Jan Kulczyk

Urodził się w rodzinie przedsiębiorcy Henryka Kulczyka (1925–2013)^[2] i Ireny Kulczyk. Absolwent VI Liceum Ogólnokształcącego im. Jana i Jędrzeja Śniadeckich w Bydgoszczy (1968). Ukończył prawo na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza i handel zagraniczny na Akademii Ekonomicznej w Poznaniu. Posiadał stopień naukowy doktora nauk humanistycznych w zakresie nauk politycznych i prawa międzynarodowego^[3] – doktorat obronił w 1975 na Wydziale Nauk Społecznych UAM (Układ o podstawowych stosunkach między NRD a RFN, z 21 grudnia 1972 roku jako umowa międzynarodowa, promotor: Alfons Klafkowski). Był też pracownikiem naukowym Instytutu Zachodniego w Poznaniu, gdzie zajmował się tematyką niemiecką^[4] (członek komitetu honorowego Instytutu^[5]).

Pierwszy kapitał na rozpoczęcie interesów Jan Kulczyk otrzymał od ojca Henryka. Na początku lat 80. XX wieku założył jedną z pierwszych w Polsce firm joint venture, a w 1982, po zmianach w przepisach prawnych, polonijną firmę handlową Interkulpol^[6].

W latach 80. organem kontrolującym działalność wszystkich firm polonijnych była Polsko-Polonijna Izba Przemysłowo-Handlowa Inter-Polcom. Jan Kulczyk zasiadał w jej władzach obok ojca Henryka. Był m.in. członkiem zarządu, zastępcą prezesa, a wreszcie prezesem. Blisko współpracował z Andrzejem Malinowskim, ówczesnym wiceministrem handlu wewnętrznego.

W 1988 Jan Kulczyk został oficjalnym dealerem Volkswagena w Polsce. Pierwszym wielkim interesem Kulczyka w III RP była w 1991 roku dostawa samochodów dla policji i UOP. Kierowane przez Andrzeja Milczanowskiego MSW zamówiło bez otwartego przetargu w firmie Kulczyka 3 tysiące samochodów za 150 milionów złotych.

W 1991 zarejestrował spółkę Kulczyk Holding Sp. z o.o., która w 1993 została przekształcona w spółkę akcyjną. Jan Kulczyk był przewodniczącym rady nadzorczej Kulczyk Holding.

Do zrealizowanych przez niego inwestycji należą m.in.:

• Telekomunikacja Polska SA (47,5% akcji w latach 2000–2005 objęte przez konsorcjum Kulczyk Holding SA – France Telecom SA, udział Kulczyk Holding wynosił 13,6%)
• Polska Telefonia Cyfrowa Sp. z o.o. (4,8% udziałów w latach 1993–1999 w partnerstwie z Deutsche Telekom Mobil Net GmbH)
• TUiR Warta SA – w latach 1996–2006, prawie 70% w szczytowym okresie. Wszystkie akcje zakupiono na giełdzie, z wyjątkiem 19,8% zakupionych od skarbu państwa w ramach przetargu^[7]
• PTE WARTA S.A. (50% akcji w latach 2000–2005)
• PKN Orlen (ok. 5% w latach 2001–2005).

W 2005 wyjechał za granicę i zamieszkał w Londynie, skąd zaczął planować międzynarodowe inwestycje. W 2007 powołał w tym celu dom inwestycyjny Kulczyk Investment House, który ostatecznie przyjął nazwę Kulczyk Investments^[8]. Około 2006 roku rozwiódł się z żoną – Grażyną Kulczyk, której według mediów pozostawił krajowy majątek, do którego należało między innymi centrum handlowo-kulturalne Stary Browar w Poznaniu^[9].

Biznesem zajmował się poprzez inwestowanie w branżach: energetyka, ropa naftowa i gaz, infrastruktura, nieruchomości, browarnictwo. Jego przedsiębiorstwo Kulczyk Investments miało 40% udział w Neconde Energy Limited, spółce wydobywającej ropę naftową w Nigerii^[10], 3,49% w San Leon Energy, zajmującej się poszukiwaniem, oceną oraz wydobyciem złóż ropy naftowej i gazu ziemnego^[11], 33,72% akcji Loon Energy Corporation, właściciela koncesji na poszukiwanie i wydobycie ropy w Kolumbii i Peru^[12], 50,76% akcji Serinus Energy, spółki zajmującej się poszukiwaniem ropy i gazu na terenie Ukrainy, Tunezji i Rumunii^[13][14], oraz 9,73% udziałów w Ophir Energy, właściciela koncesji na terenach roponośnych w Afryce^[15]. Portfel surowcowy Kulczyk Investments obejmował również 15,4% Strata Limited, spółki prowadzącej projekty surowcowe na terenie Afryki^[16] oraz 25% udziałów w spółce Centar poszukującej surowców na terenie Afganistanu oraz innych krajów Azji Środkowej i Afryki^[17].

W 2010 we współpracy z Silverstein Properties Inc. założył Kulczyk Silverstein Properties, spółkę joint venture specjalizującą się w nieruchomościach komercyjnych na rynku Europy Środkowo-Wschodniej^[18]. W 2008 zainwestował w budowę kompleksu biurowców w Dubaju. W Warszawie planował postawić biurowiec Kulczyk Tower, który ma być jednym z najwyższych w Europie kontynentalnej wieżowców^[19]. Zaangażował się też w sektorze finansowym budując sieć pośrednictwa kredytowego Family Finance^[20]. W 2009 wymienił pakiet 28% akcji Kompanii Piwowarskiej na 3% akcji spółki SABMiller, drugiego na świecie producenta piwa^[21].

Poprzez spółki zależne miał 24% udziału w spółce Autostrady Wielkopolskiej, 40% Autostrada Wielkopolska II SA oraz 45% Autostrada Eksploatacja. Był również właścicielem 58,42% pakietu akcji Pekaes SA^[22].

Kulczyk Investments stworzył pierwszą polską prywatną grupę energetyczną o zasięgu międzynarodowym – grupę spółek zintegrowanych pionowo działających pod wspólną marką Polenergia w obszarze wytwarzania energii z konwencjonalnych i odnawialnych źródeł, jak również dystrybucji oraz obrotu energią elektryczną i jej produktami^[23]. W 2011 roku nabył 100% udziałów w Elektrociepłowni Nowa Sarzyna^[24]. W 2009 nabył 90% udziałów w spółce Chemikals Sp. z o.o., operującej kolejowym terminalem przeładunkowym na granicy Polski z obwodem królewieckim^[25]. Do 2011, za pośrednictwem Kulczyk Pon Investment oraz Škoda Auto Polska sprowadzał do Polski samochody marek VW, Audi, Porsche, Škoda.

Po śmierci Jana Kulczyka spadkobiercami majątku zostały jego dzieci – Dominika i Sebastian Kulczyk. Do czerwca 2018 Dominika Kulczyk była przewodniczącą rady nadzorczej Kulczyk Investments oraz zajmowała się obszarem CSR w firmie^[26]. Sebastian Kulczyk od grudnia 2013 pełni stanowisko Prezesa Zarządu^[27], a w sierpniu 2015 zastąpił ojca w radzie nadzorczej Ciech S.A^[28].

Jan Kulczyk był współzałożycielem Polskiej Rady Biznesu, której prezesem był dwukrotnie. Znalazł się również wśród założycieli Polsko-Niemieckiej Izby Przemysłowo-Handlowej.

Był właścicielem zespołu pałacowego w Lubniewicach^[29] oraz zamku „Chateau de Madrit” w Villefranche-sur-Mer na Lazurowym Wybrzeżu we Francji^[30].

Od czerwca 2006 zasiadał w Radzie Dyrektorów Międzynarodowego Zielonego Krzyża (Green Cross International) – organizacji afiliowanej przy ONZ zajmującej się bezpieczeństwem ekologicznym, a od 6 października 2007 pełnił funkcję przewodniczącego Rady^[31].

Był również przewodniczącym Rady ds. Wspierania Badań Naukowych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu i wieloletnim członkiem Rady Muzeum Narodowego w Poznaniu oraz Kościelnej Rady Gospodarczej. Zasiadał w Międzynarodowej Radzie Gubernatorów działającej przy Peres Center for Peace.

W lutym 2008 został włączony do konfraterni zakonu Paulinów^[32].

W 2010 powołał do życia CEED Institute, inkubator myśli i rozwoju promujący kraje Europy Środkowo-Wschodniej^[33].

Znamienity Darczyńca Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w 2012 przekazał 20 mln zł na budowę muzeum w Warszawie (sfinansowanie wystawy stałej oraz objęcie patronatem nowoczesnego audytorium). Była to największa jednorazowa donacja na rzecz nowo powstającego muzeum^[34][35].

W marcu 2014 roku powołał do życia Radę Polskich Inwestorów w Afryce, w skład której weszli przedstawiciele najważniejszych polskich spółek inwestujących na tym kontynencie – Kulczyk Investments, Polpharma, Grupa Azoty, Krezus, Ursus i Lubawa. Celem działania Rady jest wspieranie polskich firm w ich staraniach nawiązywania kontaktów na rynkach afrykańskich^[36].

W 2002, wraz z 25 innymi osobami, był sygnatariuszem listu w obronie abpa Juliusza Paetza, podejrzewanego o seksualne molestowanie kleryków^[37].

W 2004 został powiązany z aferą Orlenu. W raporcie Sejmowej Komisji Śledczej wskazano, że Jan Kulczyk mógł mieć duży, niewspółmierny do liczby posiadanych akcji, wpływ na działanie i obsadzanie kluczowych stanowisk w PKN Orlen. Dodatkowo wykazano, że Jan Kulczyk rozmawiał z byłym rezydentem KGB w Polsce Władimirem Ałganowem oraz wziął udział w spotkaniu z Romanem Giertychem na Jasnej Górze^[38].

W celu wyjaśnienia afery Orlenu wszczęto postępowanie w prokuraturze w Katowicach oraz powołano sejmową komisję śledczą. Jan Kulczyk złożył wyjaśnienia przed Sejmową Komisją Śledczą i był czterokrotnie przesłuchiwany przez prokuraturę w charakterze świadka, ostatnio w kwietniu 2008^[39]. Ze względu na brak dowodów, prokuratura postanowiła umorzyć toczące się postępowanie.

Był jedną z osób, których prywatne rozmowy zostały nagrane, a następnie od 2014 były ujawniane w ramach tzw. afery podsłuchowej^[40]. W przypadku Jana Kulczyka nagrania dotyczyły rozmów m.in. z ówczesnym ministrem spraw zagranicznych Radosławem Sikorskim i prezesem NIK, Krzysztofem Kwiatkowskim^[41]. O domniemanych nieprawidłowościach przekazanych przez Kulczyka Kwiatkowskiemu, ten drugi w 2014 zawiadomił Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego^[42].

Jan Kulczyk był również łączony z aferą Kulczykpark i zarzutami wobec urzędników UM Poznania za zaniżenie ceny nieruchomości w centrum miasta pod inwestycję Stary Browar^[43].

 

Z małżeństwa z Grażyną Kulczyk miał dwoje dzieci: Sebastiana (ur. 1980)^[44] i Dominikę^[44] (ur. 1977). Wieloletnią partnerką Kulczyka była Joanna Przetakiewicz^[45][46][44]. Jego wnukami są Jeremi Lubomirski-Lanckoroński (ur. 2004) i Weronika Lubomirska-Lanckorońska (ur. 2008)^[47].

Zmarł 29 lipca 2015 w Wiedniu w Allgemeines Krankenhaus der Stadt Wien^[48] w wyniku powikłań po zabiegu kardiologicznym^[49][50]; został pochowany na cmentarzu Jeżyckim w Poznaniu, w rodzinnym grobowcu, w którym wcześniej pochowano jego ojca Henryka Kulczyka^[51].

 

W 2012 magazyn „Forbes”, umieścił Jana Kulczyka na pierwszym miejscu listy najbogatszych polskich ludzi biznesu, wskazując, iż jego majątek wynosi 8,9 mld zł^[52]. W tym samym roku tygodnik „Wprost” również umieścił Jana Kulczyka na pierwszym miejscu swojej listy, jednak oszacował jego majątek na 9,7 mld złotych^[53]. W 2013 amerykańskie czasopismo „Forbes” umieściło Jana Kulczyka na 384. miejscu wśród najbogatszych ludzi świata, szacując jego majątek na 3,5 mld USD. Był najwyżej uplasowanym Polakiem w rankingu światowych miliarderów^[54].

Jan Kulczyk 13 razy zajął pierwsze miejsce na liście 100 najbogatszych Polaków tygodnika „Wprost”:

Miejsce 12. w 2007 zajął ze względu na rozwód z Grażyną Kulczyk^[56].

W rankingu amerykańskiej edycji dwutygodnika „Forbes” w 2015 Kulczyk zajął 418 miejsce (3,9 mld dolarów)^[57].

• Nagroda im. Ireny Sendlerowej (2015)^[58]
• Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2015)^[59][60]
• Perła Honorowa Polskiej Gospodarki w kategorii gospodarka (2013)^[61]
• Nagroda Przyjaciel Afryki (2013)^[62]
• Tytuł Przyjaciel Nigerii (2013)^[63]
• Tytuł Mecenasa Kultury (2012)^[64]
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1998)^[65]
• Nagroda Kisiela 1992

• Sylwetka Kulczyka w tygodniku Wprost
• O Janie Kulczyku na Forbes.pl
• Sylwetka Jana Kulczyka na stronie „Pulsu Biznesu”
• Strona spółki Kulczyk Silverstein Properties
• Najbogatsi polacy 2013
• Jan Kulczyk ('50). Monitor Sądowy i Gospodarczy (okres od 2002 roku), MGBI sp. z o.o.. [dostęp 2015-08-05].
• Kulczyk Investments
• Kanał Youtube KI
• CEED Institute. ceedinstitute.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-01-09)].