Portret „Ojca” Tanguy

Julien François Tanguy (1825–1894), rewolucyjny socjalista, miał sklep przy rue Clauzel w Paryżu^[4]. Handlował przyborami malarskimi, na zapleczu prowadził też klub i galerię, która była miejscem spotkań wielu artystów ówczesnej awangardy. Nazywali oni go poufale „ojcem”, ponieważ pomagał wielu z nich, wystawiając ich obrazy w witrynie sklepu. Szybko zawarł bliższą znajomość z van Goghiem pozwalając mu płacić obrazami za przybory malarskie, chociaż wiedział, że na sprzedaż tych obrazów nie ma szans. Kiedy po namalowaniu portretu Tanguy zapytał van Gogha o cenę obrazu, ten wymienił sumę 500 franków. Kiedy Tanguy stwierdził, że cena jest wygórowana, van Gogh odparł, iż obraz w rzeczywistości nie jest na sprzedaż^[5].

W liście do Andriesa Bongera napisanym 4 lata po śmierci van Gogha Tanguy wyrażał żal, iż nie udało mu się sprzedać żadnego obrazu holenderskiego artysty podczas jego pobytu w Paryżu. Udało mu się to dopiero w 1892, kiedy sprzedał za 300 franków Irysy dla krytyka Octave'a Mirbeau, obraz, który w 1889 zdeponował u niego brat Vincenta, Theo, a który 100 lat później został sprzedany na aukcji w Nowym Jorku za 54 miliony dolarów^[6].

Wszystkie trzy obrazy ukazują rozwój artystycznego stylu van Gogha od czasu jego przybycia do Paryża do zakończenia pobytu w tym mieście. Obraz pierwszy jest mroczny, a jego kompozycja prosta. Na obrazie drugim i trzecim van Gogh umieścił w tle drzeworyty japońskie.

Obraz trzeci, najbardziej znany, jest też najbardziej zaawansowany stylowo. Dzięki nabytym umiejętnościom i zastosowanej kolorystyce van Gogh dokonał integracji zdobyczy sztuki japońskiej i impresjonizmu. Obraz przedstawia uproszczoną podobiznę prosto siedzącego mężczyzny, z zaciśniętymi rękami, spoglądającego w dół, umieszczonego na skomplikowanym tle składającym się z jaskrawych, japońskich drzeworytów, przypuszczalnie stanowiących w większości kolekcję van Gogha. Emocjonalna energia techniki artysty kontrastuje ze spokojem siedzącego, niczym monument, na pierwszym planie mężczyzny; obraz jest manifestem emocjonalnej siły koloru i odważnego użycia barw dopełniających, zastosowanych w kombinacji czerwieni i zieleni tła w opozycji do błękitu i oranżu ubioru Tanguy’ego na pierwszym planie^[7]. Obraz wydaje się bardzo płaski, a postać japońskiej tancerki z tła wydaje się niemal zderzać z postacią portretowanego na pierwszym planie. Bardzo rzuca się w oczy niwelacja związku przestrzennego i rezygnacja z wyrażenia iluzji konkretnej rzeczywistości.

Portret „Ojca” Tanguy stanowi podsumowanie rozwoju artystycznego van Gogha podczas jego pobytu w Paryżu, podobnie jak Jedzący kartofle stanowią podsumowanie okresu holenderskiego. Barwa i technika malarska stały się najważniejszym środkiem wyrazu artysty. Van Gogh rozwinie w przyszłości wspomnianą technikę niwelacji związku przestrzennego i nieprzedstawiania konkretnej rzeczywistości w celu wyrażenia własnego, wewnętrznego świata. Najważniejsze zdobycze impresjonizmu jakie sobie przyswoił w ciągu dwuletniej bytności w Paryżu to: posługiwanie się światłem, podział przestrzeni na struktury graficzne (dzięki pointylizmowi) i dekoracja powierzchni w malarstwie japońskim^[8].

• D. M. Field: Van Gogh. Chartwell Books, Inc., 2006. ISBN 0-7858-2011-6. (ang.). Brak numerów stron w książce
• Ingo F. Walther, Peter Glücksam (tłum.): Van Gogh Basic Art Album. Taschen, 2001. ISBN 3-8228-1128-9. (szw.). Brak numerów stron w książce

• Obraz Portret „Ojca” Tanguy na stronie Ny Carlsberg Glyptotek (duń.)
• Obraz Portret „Ojca” Tanguy II na stronie Musée Rodin (ang.)
• Opis obrazu. lifeofvangogh.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-27)]. (ang.)