Juliusz Tarnowski (powstaniec)

Juliusz Stefan Józef^[a] Tarnowski urodził się w Dzikowie – obecnie dzielnicy Tarnobrzega^[1] – jako 7. dziecko Jana Bogdana Tarnowskiego i Gabrieli z Małachowskich^[3] (brat Stanisława i Jana Dzierżysława)^[b]. Ojca stracił jako 9-latek^[1]. Uczył się w gimnazjum w Krakowie^[4][5], a następnie na Uniwersytetach – Jagiellońskim^[6][7] i Wiedeńskim^[8]; tam też kształcił się muzycznie oraz – dla przygotowania do gospodarowania odziedziczoną w tym czasie ziemią^[8] – w cenionej wówczas szkole rolniczej w Hohenheim^[9][10], gdzie – z braku miejsca w internacie – kwaterował na wsi; stamtąd 23 lutego 1862 r. wezwał go list donoszący o chorobie matki^[11] (zmarła w dniu odebrania listu)^[3][12]. Po zakończeniu nauki w Hohenheim udał się do Rzymu, gdzie brał lekcje śpiewu; przez swego mistrza został polecony Alaremu (do którego miał się udać do Paryża) słowami^[8][13][c]:

Wieść o wybuchu powstania styczniowego dotarła do Tarnowskiego czasie jego pobytu we Włoszech; napisał stamtąd^[d]:

Mimo to niezwłocznie przyjechał do Krakowa^[14] i przyłączył się do grona osób, które chciały ruszyć z pomocą do Królestwa Kongresowego i weszły do oddziału Zygmunta Jordana^[15]. Jego stosunek do tego odzwierciedlają słowa^[15]:

Zajął się w Dzikowie, na potrzeby tworzonej jednostki, ujeżdżaniem koni, umundurowaniem, uzbrojeniem i szkoleniem ochotników^[16], ale musiał to czynić z przekonaniem, że poświęci dla ojczyzny życie – przed wyruszeniem z oddziałem, pojechał się wyspowiadać oraz odwiedził i pożegnał krewnych oraz znajomych, lecz nie chciał, by go żegnano; sporządził też krótki testament^[17]. Ostatecznie wszedł w skład pierwszego z dwóch oddziałów, liczących w sumie około 700 ludzi, i został adiutantem pułkownika Zygmunta Jordana^[18]. Z tym oddziałem przeprawił się 20 czerwca 1863 r. przez Wisłę w okolicy Szczucina i zdążał do Komorowa; tam oddział starł się z oddziałem rosyjskim^[19]. Tyły oddziału zaatakowali rosyjscy dragoni^[20]. Walka przeciągała się i należało wyrwać się spomiędzy Rosjan przed nadejściem ich posiłków; Tarnowski prowadził kilkudziesięciu ochotników do ataku na bagnety, siedmiu z nich udało się chwilowo zająć stodołę na obrzeżu Komorowa; był wśród nich Tarnowski^[21], który jednak po chwili został postrzelony w głowę^[e], a wojsko rosyjskie stodołę odbiło. Zginęło jeszcze pięciu z siódemki, która zajęła stodołę^[1], ale reszcie oddziału, dzięki odwróceniu uwagi tym atakiem, udało się przegrupować, odeprzeć atak dragonów i podążyć w kierunku lasu^[22][f]. Juliusza Tarnowskiego pochowano w kościele dominikańskim pw. Matki Boskiej Różańcowej w Tarnobrzegu. Stanisław Tarnowski tak wspominał brata^[g]:

a jego postawę spointował Ferdynand Kuraś w wierszu:   Juliusz Tarnowski. W 50-tą rocznicę śmierci bohatera pod Komorowem, 20 czerwca 1863 r. na Wikiźródłach^[h]:

W 2003 roku stanęło w Tarnobrzegu popiersie Juliusza Tarnowskiego dłuta i fundacji Andrzeja Pityńskiego. Przemysław Zamojski w 2012 i 2013 roku sporządził cykl grafik pt. „Juliusz Tarnowski in memoriam” z których 4 zostały opublikowane w piśmie społeczno-kulturalnym „Dzikovia”^[23].

• Zdjęcie Juliusza ujęte w portret zbiorowy dostępny w CBN – Polona, pod adresem: „Ofiary z r. 1863” – pierwszy w drugim rzędzie od dołu. oraz informacja iż jest to wykonana na podstawie oryginału w Zakładzie fotograficznym Walerego Rzewuskiego w Krakowie
• Wiersz Ernesta Buławy   Na śmierć Juliusza T. na Wikiźródłach
• Ferdynand Kuraś „Juliusz Tarnowski: w 50-tą rocznicę śmierci bohatera” – Wiersz w CBN Polona
• Wiersz Aurelego Urbańskiego   Wnuczę Hetmana na Wikiźródłach z tomiku „Miatież” w Google Books, Drukarnia Polska, 1893.
• Wincenty Pol w ostatniej części poematu Kilka kart z krwawego rocznika : 1863 pt. VIII. Salve Regina. wspomina o śmierci Juliusza Tarnowskiego i jej przyjęciu w jego rodzinie.
• Informacje o Bitwie pod Komorowem na stronie Muzeum Historii Kielc
• Inscenizacja Bitwy pod Komorowem 1863. Powstanie Styczniowe. Adam Klis Film Production