Jan Kanty
Jan Kanty również Jan z Kęt lub Jan Wacięga; (ur. 24 czerwca 1390 w Kętach, zm. 24 grudnia 1473 w Krakowie) – polski prezbiter rzymskokatolicki profesor Uniwersytetu Krakowskiego, święty Kościoła katolickiego.
| prezbiter | |
 Rzeźba przedstawiająca Jana Kantego w Krakowie | |
| Data i miejsce urodzenia |
24 czerwca 1390 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
24 grudnia 1473 |
| Czczony przez | |
| Beatyfikacja |
27 września 1680 |
| Kanonizacja |
16 lipca 1767 |
| Wspomnienie | |
| Atrybuty | |
| Patron |
Polski i Litwy, archidiecezji krakowskiej, archidiecezji lubelskiej, diecezji bielsko-żywieckiej, Uniwersytetu Jagiellońskiego, Krakowa, Kęt, profesorów, nauczycieli i studentów |
| Szczególne miejsca kultu | |
Życiorys
edytujUrodził się najprawdopodobniej 24 czerwca 1390 roku w Kętach[1]. W 1413 roku podjął studia z zakresu sztuk wyzwolonych na Akademii Krakowskiej i zdobył magisterium na przełomie 1417 i 1418 roku[2]. Między 1418 a 1421 roku przyjął święcenia kapłańskie w Kościele Matki Bożej Wniebowziętej w Tuchowie[2]. W 1421 roku został rektorem szkoły klasztornej bożogrobców w Miechowie, gdzie przebywał przez siedem lat i zajmował się przepisywaniem rękopisów[2]. W 1429 roku powrócił do wykładania na Akademii Krakowskiej, a pięć lat później został prepozytem Kolegium Większego[3]. W okresach 1432–1433 i 1437–1438 pełnił funkcję dziekana Wydziału Sztuk Wyzwolonych[3]. W 1429 roku podjął studia teologiczne, pod kierunkiem Benedykta Hessego, które ukończył dopiero w roku 1443[3]. W tym okresie wypełniał obowiązki kapłańskie, a także został kanonikiem w kościele św. Floriana i proboszczem parafii w Olkuszu, z czego jednak szybko zrezygnował[3]. Rok później uzyskał doktorat z teologii[3]. Jego uczniami byli między innymi: Mikołaj Ligatoris, Jan z Dąbrówki i Izajasz Boner[4]. Pomimo że Jan musiał pisać także własne rozprawy naukowe, żadne z nich się nie zachowały[5]. Według tradycji katolickiej, miał on także odbyć pielgrzymki do Rzymu i Ziemi Świętej, jednak nie ma na to żadnych historycznych dowodów[5]. Zmarł 24 grudnia 1473 roku w Krakowie[6], a pochowany został w tamtejszym kościele św. Anny[5].
Był zwolennikiem koncyliaryzmu[7].
Kult
edytujJan Kanty został beatyfikowany 27 września 1680 roku przez Innocentego XI, a kanonizowany 16 lipca 1767 roku przez Klemensa XIII[6].
- Dzień obchodów
Jego wspomnienie liturgiczne (w Polsce obowiązkowe) obchodzone jest 20 października[6].
- Relikwie
Relikwie Jana Kantego spoczywają w barokowym grobowcu – konfesji w kościele św. Anny w Krakowie.
- Ikonografia
W ikonografii bywa przedstawiany w todze, birecie, z lilią, a także ze studentem, którego okrywa profesorską togą[6].
- Patronat
W 1737 roku został ogłoszony przez Klemensa XII patronem Polski i Litwy. Został także patronem Uniwersytetu Krakowskiego[8][9].
Jest patronem Kęt, Krakowa, archidiecezji krakowskiej, archidiecezji lubelskiej[10], diecezji bielsko-żywieckiej[11], profesorów, nauczycieli i studentów, szkół katolickich, „Caritasu” i Papieskiego Kolegium Polskiego w Rzymie[12], tradycyjnego zgromadzenia Kanoników Regularnych Św. Jana Kantego (SJC)[13] oraz stowarzyszenia studenckiego Bratnia Pomoc Akademicka im. św. Jana z Kęt „Cantianum” w Krakowie.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Zawadzki 1991 ↓, s. 416.
- ↑ a b c Zawadzki 1991 ↓, s. 419.
- ↑ a b c d e Zawadzki 1991 ↓, s. 421.
- ↑ Zawadzki 1991 ↓, s. 422.
- ↑ a b c Zawadzki 1991 ↓, s. 423.
- ↑ a b c d Święty Jan Kanty, prezbiter. Internetowa Liturgia Godzin. [dostęp 2023-12-03]. (pol.).
- ↑ koncyliaryzm, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-01-26].
- ↑ Święty Jan Kanty – patron Uniwersytetu Jagiellońskiego. Uniwersytet Jagielloński. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Po prostu święty.... Fundacja Opoka. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Informacje podstawowe. Archidiecezja lubelska. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Patronowie. Diecezja bielsko-żywiecka. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Patron Kolegium – św. Jan Kanty. Papieskie Kolegium Polskie. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
- ↑ Kanonicy Regularni św. Jana Kantego SJC. sanctus.pl. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Roman Maria Zawadzki. Św. Jan Kanty w świetle najnowszych badań. „Analecta Cracoviensia”. XXIII, s. 415-425, 1991. Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie. ISSN 2391-6842. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z adresu]. (pol.).
- Święty Jan Kanty. Fundacja Opoka. [dostęp 2023-12-03]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Fundacja im. Świętego Jana Kantego – Informacje o patronie. pl.jankanty.net. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-02)].