Mokobody

Dawne nazwy miejscowości brzmiały Mąkobody i Makowody. Wieś leżała w ziemi drohickiej i była własnością rycerską. Właściciel wsi Jan Mąkobodzki w okresie władania Podlasiem przez Bolesława IV księcia mazowieckiego był kasztelanem i sędzią liwskim. Prawdopodobnie w okresie zbrojnego zatargu Kazimierza Jagiellończyka z Bolesławem stał po stronie tego ostatniego, wskutek czego utracił swoje dobra. Mokobody stały się królewszczyzną. W 1487 r. Kazimierz Jagiellończyk darował je wraz z innymi dobrami Iwaszce Bohdanowiczowi Litaworowi Chreptowiczowi, podskarbiemu dwornemu litewskiemu.

W 1496 roku miasto prywatne zostało lokowane na prawie chełmińskim^[9]. W 1510 r. potwierdzenie przywilejów i nazwę Nowe Miasto, która jednak się nie przyjęła. Do Unii brzeskiej istniała tu Cerkiew prawosławna. Mokobody należały m.in. do Ostrorogów, Ossolińskich, Jezierskich i Kuczyńskich. W 1673 roku miasto posiadał starosta drohicki Zbigniew Ossoliński^[10].

Bardzo duży wkład Mokobody włożyły w powstanie styczniowe. Już w styczniu wysłały do obrony Węgrowa ok. 600 chłopów, w większości byli uzbrojeni w kosy. 2 lutego brali oni udział w bitwie pod Węgrowem, a także słynnym w całej Europie ataku kosynierów na działa carskie. Następnego dnia, pod Mokobodami 1 tys. powstańców, w tym 200 strzelców, pod komendą kpt. Kuczkowskiego ps. Mucha, pobiło oddział rosyjski z Siedlec. Rosjanie ponieśli duże straty, było ok. 100 zabitych oraz dużo więcej rannych. W bitwie tej znaczący wkład mieli również mieszkańcy Mokobód i okolicznych wiosek. Wiele osób nie brało bezpośredniego udziału w walkach, ale pomagało walczącym. Chłopi dostarczali żywność oraz informowali o ruchach wojsk rosyjskich^[11].

Po stłumieniu powstania carska policja i wojsko rozpoczęły aresztowania powstańców. Najwybitniejszym powstańcem był urodzony w Świniarach Ludomir Benedyktowicz, który stracił w powstaniu obie dłonie. Pamiątkowa tablica na jego cześć znajduje się przy głównym wejściu do kościoła w Mokobodach. Za masowy udział mieszkańców Mokobód w powstaniu rząd carski w 1867 r., czyli kilka lat po upadku powstania styczniowego, ukarał miasteczko zabraniem mu praw miejskich i zdegradowaniem do roli wsi.

• Kościół parafialny, klasycystyczny z lat 1792–1818, fundacji starosty Jana Onufrego Ossolińskiego. Projekt architektoniczny autorstwa Jakuba Kubickiego jest czterokrotnie pomniejszonym projektem tegoż autora wyróżnionego w ogłoszonym przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego konkursie architektonicznym na świątynię – votum za Konstytucję 3 maja^[12],
  • obraz Matki Boskiej Budzieszyńskiej z XVII w., otaczany wielkim kultem,
  • rokokowe rzeźby ewangelistów, wykonane przez Macieja Polejowskiego,
  • obraz "Chrystus Nauczający" z końca XVIII wieku, którego autorstwo przypisuje się Franciszkowi Smuglewiczowi,
  • obraz "Hołd Pasterzy" z XIX wieku autorstwa Piotra le Bruna,
  • model kościoła wykonany w 1793 roku przez Jakuba Kubickiego,
• Drewniana organistówka z XIX w.obecnie znajdująca się w skansenie we wsi Nowa Sucha, w miejscu organistówki znajduje się obecnie pomnik Jana Pawła II
• Drewniana dzwonnica z XIX w.

• Mokobody, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. VI: Malczyce – Netreba, Warszawa 1885, s. 620 .
• Mokobody. Historia miejscowości oraz parafii
• Mokobody w "Pamiętniku Sandomierskim" t.1 Tomasza Ujazdowskiego w tekście o Budzieszynie str. 364
• Mokobody w tekście z 1590 r

• Cmentarz żydowski w Mokobodach