Nakajima B5N
Nakajima B5N (Wzór 97) (jap. 中島 B5N Nakajima B5N) – trzymiejscowy pokładowy samolot torpedowo-bombowy konstrukcji japońskiej z okresu drugiej wojny światowej. Alianci nadali mu nazwę kodową Kate[2].
 Nakajima B5N2 | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Nakajima |
| Typ |
pokładowy samolot torpedowo-bombowy |
| Załoga |
3 |
| Historia | |
| Data oblotu |
styczeń 1937 |
| Lata produkcji |
1937–1943 |
| Wycofanie ze służby |
1945 |
| Liczba egz. |
około 1150 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 silnik gwiazdowy, 9-cylindrowy, chłodzony powietrzem Nakajima Hikari 2 lub silnik gwiazdowy, 14-cylindrowy, chłodzony powietrzem Nakajima NK1A Sakae 11 |
| Moc |
B5N1: startowa: 840 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
15,518 m / 15,518 m |
| Długość |
10,30 m |
| Wysokość |
3,70 m / 3,70 m |
| Powierzchnia nośna |
37,70 m² / 37,70 m² |
| Masa | |
| Własna |
2099 kg / 2279 kg |
| Startowa |
normalna: 3700 kg / 3800 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
350 km/h na 2380 m / 380 km/h na 3600 m |
| Prędkość przelotowa |
256 km/h na 2000 m |
| Prędkość wznoszenia |
czas wznoszenia na 3000 m: |
| Pułap |
7400 m / 8260 m |
| Zasięg |
1220 km (maks. 2150 km) / 1991 km (maks. 2280 km) |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 1 km wz. 92 kal. 7,7 mm bomby lub torpeda o masie do 800 kg | |
| Użytkownicy | |
| Japonia | |
| Rzuty | |
| |
W odróżnieniu od przestarzałych modeli alianckich samolotów Douglas TBD Devastator i Fairey Swordfish Nakajima B5N na początku wojny był nowoczesną jednostką o bardzo dobrych parametrach bojowych[3].
W parze z torpedą lotniczą Typ 91 cechowały go duża prędkość i wysokość zrzutu, co zwiększało bezpieczeństwo samolotu oraz załogi w trakcie ataku, a także wydłużało czas lotu torpedy, skracając tym samym podwodną część jej drogi do celu. W konsekwencji zmniejszało to do minimum czas na reakcję celu i jego szanse na wymanewrowanie torpedy. Wykazały się skutecznością podczas ataku na Pearl Harbor, w bitwie na Morzu Koralowym i podczas bitwy pod Midway[4].
Historia
edytujZamówienie na ten samolot pokładowy złożono w 1935 roku. Opracowywana konstrukcja zastąpiła używane wcześniej w marynarce japońskiej pokładowe samoloty bombowe, budowane w układzie dwupłata. Projekt otrzymał nazwę Typ K.
Prototyp samolotu, oblatany w styczniu 1937 roku, nosił skrócone oznaczenie B5N1. Zamontowano w nim hydrauliczny mechanizm składania końcówek płata. Sprawiał on jednak problemy i zrezygnowano z niego na rzecz mechanizmu ręcznego.
Pierwsze samoloty seryjne, pod nazwą Samolot Pokładowy Torpedowo-Bombowy Wzór 98 Model 11, wysłano do Chin, gdzie sprawdzano ich przydatność w warunkach bojowych. Wstępnie zalecono mocniejszy silnik. W grudniu 1939 zaakceptowano do produkcji wersję B5N2 Model 12 z nowym silnikiem Nakajima Sakae o mniejszej średnicy i większej mocy, co pozwoliło na polepszenie osiągów, a węższa obudowa silnika poprawiła właściwości aerodynamiczne i widoczność z kabiny pilota. Samoloty tej wersji produkowano od lutego 1940, ponadto część samolotów B5N1 przebudowano do nowej wersji[1][5].
Do sierpnia 1941 samolot budowano w firmie macierzystej. W 1942 roku produkcję wznowiono w 11. Arsenale Lotniczym Marynarki Wojennej (Dai-Juichi Kaigun Kokusho) w Hiro koło Kure oraz w zakładach Aichi Tokei Denki K.K., gdzie produkowano je do 1944 roku[5]. Wielkość produkcji nie została ustalona z pewnością, łącznie zbudowano według różnych źródeł 1149 (dane amerykańskie), 1250 (dane japońskie) lub 1350 (wyliczenia J. Longa) egzemplarzy tego samolotu[6]. 30 sztuk przebudowano na szkolny dwuster B5N1-K. W zakładach Nakajima wyprodukowano 669 samolotów (według innych danych 669 lub 870)[6].
Od 1943 roku B5N były stopniowo zastępowane przez nowsze Nakajima B6N, po raz ostatnio zostały użyte bojowo jako bombowce pokładowe podczas bitwy na Morzu Filipińskim w czerwcu 1944, gdzie już znacznie ustępowały konstrukcjom alianckim[6]. Do końca wojny maszyny tego typu służyły w szkołach lotniczych oraz przebudowane na samoloty patrolowe wyposażone w radar do wykrywania wynurzonych okrętów podwodnych[6]. Wykorzystywano je również pod koniec wojny do ataków kamikaze[4].
Samolot był uzbrojony w pojedynczy karabin maszynowy wz. 92 kalibru 7,7 milimetra w tylnej kabinie. Uzbrojenie podwieszane stanowiła torpeda typ 91 albo do 800 kg bomb w jednej z konfiguracji: jedna bomba przeciwpancerna lub burząca o masie 800 kg, dwie bomby 250 kg lub 6 bomb 60 kg albo (do celów szkolnych) 30 kg[1][7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Nakajima B5N Allied Code Name: "Kate". www.combinedfleet.com. [dostęp 2021-11-13].
- ↑ Wiktor Suworow Dzień "M", Rebis Poznań 2008
- ↑ René J. Francillon, Japanese Aircraft of the Pacific War, Putnam, 2. Auflage 1979/1994, S. 411; Joseph Mizrahi (Ed.), Handicapping the Combat Aircraft of the Pacific War, Wings Vol. 15 No. 3 S. 24–55, auf S. 41: "best torpedo bomber in the world 1941".
- ↑ a b Nakajima B5N1 "Kate". www.ipmsdeutschland.de. [dostęp 2021-11-13].
- ↑ a b Wieliczko 2018 ↓, s. 92-94.
- ↑ a b c d Wieliczko 2018 ↓, s. 95-98.
- ↑ Wieliczko 2018 ↓, s. 87.
Bibliografia
edytuj- Alexander Lüdeke, Weapons of World War II, Bath: Parragon, 2011, s. 225, ISBN 978-1-4454-2435-4, OCLC 744570428.
- Chris Bishop: The Ilustrated Encyclopedia of Weapons Of World War II. London: Amber Books, 2014, s. 424. ISBN 978-1-78274-167-1.
- Leszek A. Wieliczko. Nakajima B5N (Kate). „Lotnictwo”. 5/2018. XXI (199), s. 84-98, maj 2018. ISSN 1732-5323.