Leonard Sosnowski
Leonard Sosnowski (ur. 19 lutego 1911 w Twerze, zm. 9 listopada 1986 w Warszawie[1]) – polski fizyk, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, od 1960 członek korespondent, od 1969 członek rzeczywisty Polskiej Akademii Nauk i jej wiceprezes w latach 1981–1983[2], w latach 1954–1966 dyrektor Instytutu Fizyki PAN.
| Data i miejsce urodzenia |
19 lutego 1911 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
9 listopada 1986 |
| profesor | |
| Specjalność: fizyka jądrowa | |
| Alma Mater |
Uniwersytet Warszawski |
| Doktorat |
1947 |
| Instytut |
Fizyki PAN |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Napoleona, nauczyciela muzyki, i Eleonory z Grudzińskich[3]. Od 1919 mieszkał w Warszawie. Po ukończeniu Państwowego Gimnazjum im. Tadeusza Czackiego, w 1928 rozpoczął studia fizyki na na wydziale matematyczno-przyrodniczym Uniwersytetu Warszawskiego, które ukończył w 1933. Podczas studiów, w 1932 został asystentem Stefana Pieńkowskiego w Zakładzie Fizyki Doświadczalnej UW. W latach 1936–1938 dzięki stypendium Funduszu Kultury Narodowej pracował w dziedzinie fizyki jądrowej w Laboratorium Cavendisha w Cambridge.
Wybuch II wojny światowej uniemożliwił planowane na jesień 1939 uzyskanie doktoratu, który obronił 1944 na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Doktorat został zatwierdzony przez władze Uniwersytetu w 1947. W okresie okupacji uczestniczył w tajnym nauczaniu na poziomie uniwersyteckim. Uczestniczył w powstaniu warszawskim w oddziale AK im. Kilińskiego, walczył, m.in. przy zdobywaniu budynku PAST-y. Po upadku powstania trafił do obozu jenieckiego w Niemczech.
Po wyzwoleniu przebywał do 1947 w Wielkiej Brytanii, gdzie pracował w laboratorium Admiralicji. W tym okresie zainteresował się fizyką półprzewodników. Do kraju powrócił w 1947 i rozpoczął pracę w Zakładzie Fizyki UW przy ul. Hożej 69. W Katedrze Radiologii i Elektroniki (KRiE) kontynuował prace rozpoczęte w Wielkiej Brytanii.
W 1953 powstał przy ul. Hożej 69 Instytut Fizyki PAN kierowany początkowo przez Stefana Pieńkowskiego. Po śmierci Pieńkowskiego Leonard Sosnowski został najpierw p.o. dyrektora, a następnie dyrektorem Instytutu. Zajął się fizyką półprzewodników. Od 1954 należał do PZPR[4].
Katedra Radiologii i Elektroniki została przekształcona w Katedrę Fizyki Ciała Stałego. W latach Sosnowski 1966–1972 był dziekanem Wydziału Fizyki UW. Na tym stanowisku starał się chronić pracowników przed skutkami wydarzeń marca 1968.
W 1972 Sosnowski był gospodarzem konferencji poświęconej fizyce półprzewodników pod patronatem Międzynarodowej Unii Fizyki Czystej i Stosowanej (IUPAP). W latach 1978–1981 pełnił funkcję prezesa IUPAP.
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera C39-7-1)[5].
Był mężem Jadwigi z Czubińskich (1910–1992)[5]. Krewnym Leonarda Sosnowskiego jest raper Wojciech „Sokół” Sosnowski[6].
Na XXXV Zjeździe Fizyków Polskich w Białymstoku Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW) przedstawił referat nt. „Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro” – krótką charakterystykę fizyki w Polsce XX w. Zaprezentował wskaźniki bibliometryczne, liczby dotyczące stopni i tytułów naukowych oraz liczby studentów fizyki. W podsumowaniu ocenił wkład Polaków do światowej fizyki XX w., wyodrębniając przede wszystkim – poza Marią Skłodowską-Curie (która w światowych zestawieniach jest wymieniana jako obywatelka francuska) – czterech fizyków, którzy dokonali odkryć na miarę Nagrody Nobla: Mariana Smoluchowskiego, Mariana Danysza, Jerzego Pniewskiego i Karola Olszewskiego. Wśród osiemnastu mniej zasłużonych, którzy jednak wnieśli bardzo poważny wkład do rozwoju fizyki i w pewnym okresie należeli do liderów światowej fizyki (których nazwiska są wymieniane w syntetycznych obcojęzycznych historycznych opracowaniach) znalazł się Leonard Sosnowski[a][7].
Ordery i odznaczenia
edytuj- Order Sztandaru Pracy I klasy[4]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (16 lipca 1954)[8]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (14 stycznia 1955)[9]
- Medal Mariana Smoluchowskiego (1972)
Uwagi
edytuj- ↑ W tej samej grupie prof. Andrzej Kajetan Wróblewski wymienił nazwiska: Czesław Białobrzeski, Tadeusz Godlewski, Leopold Infeld, Aleksander Jabłoński, Mieczysław Jeżewski, Marian Mięsowicz, Władysław Natanson, Henryk Niewodniczański, Arkadiusz Piekara, Stefan Pieńkowski, Wojciech Rubinowicz, Andrzej Sołtan, Zdzisław Szymański, Ludwik Wertenstein, August Witkowski, Mieczysław Wolfke, Konstanty Zakrzewski.
Przypisy
edytuj- ↑ Sosnowski Leonard, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-02-18].
- ↑ Członkowie PAN: Skorowidz.
- ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski, Sosnowski Leonard [online], Giganci Nauki [dostęp 2024-02-28] (pol.).
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce 1984. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1984, s. 901. ISBN 83-223-2073-6.
- ↑ a b Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-02-28].
- ↑ Sokół vs Artur Rawicz – 1 NA 1 (czas: 47:04-47:14). youtube.com, 2019-03-18. [dostęp 2019-12-26].
- ↑ Andrzej Kajetan Wróblewski (Instytut Fizyki Doświadczalnej UW): Fizyka w Polsce wczoraj, dziś i jutro. labfiz.uwb.edu.pl. [dostęp 2012-08-31]. (pol.).
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1566 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 112, poz. 1450 - Uchwała Rady Państwa z dnia 14 stycznia 1955 r. nr 0/126 - na wniosek Prezesa Polskiej Akademii Nauk.
Bibliografia
edytuj- M. Grynberg, Leonard Sosnowski: twórca warszawskiej szkoły fizyki półprzewodników, Postępy Fizyki t. 53, zesz. 6 (2002).
- J. Langer, J. Baranowski, Leonard Sosnowski (1911–1986), Postępy Fizyki t. 38, 187 (1987).