w rozlewiskach Rio São Francisco. Większość żyje tylko w jednym systemie rzecznym (np. Potamotrygon leopoldi). Jedynie niektóre gatunki jak Potamotrygon motoro i Potamotrygon orbignyi występują na szerszych obszarach.

Wygląd

Płaszczki słodkowodne są najczęściej okrągłe. Te z rodzaju Paratrygon mają ciało nieznacznie wydłużone. Nie posiadają płetwy grzbietowej i ogonowej. Ogon w kształcie pejcza zakończony jest kolcem jadowym. Kolec ten jest narostem pochodzenia skórnego i znajduje się na grzbietowej stronie ogona. W trakcie życia zużywa się, jest gubiony i odrasta co sześć do dwunastu miesięcy. Jedna płaszczka może posiadać do czterech kolców jadowych jednocześnie.

Kolor tych ryb jest najczęściej brązowy, szary lub czarny z rysunkiem barwnych kropek, plam albo pierścieni. Osiągają one w zależności od gatunku średnicę od 25 cm (Potamotrygon schuhmacheri) do 100 cm (Potamotrygon motoro'').

Rozmnażanie

Płaszczki słodkowodne, jak większość płaszczek, są rybami jajożyworodnymi, u których następuje zapłodnienie wewnętrzne. Najczęściej rodzą się dwa do siedmiu młodych, rzadziej nawet do dwunastu.

Klasyfikacja

Podrodziny zaliczane do tej rodziny^[6]:

Styracurinae Carvalho, Loboda & da Silva, 2016
Potamotrygoninae Garman, 1877

Zobacz też

Przypisy

↑ Potamotrygonidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ S. Garman. On the pelvis and external sexual organs of selachians, with especial references to the new genera Potamotrygon and Disceus (with descriptions). „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 19, s. 208, 1877. (ang.).
↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w ogrodach zoologicznych (Dz.U. z 2004 r. nr 4, poz. 26)
↑ P. i J.M. Zarzyńscy, Płaszczki słodkowodne, Wyd. AMBRA, 2006.
↑ Sylvain Adnet, Rodolfo Salas Gismondi i Pierre-Olivier Antoine. Comparisons of dental morphology in river stingrays (Chondrichthyes: Potamotrygonidae) with new fossils from the middle Eocene of Peruvian Amazonia rekindle debate on their evolution. „Naturwissenschaften”. 101 (1), s. 33–45, 2014. DOI: 10.1007/s00114-013-1127-1. (ang.).
↑ RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Jon DavidJ.D. Fong Jon DavidJ.D., SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-17] (ang.).

Bibliografia

Froese, R. & D. Pauly: Family Potamotrygonidae – River stingrays. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2008. [dostęp 2009-01-31]. (ang.).
Froese, R. & D. Pauly: Valid Species of the Genus Potamotrygon. FishBase. World Wide Web electronic publication. www.fishbase.org, 2008. [dostęp 2009-01-31]. (ang.).

[itis-1] Potamotrygonidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[gar-2] S. Garman. On the pelvis and external sexual organs of selachians, with especial references to the new genera Potamotrygon and Disceus (with descriptions). „Proceedings of the Boston Society of Natural History”. 19, s. 208, 1877. (ang.).

[RMS-3] Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 10 grudnia 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy w ogrodach zoologicznych (Dz.U. z 2004 r. nr 4, poz. 26)

[4] P. i J.M. Zarzyńscy, Płaszczki słodkowodne, Wyd. AMBRA, 2006.

[5] Sylvain Adnet, Rodolfo Salas Gismondi i Pierre-Olivier Antoine. Comparisons of dental morphology in river stingrays (Chondrichthyes: Potamotrygonidae) with new fossils from the middle Eocene of Peruvian Amazonia rekindle debate on their evolution. „Naturwissenschaften”. 101 (1), s. 33–45, 2014. DOI: 10.1007/s00114-013-1127-1. (ang.).

[Eschmeyer-6] RonR. Fricke RonR., William NeilW.N. Eschmeyer William NeilW.N., Jon DavidJ.D. Fong Jon DavidJ.D., SPECIES BY FAMILY/SUBFAMILY, [w:] Eschmeyer’s Catalog of Fishes, California Academy of Sciences, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-17] (ang.).

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]