Jerzy Buzek

Wywodzi się z ewangelickiej rodziny ze Śląska Cieszyńskiego. Bratem jego dziadka był Józef Buzek, przedwojenny senator I kadencji i organizator Głównego Urzędu Statystycznego. Ojciec Jerzego Buzka, Paweł (zm. 1953), z zawodu był inżynierem^[1]. Matka, Bronisława z domu Szczuka (zm. 2003), była córką Jana Szczuki, nauczyciela i organisty ze Śmiłowic^[2]. Po zakończeniu II wojny światowej rodzina Buzków z dwójką dzieci (Heleną i Jerzym) zamieszkała w Chorzowie.

Uczył się w Szkole Podstawowej nr 24 w Chorzowie, a po jej ukończeniu – w latach 1953–1957 – w I Liceum Ogólnokształcącym im. Juliusza Słowackiego.

Ukończył studia na Wydziale Mechanicznym Energetycznym Politechniki Śląskiej w 1963 ze specjalizacją w zakresie mechaniki i energetyki^[3]. W 1969 obronił doktorat, habilitował się w 1979. W 1997 otrzymał tytuł naukowy profesora nauk technicznych. Specjalizował się w zagadnieniach takich jak ochrona środowiska, procesy chemiczne w inżynierii ochrony środowiska, wymiana masy^[4].

W 1963 podjął pracę w Instytucie Inżynierii Chemicznej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach. Na początku lat 70. przebywał na stażu w University of Cambridge. W 1974 został nauczycielem akademickim na Politechnice Śląskiej, a w 1994 wykładowcą na Politechnice Opolskiej. Przez trzynaście lat w PAN kierował zespołem eksperckim ds. ochrony powietrza^[5].

Po przegranych wyborach parlamentarnych w 2001 został wykładowcą i prorektorem ds. nauki Akademii Polonijnej w Częstochowie. Był także członkiem i sekretarzem naukowym Komitetu Naukowego Inżynierii Chemicznej i Procesowej Polskiej Akademii Nauk w Gliwicach^[4].

We wrześniu 1980 wstąpił do Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego „Solidarność”, został przewodniczącym komisji zakładowej w swoim miejscu pracy. Współtworzył struktury górnośląskie, a następnie działał w Komisji Porozumiewawczej Nauki przy NSZZ „S”. W lipcu 1981 został wybrany na delegata na I Krajowy Zjazd Delegatów „S” w Gdańsku. wszedł w skład prezydium zjazdu, w jego pierwszej turze był jednym z prowadzących obrady, w drugiej – został przewodniczącym prezydium zjazdu. Po wprowadzeniu stanu wojennego uniknął internowania, od stycznia 1982 był jednym z wydawców i redaktorem naczelnym dwutygodnika „Regionalny Informator Solidarności Śląsko-Dąbrowskiej”. Tę ostatnią funkcję pełnił przez rok. W maju 1982 utworzył działającą w podziemiu strukturę „S” – tzw. Regionalną Komisję Konsultacyjną, przekształconą w styczniu 1983 w Regionalną Komisję Wykonawczą (został jej przewodniczącym). Jako przedstawiciel najpierw RKK, następnie RKW współpracował z Tymczasową Komisją Koordynacyjną, chociaż nie został jej formalnym członkiem. Posługiwał się pseudonimami Hubert i Karol. W czerwcu 1983 na stanowisku przewodniczącego RKW zastąpił go formalnie Tadeusz Jedynak, w praktyce dalej Jerzy Buzek kierował bieżącymi pracami komisji i uczestniczył w pracach TKK jako tzw. łącznik merytoryczny. W tym samym roku został koordynatorem zespołu łączników merytorycznych ze wszystkich regionów, odpowiadał za merytoryczne przygotowanie zebrań TKK, w tym projektów oświadczeń i wypowiedzi programowych. Pełnił tę funkcję do lipca 1986, następnie ograniczył działalność opozycyjną z uwagi na poważną chorobę córki, a w 1987 wyjechał za granicę w celu podjęcia jej leczenia^[6].

Działalność związkową kontynuował po 1989, wchodził w skład władz regionalnych i krajowych związku, był także przewodniczącym IV, V i VI krajowego zjazdu delegatów. W 1991 kandydował do Sejmu z listy NSZZ „S”^[7].

Został członkiem zespołu ekspertów Akcji Wyborczej Solidarność i współautorem gospodarczego programu AWS. W wyborach w 1997 otrzymał 1488 głosów w okręgu gliwickim. Mandat posła na Sejm III kadencji uzyskał z listy krajowej AWS^[8].

Od października 1997 do października 2001 pełnił funkcję premiera, stojąc na czele gabinetu tworzonego przez koalicję AWS-UW, potem mniejszościowego rządu AWS. Po objęciu urzędu zawiesił członkostwo w NSZZ „Solidarność”. W 1998 został przewodniczącym Ruchu Społecznego AWS, a w 2000 stanął na czele całej AWS. W okresie jego rządów Polska przystąpiła do NATO, prowadzono także negocjacje nad członkostwem w Unii Europejskiej. Kierowany przez niego rząd wprowadził tzw. cztery reformy (emerytalną, zdrowia, administracji i oświaty). Jerzy Buzek był pierwszym w historii Polski luteraninem na stanowisku premiera, a także pierwszym premierem III RP urzędującym przez pełną czteroletnią kadencję parlamentu.

W wyborach w 2001 nie uzyskał poselskiej reelekcji, kandydując z ramienia AWSP^[9], która nie przekroczyła progu wyborczego. Zrezygnował następnie ze stanowiska przewodniczącego Ruchu Społecznego AWS, ustępując na rzecz Mieczysława Janowskiego.

13 czerwca 2004 został wybrany na posła do Parlamentu Europejskiego z listy Platformy Obywatelskiej. Uzyskał w wyborach 173 389 głosów (to jest 22,14% wszystkich głosów oddanych w okręgu katowickim i najlepszy wynik w całym kraju). W Parlamencie Europejskim przystąpił do największej frakcji politycznej, Europejskiej Partii Ludowej – Europejskich Demokratów (EPP-ED). W VI kadencji został członkiem Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Ochrony Środowiska, Zdrowia Publicznego i Bezpieczeństwa Żywności. Pracował w Stałej Delegacji Parlamentu Europejskiego UE-Ukraina oraz w Delegacji do spraw stosunków z państwami Azji Południowo-Wschodniej i Stowarzyszeniem Państw Azji Południowo-Wschodniej (ASEAN).

W 2009 z ramienia Platformy Obywatelskiej po raz drugi został eurodeputowanym z okręgu katowickiego, uzyskując najwyższe poparcie w skali kraju. Głosowało na niego 393 117 osób^[10] (ponad 42% wszystkich głosów oddanych w tym okręgu). Wkrótce po wyborach został członkiem PO. 14 lipca 2009 został wybrany na przewodniczącego Parlamentu Europejskiego. Za jego kandydaturą głosowało 555 z 713 biorących udział w wyborze eurodeputowanych. Funkcję tę pełnił do 17 stycznia 2012. W 2010 został członkiem Komitetu Doradczego Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność.

W 2014 po raz trzeci z rzędu uzyskał mandat posła do Parlamentu Europejskiego^[11]. Został przewodniczącym Komisji Przemysłu, Badań Naukowych i Energii oraz Konferencji Przewodniczących Komisji Parlamentu Europejskiego. W 2019 z powodzeniem ubiegał się o reelekcję z listy Koalicji Europejskiej^[12]. W kwietniu 2024 ogłosił, że nie wystartuje w kolejnych wyborach do Parlamentu Europejskiego^[13].

Jest członkiem Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w RP. Jego żoną została Ludgarda Buzek. Ma córkę Agatę.

W 2012, w uznaniu znamienitych zasług dla Rzeczypospolitej Polskiej, a w szczególności dla przemian demokratycznych w Polsce, za działalność naukową i państwową, za wybitne osiągnięcia w działalności politycznej na arenie międzynarodowej, został odznaczony przez Bronisława Komorowskiego Orderem Orła Białego^[18]. Uroczystość odznaczenia odbyła się 11 listopada 2012^[19]. 16 sierpnia 2013 wszedł w skład Kapituły Orderu Orła Białego. Zrezygnował z członkostwa w niej krótko przed 5 stycznia 2016 w okresie prezydentury Andrzeja Dudy^[20].

W 1998 otrzymał Krzyż Wielki I Klasy Odznaki Honorowej za Zasługi dla Republiki Austrii^[21]. W 2001 został odznaczony hiszpańskim Krzyżem Wielkim Orderu Izabeli Katolickiej^[22] i węgierskim Krzyżem Wielkim Orderu Zasługi Republiki, w 2014 estońskim Orderem Krzyża Ziemi Maryjnej I klasy^[23], w 2015 niemieckim Krzyżem Wielkim II Klasy Orderu Zasługi RFN^[24].

Jerzy Buzek otrzymał tytuł doctora honoris causa uniwersytetów w Seulu, Dortmundzie oraz Isparcie, Uniwersytetu Śląskiego (2010)^[25], Politechniki Opolskiej (2006)^[26], Politechniki Śląskiej (2007)^[27], Politechniki Łódzkiej (2010)^[28], Akademii Górniczo-Hutniczej (2010)^[29], Politechniki Wrocławskiej (2010)^[30], Wojskowej Akademii Technicznej (2011)^[31], Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego (2012), Politechniki Świętokrzyskiej (2012)^[32], Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego (2014)^[33] oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego (2015)^[34].

Otrzymał takie wyróżnienia jak: „Krzesło roku 1998” („The Warsaw Voice”), Medal Świętego Brata Alberta (1998)^[35], Nagroda im. Grzegorza Palki (1998), „Europejczyk roku” (Forum Izb Gospodarczych Unii Europejskiej, 1998), Człowiek Roku tygodnika „Wprost” (1998 i 2009), Medal Golgoty Wschodu przyznany przez Fundację „Golgota Wschodu” (2001)^[36], Gustav-Adolf-Preis (2004), „eurodeputowany roku” („The Parliament Magazine”, 2006), Śląska Nagroda Jakości (2007), „człowiek roku” województwa śląskiego („Forbes”, 2007), Nagroda im. Władysława Grabskiego przyznana przez Konfederację Lewiatan (2008)^[37], Śląski Oskar (2008), Medal Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej (2008), Złota Odznaka z Brylantem Senatu Politechniki Wrocławskiej (2008), tytuł „Człowieka Roku” 2008 Forum Ekonomicznego^[38], Wiktor 2009 w kategorii „Najpopularniejszy Polityk”, Złota Honorowa Odznaka Polskiego Związku Szachowego (2009), Nagroda Specjalna BCC Lider Polskiego Biznesu (2009), Złota Honorowa Odznaka Krajowej Izby Gospodarczej (2009)^[39], Medal „Cordi Poloniae” Konwentu Organizacji Polskich w Niemczech (2012)^[40] oraz odznaką honorową „Zasłużony dla Województwa Podkarpackiego”^[41]. W 2006 uznany został za najbardziej pracowitego europosła (MEP Awards) w kategorii badania i technologia^[42], w 2013 w kategorii „energia”. W 2020 otrzymał tytuł „Europosła Roku” za wybitne osiągnięcia^[43]. W 2011 otrzymał Specjalną Perłę Honorową za działania na rzecz budowania pozycji i prestiżu Polski na świecie^[44], a także honorową Nagrodę im. Wojciecha Korfantego przyznawaną przez Związek Górnośląski^[45]. W 2013 odebrał Medal Marcina Lutra nadany mu przez Radę Kościołów Ewangelickich w Niemczech (jako pierwszemu laureatowi spoza Niemiec). W 2015 wyróżniony Komandorią Missio Reconciliationis^[46]. W 2024 wyróżniony Nagrodą im. bp. Tadeusza Pieronka „In veritate”^[47].

W 1998 otrzymał tytuł honorowego obywatela Chorzowa^[48][49]. W późniejszym czasie wyróżniony tytułami honorowego obywatela Gdyni, Gliwic, Jarosławia, Jastrzębia-Zdroju^[50], Krakowa^[51], Lublińca, Opola^[52], Ostrowa Wielkopolskiego, Piekar Śląskich, Puław, Rudy Śląskiej^[53], Rybnika, Warszawy^[54], Wisły, Zabrza oraz powiatu bieruńsko-lędzińskiego^[55].

• Profil na stronie Parlamentu Europejskiego. [dostęp 2011-12-09].
• Strona sejmowa posła III kadencji. [dostęp 2011-12-09].

• Jerzy Buzek – strona prywatna. [dostęp 2024-04-25].