Okoniokształtne

Okoniokształtne
	Perciformes
	; Okoń żółty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Infragromada	doskonałokostne
Rząd	okoniokształtne
Synonimy
	Channiformes;
	Channiformes;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Okoniokształtne^[2] (Perciformes) – najliczniejszy rząd ryb promieniopłetwych obejmujący co najmniej 150, a według niektórych źródeł nawet 180 rodzin. Gatunki zaliczane do okoniokształtnych są bardzo zróżnicowane pod względem budowy ciała, zajmowanego siedliska i prowadzonego trybu życia. Występują niemal we wszystkich zbiornikach wodnych na Ziemi. Większość stanowią gatunki morskie. Są najmłodszą filogenetycznie grupą ryb.

Cechy charakterystyczne

łuski ktenoidalne
promienie płetw w części lub całkowicie twarde
płetwy piersiowe osadzone wysoko na bokach ciała
płetwy brzuszne przesunięte do przodu
pas barkowy i miednicowy połączone więzadłem
pęcherz pławny zamknięty
brak aparatu Webera

Systematyka

Poniższa tabela przedstawia porównanie nowych trendów w klasyfikacji systematycznej z klasyfikacją dotychczasową.

Podział okoniokształtnych na podrzędy:

Aktualnie proponowana klasyfikacja	Dotychczasowa klasyfikacja
Acanthuroidei – pokolcowce Anabantoidei – błędnikowce Blennioidei – ślizgowce Callionymoidei – lirowce Caproidei – kaproszowce Channoidei – żmijogłowce Elassomatoidei Gobiesocoidei – grotnikowce Gobioidei – babkowce Icosteoidei Kurtoidei Labroidei – wargaczowce Notothenioidei – nototeniowce Percoidei – okoniowce Scombroidei – makrelowce Scombrolabracoidei Stromateoidei – żuwakowce Trachinoidei – ostroszowce Zoarcoidei – węgorzycowce	Acanthuroidei – pokolcowce Ammodytoidei – dobijakowce Anabantoidei – błędnikowce Blennioidei – ślizgowce Callionymoidei – lirowce Channoidei – żmijogłowce Gobioidei – babkowce Icosteoidei Kurtoidei Labroidei – wargaczowce Luciocephaloidei – szczupakogłowcowce Mugiloidei – cefalowce Notothenioidei – nototeniowce Percoidei – okoniowce Polynemoidei – wiciakowce Schindlerioidei Scombroidei – makrelowce Sphyraenoidei – barrakudowce Stromateoidei – żuwakowce Trachinoidei – ostroszowce Zoarcoidei – węgorzycowce

Acanthuroidei

Podrząd: Acanthuroidei – pokolcowce obejmuje 6 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
argusowate – Scatophagidae dianowate^[3] – Luvaridae idolkowate – Zanclidae pokolcowate – Acanthuridae syganowate – Siganidae szpadelkowate – Ephippidae	Acanthuridae – pokolcowate Ephippidae – szpadelkowate Luvaridae – dianowate Scatophagidae – argusowate Siganidae – syganowate Zanclidae – idolkowate

Anabantoidei

Podrząd: Anabantoidei – błędnikowce obejmuje 3 rodziny:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
błędnikowate – Anabantidae całuskowate – Helostomatidae guramiowate – Osphronemidae	Anabantidae – błędnikowate Helostomatidae – całuskowate Osphronemidae – guramiowate

Blennioidei

Podrząd: Blennioidei – ślizgowce obejmuje 7 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
klinkowate – Clinidae ślizgowate – Blenniidae (brak nazwy) – Chaenopsidae (brak nazwy) – Dactyloscopidae (brak nazwy) – Labrisomidae (brak nazwy) – Tripterygiidae	Blenniidae – ślizgowate Chaenopsidae Clinidae – klinkowate Dactyloscopidae Labrisomidae Tripterygiidae

Callionymoidei

Podrząd: Callionymoidei – lirowce obejmuje 2 rodziny:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
drakonetowate – Draconettidae lirowate – Callionymidae	Callionymidae – lirowate Draconettidae – drakonetowate

Caproidei

Podrząd: Caproidei – kaproszowce obejmuje 1 rodzinę:

Caproidae – kaproszowate

Channoidei

Podrząd: Channoidei – żmijogłowce obejmuje 1 rodzinę:

Channidae – żmijogłowowate

Elassomatoidei

Podrząd: Elassomatoidei obejmuje 1 rodzinę:

Elassomatidae

Gobiesocoidei

Podrząd: Gobiesocoidei – grotnikowce obejmuje 1 rodzinę:

Gobiesocidae – grotnikowate

Gobioidei

Podrząd: Gobioidei – babkowce obejmuje 8 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
babkowate – Gobiidae eleotrowate – Eleotridae (brak nazwy) – Kraemeriidae (brak nazwy) – Microdesmidae (brak nazwy) – Odontobutidae (brak nazwy) – Rhyacichthyidae (brak nazwy) – Schindleriidae (brak nazwy) – Xenisthmidae	Eleotridae – eleotrowate Gobiidae – babkowate Kraemeriidae Microdesmidae Odontobutidae Rhyacichthyidae Schindleriidae Xenisthmidae

Icosteoidei

Podrząd: Icosteoidei obejmuje 1 rodzinę:

Icosteidae

Kurtoidei

Podrząd: Kurtoidei obejmuje 1 rodzinę:

Kurtidae

Labroidei

Podrząd: Labroidei – wargaczowce obejmuje 6 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
garbikowate – Pomacentridae pielęgnicowate – Cichlidae skarusowate – Scaridae szumieniowate – Embiotocidae wargaczowate – Labridae (brak nazwy) – Odacidae	Cichlidae – pielęgnicowate Embiotocidae – szumieniowate Labridae – wargaczowate Odacidae Pomacentridae – garbikowate Scaridae – skarusowate

Notothenioidei

Podrząd: Notothenioidei – nototeniowce obejmuje 5 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
bielankowate – Channichthyidae kłujkowate – Bovichthyidae nototeniowate – Nototheniidae rogownikowate – Harpagiferidae (brak nazwy) – Bathydraconidae	Bathydraconidae Bovichthyidae – kłujkowate Channichthyidae – bielankowate Harpagiferidae – rogownikowate Nototheniidae – nototeniowate

Percoidei

Podrząd: Percoidei – okoniowce obejmuje 83 rodziny:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
apogonowate – Apogonidae badisowate – Badidae barwenowate – Mullidae bassowate – Centrarchidae bramowate – Bramidae cesjowate – Caesionidae chetonikowate – Chaetodontidae diademkowate – Pseudochromidae koryfenowate – Coryphaenidae kraśniakowate – Emmelichthyidae kulbinowate – Sciaenidae latarnikowate – Priacanthidae letrowate – Lethrinidae lucjanowate – Lutjanidae luszczowate – Haemulidae monodaktylowate – Monodactylidae moronowate – Moronidae mydliczkowate – Leiognathidae nitecznikowate – Nemipteridae okoniowate – Percidae ostrobokowate – Carangidae podnawkowate – Echeneidae pomakantowate – Pomacanthidae prażmowate – Sparidae przezroczkowate – Ambassidae rachicowate – Rachycentridae skalnikowate – Percichthyidae strzelczykowate – Toxotidae strzępielowate – Serranidae sylagusowate – Sillaginidae wiciakowate – Polynemidae wielocierniowate – Nandidae zmiataczowate – Pempheridae żagiewkowate – Cirrhitidae (brak nazwy) – Acropomatidae (brak nazwy) – Aplodactylidae (brak nazwy) – Arripidae (brak nazwy) – Banjosidae (brak nazwy) – Bathyclupeidae (brak nazwy) – Callanthiidae (brak nazwy) – Caristiidae śródkolcowate – Centracanthidae (brak nazwy) – Centrogeniidae (brak nazwy) – Centropomidae (brak nazwy) – Cepolidae (brak nazwy) – Cheilodactylidae (brak nazwy) – Chironemidae (brak nazwy) – Datnioididae (brak nazwy) – Dichistiidae (brak nazwy) – Dinolestidae (brak nazwy) – Dinopercidae (brak nazwy) – Drepaneidae^[4] (brak nazwy) – Enoplosidae (brak nazwy) – Epigonidae (brak nazwy) – Gadopsidae (brak nazwy) – Gerreidae (brak nazwy) – Glaucosomatidae (brak nazwy) – Grammatidae (brak nazwy) – Howellidae (brak nazwy) – Inermiidae (brak nazwy) – Kuhliidae (brak nazwy) – Kyphosidae (brak nazwy) – Lactariidae (brak nazwy) – Lateolabracidae (brak nazwy) – Latidae (brak nazwy) – Latridae (brak nazwy) – Leptobramidae (brak nazwy) – Lobotidae (brak nazwy) – Malacanthidae (brak nazwy) – Menidae (brak nazwy) – Nematistiidae (brak nazwy) – Notograptidae (brak nazwy) – Opistognathidae (brak nazwy) – Oplegnathidae (brak nazwy) – Ostracoberycidae (brak nazwy) – Pentacerotidae (brak nazwy) – Plesiopidae (brak nazwy) – Polycentridae (brak nazwy) – Polyprionidae (brak nazwy) – Pomatomidae (brak nazwy) – Scombropidae (brak nazwy) – Symphysanodontidae (brak nazwy) – Terapontidae	Acropomatidae Aplodactylidae Apogonidae – apogonowate Arripidae Badidae – badisowate Banjosidae Bathyclupeidae Bramidae – bramowate Caesionidae – cesjowate Callanthiidae Carangidae – ostrobokowate Caristiidae Centracanthidae Centrarchidae – bassowate Centrogeniidae Centropomidae Cepolidae Chaetodontidae – chetonikowate Ambassidae – przezroczkowate Cheilodactylidae Chironemidae Cirrhitidae – żagiewkowate Coryphaenidae – koryfenowate Datnioididae Dichistiidae Dinolestidae Dinopercidae Drepanidae^[4] Echeneidae – podnawkowate Emmelichthyidae – kraśniakowate Enoplosidae Epigonidae Gadopsidae Gerreidae Glaucosomatidae Grammatidae Haemulidae – luszczowate Howellidae Inermiidae Kuhliidae Kyphosidae Lactariidae Lateolabracidae Latidae Latridae Leiognathidae – mydliczkowate Leptobramidae Lethrinidae – letrowate Lobotidae Lutjanidae – lucjanowate Malacanthidae Menidae Monodactylidae – monodaktylowate Moronidae – moronowate Mullidae – barwenowate Nandidae – wielocierniowate Nematistiidae Nemipteridae – nitecznikowate Notograptidae Opistognathidae Oplegnathidae Ostracoberycidae Pempheridae – zmiataczowate Pentacerotidae Percichthyidae – skalnikowate Percidae – okoniowate Plesiopidae Polycentridae Polynemidae – wiciakowate Polyprionidae Pomacanthidae – pomakantowate Pomatomidae Priacanthidae – latarnikowate Pseudochromidae – diademkowate Rachycentridae – rachicowate Sciaenidae – kulbinowate Scombropidae Serranidae – strzępielowate Sillaginidae – sylagusowate Sparidae – prażmowate Symphysanodontidae Terapontidae Toxotidae – strzelczykowate

Scombroidei

Podrząd: Scombroidei – makrelowce obejmuje 6 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
barrakudowate – Sphyraenidae gempylowate – Gempylidae makrelowate – Scombridae włócznikowate – Xiphiidae pałaszowate – Trichiuridae żaglicowate – Istiophoridae	Gempylidae – gempylowate Istiophoridae – żaglicowate Scombridae – makrelowate Sphyraenidae – barrakudowate Trichiuridae – pałaszowate Xiphiidae – włócznikowate

Scombrolabracoidei

Podrząd: Scombrolabracoidei obejmuje 1 rodzinę:

Scombrolabracidae

Stromateoidei

Podrząd: Stromateoidei – żuwakowce obejmuje 6 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
pasterzykowate (?) – Nomeidae pompilowate – Centrolophidae żuwakowate – Stromateidae (brak nazwy) – Amarsipidae (brak nazwy) – Ariommatidae (brak nazwy) – Tetragonuridae	Amarsipidae Ariommatidae Centrolophidae – pompilowate Nomeidae – pasterzykowate (?) Stromateidae – żuwakowate Tetragonuridae

Trachinoidei

Podrząd: Trachinoidei – ostroszowce obejmuje 13 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
dobijakowate – Ammodytidae ostroszowate – Trachinidae paszczękowate – Chiasmodontidae skaberowate – Uranoscopidae wargowłosowate – Trichodontidae (brak nazwy) – Champsodontidae (brak nazwy) – Cheimarrhichthyidae (brak nazwy) – Creediidae (brak nazwy) – Leptoscopidae (brak nazwy) – Percophidae (brak nazwy) – Pholidichthyidae (brak nazwy) – Pinguipedidae (brak nazwy) – Trichonotidae	Ammodytidae – dobijakowate Champsodontidae Cheimarrhichthyidae Chiasmodontidae – paszczękowate Creediidae Leptoscopidae Percophidae Pholidichthyidae Pinguipedidae Trachinidae – ostroszowate Trichodontidae – wargowłosowate Trichonotidae Uranoscopidae – skaberowate

Zoarcoidei

Podrząd: Zoarcoidei – węgorzycowce obejmuje 9 rodzin:

według polskich nazw zwyczajowych	według nazw systematycznych
ostropłetwcowate – Pholidae stychejkowate – Stichaeidae węgorzycowate – Zoarcidae zębaczowate – Anarhichadidae (brak nazwy) – Bathymasteridae (brak nazwy) – Cryptacanthodidae (brak nazwy) – Ptilichthyidae (brak nazwy) – Scytalinidae (brak nazwy) – Zaproridae	Anarhichadidae – zębaczowate Bathymasteridae Cryptacanthodidae Pholidae – ostropłetwcowate Ptilichthyidae Scytalinidae Stichaeidae – stychejkowate Zaproridae Zoarcidae – węgorzycowate

Różnice

Ammodytoidei

Podrząd: Ammodytoidei – dobijakowce obejmował 1 rodzinę:

Ammodytidae – dobijakowate

obecnie zaliczaną do podrzędu ostroszowców (Trachinoidei).

Luciocephaloidei

Podrząd: Luciocephaloidei – szczupakogłowcowce obejmował 1 rodzinę:

Luciocephalidae – szczupakogłowcowate

obecnie zaliczaną w randze podrodziny Luciocephalinae do rodziny guramiowatych (Osphronemidae) z podrzędu błędnikowców (Anabantoidei).

Mastacembeloidei

Podrząd: Mastacembeloidei – długonosowce – obejmował 2 rodziny:

obecnie zaliczane do rzędu szczelinokształtnych (Synbranchiformes).

Mugiloidei

Podrząd: Mugiloidei – cefalowce obejmował 1 rodzinę:

Mugilidae – cefalowate

obecnie tworzącą rząd cefalokształtnych (Mugiliformes).

Polynemoidei

Podrząd: Polynemoidei – wiciakowce obejmował 1 rodzinę:

Polynemidae – wiciakowate

obecnie zaliczaną do podrzędu okoniowców (Percoidei).

Schindlerioidei

Podrząd: Schindlerioidei obejmował 1 rodzinę:

Schindleriidae

obecnie zaliczaną do podrzędu babkowców (Gobioidei).

Sphyraenoidei

Podrząd: Sphyraenoidei – barrakudowce – obejmował 1 rodzinę:

Sphyraenidae – barrakudowate

obecnie zaliczaną do podrzędu makrelowców (Scombroidei).

Zobacz też

Ryby – wykaz rodzin

Przypisy

↑ Perciformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.
↑ E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ryby. Warszawa: Horyzont, 2001. ISBN 83-7311-538-2.
↑ ^a ^b Drepaneidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).

[itis-1] Perciformes, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[KRR-2] Krystyna Kowalska, Jan Maciej Rembiszewski, Halina Rolik Mały słownik zoologiczny, Ryby, Wiedza Powszechna, Warszawa 1973.

[3] E. Keller, prof. dr. J. H. Reichholf, G. Steinbach i inni: Leksykon zwierząt: Ryby. Warszawa: Horyzont, 2001. ISBN 83-7311-538-2.

[Drepaneidae-4] Drepaneidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2021-04-03] (ang.).

[2]

[1]

[3]

[4]