Most Zwierzyniecki we Wrocławiu

Most Zwierzyniecki we Wrocławiu – przeprawa mostowa we wschodniej części miasta, nad Starą Odrą, łącząca centrum miasta z osiedlami Dąbie, Biskupin, Sępolno i Bartoszowice. Zlokalizowany w bezpośrednim sąsiedztwie Ogrodu Zoologicznego (od którego wywodzi się jego współczesna nazwa) i terenów wystawowych wokół Hali Stulecia.

most Zwierzyniecki

nr rej. A/1646/334/Wm z 15.10.1976[1]
Most Zwierzyniecki od strony miasta (od północnego zachodu), 2005 r.
Poprzednie nazwy	Paßbrücke Ceglany Szczytnicki
Państwo	Polska
Województwo	dolnośląskie
Miejscowość	Wrocław
Podstawowe dane
Przeszkoda	Stara Odra
Długość	62 m
Szerokość: • całkowita • jezdni • chodników	21,80 m 10 m 2×5,90 m
Liczba torów tramwajowych	2
Dopuszczalna masa pojazdu:	20 t
Data budowy	1895–1897
Projektant	Karl Klimm, Richard Plüddemann, A. Fruhwirth
Położenie na mapie Polski most Zwierzyniecki
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego most Zwierzyniecki
Położenie na mapie Wrocławia most Zwierzyniecki
51°06′29″N 17°04′12″E/51,108056 17,070000
Multimedia w Wikimedia Commons

Przeprawę w tym miejscu, początkowo drewnianą, wybudowano około 1655. Podczas epidemii dżumy w 1704 na moście ustanowiono punkt kontroli przepustek uprawniających do przekraczania granic miasta, stąd jego niemiecka nazwa Paßbrücke, tłumaczona niekiedy na "most Przepustkowy". Rogatki do kontroli podróżnych na drogach wylotowych z Wrocławia funkcjonowały zresztą przez długie lata, także i w XIX wieku, i jedna z nich działała przy Moście Zwierzynieckim. Używana też była wobec niego nazwa "Ceglany" (od cegielni na Biskupinie) i "Szczytnicki" (od pobliskiej wsi Szczytniki). Dziś mianem mostu Szczytnickiego określa się jednak inny most w okolicy, położony około kilometra w dół rzeki – na północ od Zwierzynieckiego.

W latach 1895–1897 mistrz budowlany Karl Klimm pod kierunkiem miejskiego architekta ("radcy budowlanego") Richarda Plüddemanna i przy pomocy inż. A. Fruhwirtha zaprojektował nowy most. Jest to oparta na granitowych przyczółkach stalową jednoprzęsłowa konstrukcja kratownicowa złożona z dwóch równoległych stalowych łuków kratowych ustawionych w odległości 12,5 m. Pasy główne dźwigarów powiązane są u góry kilkoma stężeniami. Do łuków podwieszono na wiotkich wieszakach pomost długości 60,6 m, a główne dźwigary łukowo-kratowe oparte są na ruchomych łożyskach sześciowałkowych. Most ozdobiony jest czterema secesyjnymi obeliskami z czerwonego piaskowca i oświetlany nocą stylowymi latarniami.

Pod widniejącą na bramie mostowej kamienną inskrypcją upamiętniającą lata jego budowy widniała do 1945 brązowa tablica (zlikwidowana po wojnie w akcji usuwania wszelkich niemieckich napisów i odtworzona podczas generalnego remontu mostu zakończonego w 2024 roku^[2]) treści:

Hœlzern ruht ich Jahrhunderte lang ᵫber trægem Gewæsser

Jetzt aus Eisen und Stein schmueck ich den schiffbaren Strom.

czyli:

Drewniany spoczywałem przez stulecia nad leniwymi wodami

Teraz z żelaza i kamienia zdobię żeglowny szlak.

Podczas oblężenia Festung Breslau w 1945 Niemcy spodziewali się natarcia od wschodu miasta, od Swojczyc, Bartoszowic, Sępolna, Biskupina i Dąbia, dlatego chcąc je powstrzymać założyli na moście ładunki wybuchowe, przygotowując go do wysadzenia. Ponieważ Armia Czerwona przypuściła jednak szturm od południa Wrocławia, most Zwierzyniecki ocalał.

Most ma długość 62 m, szerokość 21,80 m, szerokość jezdni 10 m, szerokość chodników 2 × 5,90 m. W pobliżu mostu Zwierzynieckiego i ZOO mieści się pasażerska Przystań Zwierzyniecka, skąd odpływają turystyczne statki spacerowe po Odrze.