Jakow Rabinowicz
Icchak Jakow Rabinowicz[1] lub też Jakub Rabinowicz[2] (ur. ok. 1915 w Parczewie, zm. ?) – uciekinier z obozu zagłady w Treblince, który jako jeden z pierwszych zdał relację z funkcjonowania obozu[1].
Życiorys
edytujBył synem Nossona Dawida Rabinowicza, chasydzkiego rabina z Parczewa oraz potomkiem dynastii z Białej i Przysuchy. Jego krewnym był między innymi przedsiębiorca Jehoszua Rabinowicz (potomek Jakuba Izaaka Rabinowicza). Wychowywał się w Siedlcach, a po śmierci ojca w 1930, zamieszkał wraz z rodziną w Warszawie przy ul. Gęsiej. Prawodpodobnie kształcił się w jesziwie Chachmei Lublin[1].
Po agresji III Rzeszyn na Polskę, służył jako ochotnik w straży pożarnej podczas obrony Warszawy. Następnie przez pewien czas przebywał w sowieckiej strefie okupacyjnej i nie wiadomo kiedy powrócił do Warszawy. W getcie warszawskim, pracował w warsztacie braci Landau przy ul. Gęsiej 30. Okoliczności jego aresztowania i deportacji do obozu zagłady w Treblince nie są znane. Po przybyciu do obozu, został skierowany do pracy w grupie zbierającej ubrania i inne rzeczy osób skierowanych do komór gazowych. Rabinowicz nie był osobiście świadkiem procesu eksterminacji, został jednak poinformowany przez innych więźniów o losie deportowanych i systemie zabijania. W obozie przebywał krótko, być może nawet tylko jeden dzień[1]. Uciekł, ukrywając się w stertach ubrań ładowanych do pociągów powracających z obozu do Warszawy[3][1].
Po powrocie do getta warszawskiego w drugiej połowie września 1942[2], Rabinowicz skontaktował się z Jehoszuą Rabinowiczem i zdał relację z pobytu w obozie. Rabinowicza wspominają też w swoich zapiskach między innymi Emanuel Ringelblum, Abraham Lewin i dr Hillel Seidman[1]. W celu zweryfikowania relacji Rabinowicza, wysłano do Sokołowa Podlaskiego, emisariusza z misją potwierdzenia jego relacji. Emisariusz odnalazł innego uciekiniera z Treblinki, Azriela Wallacha, który potwierdził relacje Rabinowicza[4]. Wśród dokumentów w archiwum getta warszawskiego znajduje się animowa realcja przypisywana Rabinowiczowi[2].
Dalsze losy Rabinowicza nie są znane[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g David Berman: Jakow Rabinowicz – jego relacja była jedną z tych, które zmieniły getto. 1943.pl. [dostęp 2024-08-07]. (pol.).
- ↑ a b c Ewa Wiatr, Barbara Engelking, Alina Skibińska (opr.) – Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy, tom 13, Ostatnim etapem przesiedlenia jest śmierć: Pomiechówek, Chełmno nad Nerem, Treblinka (Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa, 2013) str. 136
- ↑ Edward Kopówka – Treblinka nigdy więcej (Muzeum Regionalne w Siedlcach, 2014; ISBN:83−88761−15−3) s. 39
- ↑ Survivors and Escapees from the Treblinka Death Camp. holocausthistoricalsociety.org.uk. [dostęp 2024-08-07]. (ang.).