Pieńsk

 

 

 

 

 

Ta sekcja od 2009-03 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w sekcji mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tej sekcji.

We wczesnym średniowieczu istniał tu gród Bieśniczan (Bieżuńczan)^[4]. Najstarsza wzmianka o Pieńsku pochodzi z 965. Od XIII w. Pieńsk był siedzibą łużyckiego rodu von Penzig, który w 1250 wybudował zamek, budowla przetrwała do 1514. Po włączeniu Pieńska do piastowskiego księstwa jaworskiego w 1319, w 1321 książę Henryk I jaworski potwierdził prawa rodu Penzigów do osady^[5]. W latach 1491–1492 osada i okoliczne lasy zostały sprzedane radzie miejskiej Zgorzelca, w tym czasie Pieńsk był ośrodkiem hutnictwa żelaza. Do połowy XIX wieku Pieńsk był ośrodkiem rolniczym, a część ludności zajmowała się rzemiosłem – głównie tkactwem.

Od 1815 w granicach rejencji legnickiej prowincji Śląsk Królestwa Prus, a od 1871 do 1945 także Niemiec. W 1841 wybuchł wielki pożar, który zniszczył większą część zabudowy^[4]. W drugiej połowie XIX wieku osada stała się ośrodkiem przemysłu szklarskiego, pierwsza huta została uruchomiona w 1858^[4]. Do II wojny światowej na terenie Pieńska istniało 13 hut, zatrudniających łącznie około 4000 osób, głównie Niemców. Pieńsk był jednym z największych ośrodków przemysłu szklarskiego w Europie, powstałego na bazie istniejących pokładów polodowcowych piasków szklarskich, oraz zasobów drewna i węgla brunatnego.

Niedaleko Pieńska we wsi Prędocice (Toporów) 16 kwietnia 1945 roku 2 Armia Wojska Polskiego forsowała Nysę Łużycką w ramach operacji łużyckiej, będącej częścią operacji berlińskiej. Obecnie w osadzie nad Nysą, niezamieszkanej od lat 60. XX wieku znajduje się pomnik upamiętniający to wydarzenie.

Zajęcie miejscowości przez wojska radzieckie w 1945 spowodowało znaczne zniszczenia. W wyniku II wojny światowej osada została włączona do Polski, a jej dotychczasową ludność wysiedlono do Niemiec. W 1946 roku istniała w Pieńsku 18 strażnica 4 Komendy Odcinka WOP, obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 19 maja 1946^[6]. Po zniszczeniach wojennych uruchomiono huty szkła Łużyce i Nysa^[4].

Odbudowa Pieńska spowodowała nadanie mu statusu osiedla w 1954, a w 1962 praw miejskich. Obecnie miasto jest ośrodkiem przemysłu szklarskiego – huta szkła "Łużyce" i fabryka form szklarskich – "UniMould".

W miejscowości do 21 grudnia 2007 r. istniało drogowe przejście graniczne Pieńsk-Deschka, kiedy to na mocy układu z Schengen zostało zlikwidowane. Obecnie w miejscu byłego mostu istnieje kładka rowerowo-piesza łącząca miasto z niemiecką wsią Deschka.

Piramida wieku mieszkańców Pieńska w 2014 roku^[7].

 

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są^[8]:

• zabudowa miasta z XV-XX w.
• kościół par. pw. św. Franciszka z Asyżu, neogotycki z l. 1822-1885
• kościół ewangelicki, nie istnieje (pozostał kawałek muru, znajduje się on w okolicach ul. Łużyckiej)
• zespół huty szkła „Lucyna”, ul. Dąbrowskiego 44, z pierwszej ćw. XX w.:
  • dwa budynki administracyjne z 1905 r. i 1910 r.
  • dwadzieścia jeden budynków produkcyjnych i pomocniczych, z l. 1905-1920
  • cztery magazyny, z l. 1905–1920
  • wieża ciśnień, z 1910 r.
  • budynek przychodni, z 1900 r.
  • willa właściciela, z 1930 r.
  • park przy willi, z 1930 r.

inne zabytki:

• domy mieszkalne z końca XIX i początku XX wieku

 

• Euroregionalne Centrum Kultury i Komunikacji EuRegioKom Pieńsk
• Zespoły ludowe Lasowianie i Żarki
• Stowarzyszenia, koła, związki, zespoły taneczne, warsztaty teatralne, plastyczne, literackie, recytatorskie, koło szachowe, klub gier planszowych, transgraniczne spotkania artystyczne, wystawy malarskie, chór parafialny, drużyna harcerska
• Grupa filmowa "Penziger Horror Movies"^[9]
• Co roku w czerwcu odbywają się na terenie byłej huty szkła "Nysa" dni miasta. Również na jej terenie znajduje się "Stowarzyszenie Promocji Kultury Ziemi Pieńskiej - Qltur Kombinat", organizujące koncerty lokalnych artystów i zespołów.

• Przedszkole Miejskie
• Szkoła Podstawowa nr 1 im. Polskich Żołnierzy Września 1939 roku
• Szkoła Podstawowa nr 2 im. O.M. Tomaszka
• Szkoła Podstawowa im. Jana Brzechwy w Dłużynie Dolnej

• Od 2007 roku działa nowoczesna Hala Widowiskowo- Sportowa oraz kompleks boisk sportowych z bieżnią lekkoatletyczną przy Szkole Podstawowej nr 2
• Stadion Miejski, na którym swoje mecze rozgrywa miejscowa drużyna "Hutnik" Pieńsk (klasa okręgowa)
• Kompleks boisk sportowych "Orlik" przy Szkole Podstawowej nr 1 w Pieńsku
• Uczniowski Klub Sportowy o profilu piłki nożnej i piłki siatkowej
• Klub zapaśniczy "Hutnik" Pieńsk, którego wychowankowie zdobywali medale mistrzostw Polski czy Europy w zapasach, będąc również reprezentantami kadry Polski

W Pieńsku krzyżują się dwie droga wojewódzkie 351 i 353. Przez miasto przebiega też linia kolejowa nr 278 Węgliniec – Zgorzelec ze stację kolejową.

• Kościół rzymskokatolicki:
  • parafia św. Franciszka z Asyżu

W Pieńsku w okresie od 1 czerwca 1987 do 24 lipca 1989 posługę wikariusza w parafii p.w. św. Franciszka z Asyżu sprawował ojciec Michał Tomaszek, męczennik z Peru, zamordowany w 1991 w Pariacoto wraz z o. Zbigniewem Strzałkowskim. W grudniu 2015 został beatyfikowany. Jego imię nosi ulica w mieście oraz Szkoła Podstawowa nr 2 w której był katechetą.

• Świadkowie Jehowy:
  • zbór Pieńsk (Sala Królestwa ul. Leśna 14A)^[10][11]

Miasta i gminy partnerskie:

• Rothenburg/O.L.^[12]
• Neißeaue^[13]

• Oficjalny Serwis Miasta i Gminy Pieńsk
• Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta i Gminy w Pieńsku
• Penczk, niem. Penzig, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VII: Netrebka – Perepiat, Warszawa 1886, s. 942 .