Kasper Elyan
Kasper Elyan, znany też jako Elian lub Helian (ur. ok. 1435 r. w Głogowie, zm. 1486 r.) – kanonik kapituły katedralnej we Wrocławiu, pierwszy drukarz polski, który 35 lat po wynalezieniu druku przez Jana Gutenberga jako pierwszy wydrukował tekst w języku polskim[1][2].
 Tablica pamiątkowa we Wrocławiu | |
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1435 |
|---|---|
| Data śmierci |
1486 |
| Wyznanie | |
Urodził się w rodzinie mieszczańskiej w Głogowie ok. 1435 roku. Jego ojciec był rzemieślnikiem, a dziad Marcin pochodził spod głogowskich Polkowic[3]. Posiadał również dwoje rodzeństwa: siostrę oraz młodszego brata Ambrożego.
Wykształcenie
edytujWykształcenie w zakresie sztuk wyzwolonych i prawa kanonicznego zdobył na studiach w Lipsku, Krakowie i Erfurcie. W spisie słuchaczy uniwersytetu w Lipsku z 1451 roku immatrykulowany był wśród nacji polskiej[3], o czym świadczy zapis natione Polonus umieszczony przy jego nazwisku[4]. W 1455 został bakałarzem. W roku 1461 immatrykulował się w Krakowie, a w kilka lat później wstąpił na wydział prawa w Erfurcie. Prawdopodobnie po ukończeniu studiów udał się do Kolonii, gdzie nauczył się drukarstwa.
Drukarnia Świętokrzyska
edytujW 1470 r. wrócił do kraju. Przy finansowej pomocy kapituły wrocławskiej założył drukarnię we Wrocławiu, która zaczęła działać od 1475 roku. Już w tym roku wyszły spod prasy pierwsze dwa druki religijne. Główną tematyką produkcji oficyny Elyanowej były dzieła o treści kościelnej, przeznaczone do użytku duchowieństwa, jak dzieła Tomasza z Akwinu, Jana Gersona i in., oprócz jednego tylko utworu świeckiego, mianowicie Fadecji Poggia (Facetiarum liber, Joannes Poggius, 1482 r.).
Oficyna była prowadzona do 1482 r. W tym czasie z ramienia biskupa wrocławskiego, Elyan przedsięwziął podróż do Rzymu, gdzie bawił trzy lata. Wracając do kraju, zmarł, prawdopodobnie w drodze.
Przed wyjazdem do Rzymu Elyan oddał drukarnię w depozyt mieszczaninowi Janowi Klugemu. Dalszych informacji o tłoczni Elyana po 1483 r. nie ma.
Bibliografia
edytuj- Wiesław Wydra: Chrestomatia staropolska. Teksty do roku 1543. Wrocław: Ossolineum, 1984. ISBN 83-04-01568-4.
- Hieronim Szczegóła, Kasper Elyan z Głogowa, pierwszy polski drukarz, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 1968.
- Jerzy Oleksiński, I nie ustali w walce, Nasza Księgarnia, Warszawa 1980, ISBN 978-83-10-07610-6, Kasper Elyan str.51-53.
- Szwejkowska H., Książka drukowana XV - XVIII wieku. Zarys historyczny, Wyd. 3 popr., PWN Wrocław ; Warszawa 1980.
- Franz Xaver Seppelt, Die Breslauer Diözesansynode vom Jahre 1446, Franz Goerlich, Breslau 1912 - tekst łaciński statutów w wersji zdigitalizowanej.
Przypisy
edytuj- ↑ Wydra 1984 ↓, s. 305.
- ↑ Hieronim Szczegóła, Kasper Elyan z Głogowa, pierwszy polski drukarz, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 1968.
- ↑ a b Jerzy Oleksiński, I nie ustali w walce, Warszawa: Nasza Księgarnia, 1980, s. 51, ISBN 83-10-07610-X, OCLC 830955231.
- ↑ Hieronim Szczegóła, Kasper Elyan z Głogowa, pierwszy polski drukarz, Muzeum Ziemi Lubuskiej, Zielona Góra 1968, s. 8.