Ludwik Szperl

 

Urodził się 21 czerwca 1879 w Kielcach, w rodzinie Stanisława (1844–1913) i Ludwiki ze Smoleńców (1859–1952)^[2][3]. W 1897 ukończył kieleckie gimnazjum klasyczne i rozpoczął studia na Wydziale Matematyczno-Fizycznym na Cesarskim Uniwersytecie Warszawskim. W 1901 uzyskał stopień kandydata nauk przyrodniczych. Jego praca końcowa nosiła tytuł „Przyczynek do reakcji utlenienia pinenu i kwasu pinenowego”. Od 1 września 1901 pracował jako asystent w Katedrze Chemii Organicznej. W 1904 rozpoczął studia uzupełniające w Związkowej Wyższej Szkole Technicznej w Zurychu. W 1911 uzyskał stopień magistra chemii, jego praca magisterska nosiła tytuł „Materiały do poznania i klasyfikacji organicznych produktów przyłączenia”. W latach 1909–1912 na Uniwersytecie Warszawskim prowadził zajęcia z chemii analitycznej, jakościowej i ilościowej, kierował kursem demonstracyjnym chemii organicznej. W latach 1903–1915, prowadził zajęcia z chemii fizycznej na pensji J. Sikorskiej (późniejsze gimnazjum im. Królowej Jadwigi). Od 1906–1909 na Wyższych Kursach Handlowych im. Augusta Zielińskiego prowadził zajęcia z chemii organicznej, a w latach 1909–1917 na Kursach Przemysłowo-Rolniczych Wyższej Szkoły Rolniczej. Na Uniwersytecie Warszawskim prowadził wykłady na dwóch wydziałach: Lekarskim i Matematyczno-Przyrodniczym. W latach 1909–1918 wykładał chemię organiczną na Wydziale Przyrodniczym Towarzystwa Kursów Naukowych w Warszawie^[4].

Z Politechniką Warszawską związał się w 1915, wykładał chemię ogólną, wszedł również do Senatu Uczelni, gdzie w latach 1916–1918 sprawował funkcję sekretarza. W latach 1917–1919, 1920/1921, 1925/1926 był Dziekanem Wydziału Chemii i prodziekanem 1919/1920. W 1919 uzyskał nominacje na profesora nadzwyczajnego, jak również został kierownikiem Katedry Chemii Ogólnej. Natomiast w 1920 uzyskał tytuł profesora zwyczajnego, a w 1926 został Dziekanem Katedry Chemii Organicznej.

W czasie wojny polsko-bolszewickiej 1920, jako ochotnik Wojska Polskiego został przydzielony w stopniu szeregowca do Wojsk Łączności Kompanii Inżynieryjno-Szkolnej Centralnych Składów Telefoniczno-Telegraficznych w Warszawie. Pełnił rolę referenta oświatowego Baonu Zapasowego Telegraficznego Nr 1. W październiku 1920 w trakcie służby w Kielcach, został zwolniony z wojska, gdyż został wybrany na Dziekana Wydziału Chemii Politechniki Warszawskiej.

Jako profesor zwyczajny chemii ogólnej postanowieniem prezydenta RP z 6 lipca 1926 został mianowany profesorem zwyczajnym chemii organicznej na Politechnice Warszawskiej^[5]. W roku akademickim 1926/1927 po raz pierwszy został wybrany na rektora Politechniki Warszawskiej. Druga kadencja przypadła na rok akademicki 1927/1928. W czasie kadencji L.A. Szperla jako rektora Politechniki Warszawskiej, utrzymano zaostrzony rygor studiów. W 1927 Politechnika Warszawska, po raz pierwszy wzbogaciła się o nowy gmach przy ul. Nowowiejskiej, został tam otworzony Instytut Aerodynamiczny. W 1928 zostało założone Stowarzyszenie „Studium Technologiczne”, które miało wspomóc uczelnię w budowie planowanych już od kilku lat nowych gmachów. W trakcie inauguracji roku akademickiego 1926/1927, na wniosek Rady Wydziału Chemii, Politechnika Warszawska uroczyście nadała trzy doktoraty honorowe, otrzymali je wówczas: Maria Skłodowska-Curie, Józef Jerzy Boguski i Ignacy Mościcki – który otrzymał doktorat już po raz drugi. Poprzedni doktorat został mu nadany z zakresu elektrotechniki. Po raz pierwszy nadano również doktorat uczonemu z zagranicy, otrzymał go holenderski fizyk Willem Hendrik Keesom.

Ludwik Szperl na Politechnice Warszawskiej prowadził wykłady i organizował wakacyjne kursy chemii dla nauczycieli szkół średnich. Wykładał chemię organiczną w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie i Łodzi, dydaktykę chemii na Uniwersytecie Warszawskim, chemię w Państwowym Instytucie Stomatologicznym w Warszawie. W czasie okupacji w Państwowej Szkole Chemiczno-Ceramicznej prowadził wykłady zarówno z chemii, jak i chemii organicznej^[1].

Od 2 lipca 1910 był mężem Stefanii z Kłossowskich (1890–1979)^[2]. Mieli dwie córki: Irenę po mężu Biegańską (1911–2002) i Halinę Stefanię po mężu Seyfried (1923–2017), żonę Andrzeja Seyfrieda^[6]. W 1936 r. pabianicki artysta-malarz – Bolesław Nowicki namalował jego portret w stroju rektorskim^[7].

Zmarł 22 kwietnia 1944 w Warszawie. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 139–5–4)^[8].

• od 1901 asystent prof. Jegora Wagnera w Katedrze Chemii Organicznej Uniwersytetu Warszawskiego;
• 1903–1915 nauczyciel chemii fizycznej ma pensji J. Sikorskiej
• 1909–1912 na Uniwersytecie Warszawskim samodzielnie prowadził kurs dot. propedeutyki chemicznej;
• 1917–1919, 1920/1921, 1925/1926 Dziekan Wydziału Chemii;
• 1918–1939 wykładowca chemii organicznej w Wolnej Wszechnicy Polskiej w Warszawie i Łodzi;
• 1919/1920 Prodziekan Wydziału Chemii;
• 1926/1927 Rektor Politechniki Warszawskiej;
• 1926–1939 wykładowca chemii na Uniwersytecie Warszawskim;
• 1927/1928 Rektor Politechniki Warszawskiej (kadencja druga);
• 1930–1939 przewodniczący Komisji Oceny Podręczników Szkolnych przy Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego^[1];
• 1934–1939 wykładowca chemii w Państwowym Instytucie Stomatologicznym w Warszawie.

• 1919–1939 członek Zarządu Polskiego Towarzystwa Chemicznego;
• 1922–1925 wiceprezes Kasy im. Mianowskiego;
• od 1927 czynny członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego;
• od 1929 zwyczajny członek Towarzystwa Naukowego Warszawskiego;
• od 1930 skarbnik i prezes Polskiego Towarzystwa Chemicznego;
• wiceprzewodniczący Sekcji Przyrodniczej w Związku Nauczycielstwa Polskiego;
• członek zarządu Koła Chemików w Stowarzyszeniu Techników Polskich w Warszawie;
• sekretarz Polskiej Komisji Międzynarodowej Współpracy Umysłowej przy Lidze Narodów;
• wiceprezes Zrzeszenia Profesorów Warszawskich Szkół Akademickich;
• 1936–1939 członek Rady Nauk Ścisłych i Stosowanych^[1].

• Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (10 listopada 1928)^[9][2]
• Złoty Krzyż Zasługi
• Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921^[2]
• Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości (1928)^[2][1]
• Złota Odznaka Koła Chemicznego

• „Materiały do historii Szkoły Głównej Warszawskiej” – Warszawa 1913.
• „Wykład chemii organicznej” – wyd. 1926–1929; wyd. 1930.
• „Wydział Chemii” w „Politechnika Warszawska” (współautor) – 1915–1925.
• Opracował ok. 50 haseł do Wielkiej Encyklopedii Ilustrowanej^[1].

• http://bcpw.bg.pw.edu.pl/Content/3745/szperl_biografia.pdf
• http://www.pw.edu.pl/Uczelnia/Historia/Byli-Rektorzy-PW/Ludwik-Alojzy-SZPERL-1879-1944
• http://www.miesiecznikchemik.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1200:szperl-ludwik-alojzy&catid=108:kalendarium-chemikow-polskich-i-europejskich&Itemid=168