Kontynentalna Hokejowa Liga

Do rozpadu ZSRR najwyższą klasą rozgrywkową była tzw. Wyższa liga. Drugą klasą ligową była do tego czasu Pierwsza liga, zaś niżej istniała jeszcze Druga liga. Ten podział został unieważniony w 1992 roku po powstaniu niepodległego państwa Rosja. Wówczas wyższa liga stała się drugą klasą rozgrywkową, a najwyższą została Superliga. Do końca sezonu superligi 2007/2008, mistrz rozgrywek Wyższej ligi awansował do Superligi. Zasadą było, iż triumfator Wyższej ligi był przyjmowany do Superligi, o ile poza sukcesem sportowym spełniał także wymagania finansowe (w przeciwnym razie szansę gry otrzymywał klub przegrany w finale). W obu przypadkach degradowany był ostatni zespół w Superlidze. Jeśli żaden z finalistów nie spełniał kryteriów, wówczas awans i degradacja nie odbywały się.

27 marca 2008 roku Federacja Hokeja Rosji (FHR) oficjalnie przekazała Kontynentalnej Lidze Hokejowej wszystkie prawa organizacji mistrzostw narodowych w Rosji. Tym samym najwyżej sklasyfikowany zespół KHL jest ogłaszany mistrzem Rosji w hokeju na lodzie^[11]. W praktyce latem 2008 roku rozgrywki Superligi zostały zastąpione przez KHL. Od tego czasu zaniechano stałej możliwości awansu triumfatora wyższej ligi do KHL jako coroczną regułę (jakkolwiek w 2010 roku do KHL przyjęto aktualnego mistrza rozgrywek wyższej ligi – klub Jugra Chanty-Mansyjsk, zaś w 2012 roku finalistę WHL, Donbas Donieck). W tym samym roku zakończono działalność wyższej ligi, a w jej miejsce stworzono drugoligowe rozgrywki w nowej formule pod nazwą Wyższej Ligi Hokejowej (WHL) (trzecia klasa to od 2011 roku Rossijskaja Chokkiejnaja Liga (RHL).

Do 2014 swoich reprezentantów w lidze miały Czechy i Ukraina. W 2016 do ligi został dopuszczony chiński klub Kunlun Red Star^[12]. Od 2013 do 2017 w KHL występował klub z Chorwacji. W 2017 zredukowano liczbę uczestników z 29 do 27^[13][14]. W 2018 zmniejszono liczbę drużyn z 27 do 25^[15]. W 2019 po siedmiu latach z ligi wycofano słowacki Slovan Bratysława, w związku z czym liczba uczestników zmalała do 24^[16].

Tuż po rozpoczęciu inwazji Rosji na Ukrainę 24 lutego 2022 z KHL wycofały się fiński klub Jokerit^[17][18] oraz łotewski Dinamo Ryga^[19].

Kształt ligi wzorowany jest na północnoamerykańskich rozgrywkach NHL. Obecnie 22 zespoły jest podzielonych wedle położenia geograficznego na Konferencje: Zachód (11) oraz Wschód (11). W ramach tego podziału istnieją cztery Dywizje (po dwie Dywizje w każdej Konferencji). Dywizjom nadano nazwy od nazwisk czterech wybitnych radzieckich hokeistów i trenerów^[20]:

• Konferencja Zachód
  • Dywizja Bobrowa – na cześć Wsiewołoda Bobrowa
  • Dywizja Tarasowa – na cześć Anatolija Tarasowa
• Konferencja Wschód
  • Dywizja Charłamowa – na cześć Walerija Charłamowa
  • Dywizja Czernyszowa – na cześć Arkadija Czernyszowa

Konferencja Zachód		Konferencja Wschód
Dywizja Bobrowa	Dywizja Tarasowa	Dywizja Charłamowa	Dywizja Czernyszowa
SKA Sankt Petersburg	CSKA Moskwa	Ak Bars Kazań	Admirał Władywostok
HK Soczi	Dinamo Moskwa	Awtomobilist Jekaterynburg	Amur Chabarowsk
Spartak Moskwa	Kunlun Red Star	Łada Togliatti	Awangard Omsk
Torpedo Niżny Nowogród	Dynama Mińsk	Mietałłurg Magnitogorsk	Barys Astana
Witiaź Podolsk	Łokomotiw Jarosław	Nieftiechimik Niżniekamsk	Saławat Jułajew Ufa
	Siewierstal Czerepowiec	Traktor Czelabińsk	Sibir Nowosybirsk

W sezonie regularnym każdy z 29 zespołów rozgrywa w sumie 60 meczów (pierwotnie było 52 kolejek, potem 56). W dalszej kolejności następuje runda play-off, do której kwalifikuje się 16 drużyn z najwyższym dorobkiem punktowym (po 8 z każdej konferencji). Zasadą jest przy tym, iż na pierwszych dwóch miejscach w obu konferencjach lokuje się zespoły, które wygrały swoje dywizje (zatem niezależnie od zdobyczy punktowej jednej z nich). W pierwszej rundzie play-off (1/8 finału) gra się do trzech zwycięstw, w następnych trzech rundach (ćwierćfinały, półfinały oraz finał) rywalizacja trwa do czterech wygranych meczów. Drużyny biorące udział w rozgrywkach finałowych walczą o Puchar Gagarina.

Szczególną regulację przyjęto odnośnie do rozstrzygania meczów zakończonych remisem. Wobec braku rozstrzygnięcia po 60 minutach gry, w sezonie zasadniczym zarządza się dogrywkę trwającą 5 minut, podczas której w każdej z drużyn występuje czterech graczy prócz bramkarza. Zdobyty w tym czasie gol kończy spotkanie, a uzyskująca go drużyna wygrywa mecz (otrzymuje ona 2 punkty, zaś zespół przegrany 1 punkt). W razie braku gola, zarządza się rzuty karne. Reguła ta nie obowiązuje w fazie play-off, kiedy dogrywka trwa 20 minut, a zespoły występują podczas niej w niezmienionej sile 5 graczy na lodzie. Zasada „złotej bramki” pozostaje nienaruszona – drużyna strzelająca gola, wygrywa tym samym mecz.

W każdym sezonie przyznaje się szereg nagród, zarówno zespołowych, jak i indywidualnych^[21].

 

• Puchar Gagarina – dla zwycięskiej drużyny w fazie play-off rozgrywek
• Puchar Otwarcia – w latach 2008–2011 i od 2014, zaś od 2011 do 2014 tymczasowo pod nazwą Puchar Łokomotiwu; dla zwycięzcy pierwszego mecz nowego sezonu, rozgrywanego pomiędzy zwycięzcą i finalistą poprzedniej edycji ligi (od 2011 po katastrofie lotniczej drużyny Łokomotiw Jarosław nadano mu nazwę klubu)^[22]; w sezonie 2015/2016 ustalono, że o trofeum zagrają zdobywcy Pucharu Gagarina i Pucharu Kontynentu
• Puchar Kontynentu – dla klubu, który uzyskał największą liczbę punktów w sezonie zasadniczym
• Nagroda Wsiewołoda Bobrowa – dla najskuteczniejszej drużyny w sezonie
• Puchar Nadziei – dla klubu, który wygrał turniej spośród zespołów które nie zakwalifikowały się do fazy play-off

• Nagroda dla najlepiej punktującego zawodnika
• Nagroda dla najlepiej punktującego obrońcy
• Najskuteczniejszy Strzelec Sezonu
• Najbardziej Wartościowy Gracz Sezonu – dla zawodnika legitymującego się najlepszym współczynnikiem w klasyfikacji „+/−”
• Złoty Kij – w wyniku głosowania na Najbardziej Wartościowego Gracza
• Mistrz Play-off – w wyniku głosowania na Najbardziej Wartościowego Gracza fazy pucharowej
• Złoty Kask – przyznawany sześciu zawodnikom wybranym do składu gwiazd sezonu: bramkarz, dwóch obrońców i trzech napastników
• Najlepszy Bramkarz Sezonu
• Nagroda „Postęp Sezonu” – dla zawodnika do lat 24 czyniącego największe postępy.
• Nagroda za Wierność Hokejowi – dla weterana hokejowego za jego cenny wkład w sukces drużyny
• Żelazny Człowiek – dla zawodnika, który rozegrał najwięcej meczów mistrzowskich w ostatnich trzech latach
• Dżentelmen na Lodzie – dla jednego obrońcy i jednego napastnika; honorująca graczy, którzy łączą sportową doskonałość z nieskazitelnym zachowaniem
• Nagroda dla najlepszego pierwszoroczniaka sezonu KHL im. Aleksieja Czeriepanowa
• Najlepsza Trójka – dla najskuteczniejszego tercetu w sezonie regularnym, decydująca jest liczba goli uzyskanych przez drużynę podczas ich przebywania razem na lodzie
• Nagroda Sekundy – dla strzelców najwcześniejszego i najpóźniejszego gola w meczu
• Nagroda dla Najlepszego Trenera Sezonu im. Wiktora Tichonowa
• Nagroda Walentina Sycza^[23] – przyznawana prezesowi, który w sezonie kierował najlepiej klubem
• Nagroda Andrieja Starowojtowa – dla najlepszego sędziego sezonu

Prezydentem ligi oraz prezesem zarządu był Aleksandr Miedwiediew do końca listopada 2014. Wówczas jego miejsce zajął Dmitrij Czernyszenko^[24][25]. Z kolei jego miejsca w lutym 2020 zajął Aleksiej Morozow^[26].

Funkcję przewodniczącego rady nadzorczej objął Siergiej Naryszkin. Przewodniczącym Rady Dyrektorów zostali Giennadij Timczenko (prezes klubu SKA), Arkadij Rotenberg (prezes Dinama Moskwa). W Radzie zasiedli prezes KHL, wiceprezydenci oraz dyrektorzy w poszczególnych działach (np. były hokeista Walerij Kamienski (sprawujący funkcję wiceprezesa ds. rozwoju CHL i przewodniczącego Komisji Dyscyplinarnej KHL)^[27][28]), przedstawiciele klubów oraz sponsorów^[29][30]. W kwietniu 2020 ponownie wybrano skład Rady^[31]. Ponadto działa zarząd KHL.

KHL jako spółka zawiera pięć organizacji^[32]:

• KHL Spółka Akcyjna (ang. KHL Limited Company, OOO KHL) – wyłączny właściciel praw majątkowych i niemajątkowych Mistrzostw KHL; organizacja i prowadzenie meczów, sędziowanie, sprawozdań ze spotkań – wideo, radio, fotografie, internet itd., symbole, loga.
• KHL Autonomiczna Organizacja non-profit (KHL Autonomous Non-profit Organization, ANO KHL) – bezpośrednio zaangażowana w prowadzenie Mistrzostw KHL.
• KHL Spółka Akcyjna Marketing (ang. KHL-Marketing Limited Company, OOO KHL-Marketing) – sprawuje prawa transmisji i praw reklamowych i serwisów.
• Partnerstwo non-profit Młodzieżowa Hokejowa Liga (MHL) – utrzymuje rozgrywki Młodzieżowa Hokejowa Liga
• Wyższa Hokejowa Liga – utrzymuje rozgrywki WHL

W ramach ligi działa Związku Zawodników KHL (KHLPTU)^[33], który ma siedzibę w Niżnym Nowogrodzie^[34]. Przewodniczącym jest Andriej Kowalenko^[35].

Mottem rozgrywek KHL jest hasło: „Hokej – nasza gra!” (ros. „Хоккей – наша игра!”).

Przed każdym spotkaniem ligowym, którego gospodarzem jest drużyna rosyjska odgrywany jest Hymn Państwowy Federacji Rosyjskiej. W niektórych przypadkach jest to dodatkowo też hymn autonomicznych republik, wchodzących w skład Federacji Rosyjskiej, na obszarze których mieści się dany klub grający w roli gospodarza (np. hymn Baszkirii w przypadku Saławatu Jułajew Ufa).

Według wzoru zaczerpniętego z ligi NHL oraz w przeciwieństwie do zasad obowiązujących w Superlidze drużyna gospodarzy występuje w ciemnych koszulkach, zaś zespół gości w białych bądź jasnych. Także sztab trenerski musi ubierać się podczas meczów zgodnie z regulacjami ligowymi a mianowicie nosić garnitur. Od początku KHL do 2011 nazwiska zawodników na koszulkach meczowych były zapisywane w językach krajów pochodzenia drużyn, tzn. w cyrylicy języka rosyjskiego dla klubów z Rosji oraz przykładowo w języku łotewskim w przypadku Dinamo Ryga. Wyjątkiem od tej reguły była rywalizacja finałowa o Puchar Gagarina, podczas której w meczach nazwiska hokeistów na koszulkach zapisywane były według angielskiej transkrypcji (np. Radulov, Mozyakin). Od sezonu 2011/12 nazwiska na koszulkach we wszystkich meczach są zapisywane wedle angielskiej transkrypcji nazwisk.

W trosce o zdrowie i bezpieczeństwo zawodników od sezonu 2010/11 powołano do życia portal medyczny, został wprowadzony elektroniczny paszport medyczny dla hokeistów i opracowano nowe standardy bezpieczeństwa dla płyt lodowisk^[36]. W związku z katastrofą lotniczą z 2011 drużyny Łokomotiwu, w 2012 władze ligi zdecydowały, że drużyny mogą podróżować na mecze wyłącznie samolotami Boeing i Airbus, nie starszymi niż 15 lat^[37].

W związku z odległością geograficzną pomiędzy miastami-siedzibami klubów, drużyny w rozgrywkach KHL mają do pokonania w czasie sezonu wiele tysięcy kilometrów w czasie podróży na mecze (dla porównania wiele więcej niż kluby w lidze NHL). Biorąc pod uwagę sezon 2012/2013 najdłużej w podróży będzie zespół Amura Chabarowsk – 108 tys. km (miasto Chabarowsk położone jest na rosyjskim Dalekim Wschodzie). Najmmiej do pokonania ma drużyna Łokomotiwu Jarosław – 35 tys. km. Największa odległość między dwoma klubami do pokonania to odległość od Chabarowska do Pragi w Czechach (HC Lev Praga) – 7680 km^[38].

Mecze rozgrywek KHL prowadzi czterech sędziów – dwóch głównych i dwóch liniowych. Zdecydowana większość z nich to obywatele rosyjscy. W nielicznych przypadkach spotkania ligi prowadzą sędziowie czescy i fińscy.

Od sezonu 2008/2009 rozgrywany jest Mecz Gwiazd ligi KHL. W pierwszych dwóch edycjach rywalizowały ze sobą zespoły „Obcokrajowców” i „Rosjan”. Od sezonu 2010/2011 spotkanie rozgrywają między sobą drużyny Konferencji Zachód i Wschód.

Od 2009 organizowany jest draft zawodników w wieku juniorskim, podczas którego kluby KHL wybierają młodych hokeistów.

Kluby posiadają maskotki, którymi z reguły są postacie zwierząt, związanych z regionem położenia miasta^[39][40][41].

Oficjalnym stacją telewizyjną transmitującą mecze ligi jest KHL-TV^[42]. Ponadto spotkania są transmitowane w innych kanałach: w tym ogólnorosyjskich Rossija 2 i Sport 1 oraz lokalnych i miejskich w rejonach pochodzenia klubów w Rosji. Poza tym prawa transmisyjne posiadają stacje w innych krajach: XSPORT, ICTV (Ukraina), Biełaruś-2 (Białoruś), Astana TV (Kazachstan), TV6 Latvia (Łotwa), Viasat Sport Baltic (kraje bałtyckie), Viasat Sport (Skandynawia), Nova Sport (Czechy i Słowacja), LAOLA1.tv (Niemcy i Austria), Sportitalia 2 / 24 (Włochy), ESPN3 i MGS Network (USA). W polskiej sferze mecze rozgrywek (w tym Mecz Gwiazd 2011^[43]) były epizodycznie transmitowane przez TVP Sport^[44][45].

Za sponsoring ligi KHL odpowiadały światowe przedsiębiorstwa i koncerny z różnych branż: Sogaz, Megafon, Chevrolet^[46], Gazprombank, BP Visco, Nikon, MND, Ostchem, Eriell, PepsiCo^[47], Castrol^[48], TET^[49].

W ramach polityki przejrzystości władze rozgrywek publikują wysokości budżetów klubów^[50][51] oraz sumy wynagrodzeń w zespołach^[52]

Jako podsumowanie sezonu każdorazowo w maju jest organizowana ceremonia zakończenia edycji KHL, podczas której wręczane są nagrody^[53].

• Mistrzostwa ZSRR w hokeju na lodzie
• Mistrzostwa Rosji w hokeju na lodzie
• Superliga rosyjska w hokeju na lodzie
• Wyższa liga rosyjska w hokeju na lodzie mężczyzn
• Wyższa Hokejowa Liga
• Mistrzostwa Wyższej Hokejowej Ligi
• Młodzieżowa Hokejowa Liga
• Narodowa Młodzieżowa Hokejowa Liga

• Oficjalna strona KHL (ros. • ang.)
• KHL na YouTube (ros. • ang.)