Pasek komiksowy

Polski wyraz „komiks” jest spolszczeniem angielskiego zwrotu comic strip, który upowszechnił się w liczbie mnogiej jako potoczny skrótowiec comics. Drugi wywód wiąże pochodzenie nazwy od satyrycznego charakteru pierwszych komiksów. Nazwa comic oznacza w języku angielskim termin komiczny czyli komediowy. Nazwa ta przyjęła się także w innych językach jednak stosowane są w nich również odrębne nazwy jak np. francuski odpowiednik bande dessinee lub włoski fumetti, czyli po polsku „dymki”^[3].

Pojęcia the comics strip po raz pierwszy użył amerykański pisarz Gilbert Seldes w prekursorskiej książce o amerykańskiej kulturze masowej The Seven Liveely Arts wydanej w 1924 roku w USA. Angielski termin comics strip oznacza „długi, wąski pasek; seria obrazków umieszczonych w linii”^[3].

Początków współczesnych pasków komiksowych można doszukiwać się w rozkwicie karykatury w Londynie pod koniec XVIII wieku. Angielscy karykaturzyści, tacy jak Richard Newton i George Woodward, tworzyli swoje rysunki, bazując na krótkich paskach rysunkowych. Umieszczali na nich ekspresyjne postacie z podpisami, które można było czytać od lewej do prawej^[2].

Pierwsze paski komiksowe w gazetach pojawiły się w Ameryce Północnej pod koniec XIX wieku, kiedy następował tam znaczący rozwój rynku prasy codziennej^[4]. Jednymi z najbardziej rozpoznawalnych pasków komiksowych z tamtego okresu były Yellow Kid autorstwa Richarda F. Outcaulta, The Katzenjammer Kids Rudolpha Dirksa czy Bringing Up Father George’a McManusa^[5]. Natomiast okres od lat 30. do lat 50. XX wieku określany jest „złotym okresem komiksów”^[6], wtedy też pojawiły się najbardziej ikoniczne paski komiksowe w historii, jak Fistaszki, Popeye czy Dick Tracy^[7].

W Polsce paski komiksowe zaczęły pojawiać się w prasie w dwudziestoleciu międzywojennym. Komiksy nazywano wówczas „filmami rysunkowymi” lub „seryjkami obrazkowymi”. W treści skupiały się na życiu codziennym lub komentowały sprawy obyczajowe, polityczne. Tworzono także „spolszczone” wersje znanych postaci takich jak Pat i Patachon (w Polsce – Wicek i Wacek), tłumaczono serie Disneya^[8], ale powstawały także niezwykle popularne rodzime cykle wydane później w albumach. Dobry przykład to Ogniem i mieczem, czyli przygody Szalonego Grzesia opowiadające o wojennych trudach polskiego żołnierza walczącego o niepodległość. Wyjątkowym bohaterem był też Bezrobotny Froncek, którego przygody rozgrywały się na Śląsku i stanowią dziś zapis społecznych nastrojów lat 1932–1939^[9].

W Japonii, gdzie komiks rozwijał się oddzielnie od jego zachodniej formy, paski komiksowe przybrały m.in. formę yonkomy, czyli pasków składający się głównie z gagów zamkniętych w czterech kadrach (panelach) tej samej wielkości, uporządkowanych od góry do dołu (czasami od prawej do lewej poziomo lub hybrydowo 2 × 2 w zależności od wymagań układu publikacji, w której się znajdują)^[10].

Wraz z rozwojem Internetu wiele pasków komiksowych zaczęło być publikowanych online. Znalazły się wśród nich zupełnie nowe serie, jak i również skany tych starych z gazet i czasopism^[11][12][13].

Paski komiksowe dzielą się na dwa rodzaje:

• daily strip – klasyczny pasek przeważnie z 4-5 narysowanymi kadrami, ukazujący się w dni powszednie w gazetach.
• sunday strip – plansza składająca się głównie z trzech rzędów kadrów, uzupełniona o winietę, a drukowana w wydaniach weekendowych^[14], często w kolorze^[15].