Katedra w Merseburgu

Diecezja Merseburga została powołana w 968 roku przez Ottona I Wielkiego, zgodnie z obietnicą złożoną przez cesarza przed bitwą nad rzeką Lech w 955 roku. Patronem biskupstwa został św. Wawrzyniec. Diecezję rozwiązano w 981 roku i przywrócono w roku 1004. Kamień węgielny pod budowę katedry wmurował w 1015 roku biskup i kronikarz Thietmar z Merseburga. Konsekracja miała miejsce 1 października 1021 w obecności cesarza Henryka II Świętego. 29 czerwca 1042 konsekrowano prezbiterium, zachodnie wieże i kryptę^[1]. Około 1150 od południa dobudowano czteroskrzydłowy klasztor^[2], w okolicach roku 1260 powstały trzy wczesnogotyckie okna nad portalem głównym^[1]. Około 1500 roku świątynia stała się południowym skrzydłem sąsiedniego zamku(inne języki), a w XVI wieku katedrę przebudowano i rozbudowano kosztem północnego skrzydła klasztornego^[2], konsekracja miała miejsce w 1517 roku^[3]. Kazania wygłaszał tu Marcin Luter, w 1561 katedra przeszła w ręce luteran^[2], a w 1565 administrację nad diecezją przejęli protestanccy książęta Saksonii z dynastii Wettynów^[4]. W 1841 w bibliotece kapituły katedralnej odkryto pogańskie zapiski z X wieku, zwane Zaklęciami Merseburskimi, przetłumaczone następnie z języka staro-wysoko-niemieckiego i rozpowszechnione przez Jacoba Ludwiga Karla Grimma^[5]. Katedra ucierpiała podczas II wojny światowej wskutek nalotu bombowego, chociaż w znacznie mniejszym stopniu niż sąsiedni zamek^[6]. W latach 1964–1971 zabezpieczono ściany i wyremontowano dach, a w latach 1972–1974 odrestaurowano wnętrze kościoła^[7].

Zachodnia część katedry reprezentuje wczesny gotyk, a reszta korpusu nawowego – późny gotyk^[1]. Fragmenty transeptu, wież zachodnich i krypta zawierają detale romańskie^[8]. Sklepienia sieciowe w nawie powstały w XVI wieku. Część zachodnia ma układ bazylikowy, a wschodnia – halowy^[1]. Ołtarz główny pochodzi z roku 1668, wmontowano w niego dwa obrazy – dolny przedstawia Chrystusa ukrzyżowanego adorowanego przez księcia Chrystiana I i księżną Chrystianę, fundatorów ołtarza, a górny – Zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Autor nie jest znany. Ołtarz usunięto z prezbiterium w latach 80. XIX wieku i zastąpiono nowym, neoromańskim, lecz w 1914 roku wrócił na swoje miejsce^[9]. Wnętrze zdobi również m.in. romańska chrzcielnica z wizerunkami apostołów i proroków. Renesansową ambonę^[10] wykonano z drewna dębowego ok. 1520 roku, zdobią ją wizerunki: Matki Bożej z Dzieciątkiem, św. Wawrzyńca oraz ewangelistów ze swoimi atrybutami. Przy ścianie północnej nawy ustawiono epitafium Heinricha von Bili, ufundowane przez Katharinę, wdowę po zmarłym, w 1584 roku. Dekorują ją rzeźbione postacie Heinricha i Kathariny, oraz płaskorzeźby przedstawiające ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa, sceny wniebowstąpienia, sądu ostatecznego, ofiarowania Izaaka, wywyższenia węża miedzianego na pustyni, zwycięstwa Dawida nad Goliatem oraz Jonasza i wieloryba. W prezbiterium pochowano księcia Rudolfa Szwabskiego, którego wizerunek widnieje na XI-wiecznej płycie nagrobnej. Rudolfowi przypisywana jest również dłoń przechowywana w XVI-wiecznej szkatule w katedralnym skarbcu^[1]. Organy wykonał w latach 1853–1855 Friedrich Ladegast, składają się z 5687 piszczałek zgrupowanych w 81 głosów^[11]. W podziemiach świątyni urządzono kryptę^[1]. Na wieżach katedry zawieszonych jest łącznie dziewięć dzwonów oraz dwa gongi zegarowe^[12]. Najstarszy instrument pochodzi z XI wieku^[13], a najmłodszy dzwon wykonano w odlewni Sächsisches Metallwerk we Freibergu w 2021 roku na pamiątkę tysiąclecia konsekracji kościoła^[12]. Na południowo-zachodniej wieży ulokowano platformę widokową^[13].

•  
  Katedra w 1852
•  
  Północna elewacja widoczna z dziedzińca zamku
•  
  Fasada
•  
  Portal główny
•  
  Krużganek klasztoru
•  
  Wnętrze
•  
  Widok na nawę z prezbiterium, widoczny nagrobek Rudolfa Szwabskiego
•  
  Ołtarz główny
•  
  Chrzcielnica
•  
  Ambona
•  
  Stalle chórowe
•  
  Epitafium Heinricha von Bili
•  
  Organy Ladegasta
•  
  Małe organy
•  
  Krypta