Józef Pinior

Syn Antoniego i Eleonory^[1]. W 1978 ukończył studia na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Wrocławskiego. W 1980 został absolwentem Podyplomowego Studium Etyczno-Religioznawczego na UWr. W 1994 ukończył Szkołę Nauk Społecznych przy Instytucie Filozofii i Socjologii PAN. W latach 1993–1994 był stypendystą New School University w Nowym Jorku. Od 1986 do 1989 był doktorantem na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim^[2].

W latach 1978–1981 pracował jako tłumacz w Wydziale Operacji Zagranicznych dolnośląskiego oddziału Narodowego Banku Polskiego. W 1989 został pracownikiem naukowym na UWr. Od 1994 jako nauczyciel akademicki związany z Akademią Ekonomiczną we Wrocławiu, a od 1997 także z Wyższą Szkołą Zarządzania i Finansów we Wrocławiu.

Od jesieni 1980 działacz NSZZ „Solidarność”; założyciel komitetu pracowniczego we wrocławskim oddziale NBP^[2]. Organizował (m.in. z Władysławem Frasyniukiem) struktury „Solidarności” na Dolnym Śląsku. Był członkiem prezydium zarządu regionu związku i jego rzecznikiem finansowym. W 1981 delegat na I Wojewódzki Zjazd Delegatów Regionu Dolny Śląsk oraz delegat na I Krajowy Zjazd Delegatów. 3 grudnia 1981 razem z Piotrem Bednarzem, Stanisławem Huskowskim i Tomaszem Surowcem wypłacił z banku fundusze „Solidarności” (w sumie 80 milionów złotych) i zdeponował je u arcybiskupa Henryka Gulbinowicza. W 1985 w ramach represji politycznych sąd w procesie cywilnym nakazał mu zwrócić tę kwotę^[3].

Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywał się i był poszukiwany listem gończym. Od września 1982 reprezentował Dolny Śląsk w Tymczasowej Komisji Koordynacyjnej. 25 kwietnia 1983 został tymczasowo aresztowany, 24 maja 1984 skazany wyrokiem Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu na 4 lata pozbawienia wolności; już 25 lipca tego samego roku zwolniony na mocy amnestii^[2]. W 1984 ogłoszony przez Amnesty International więźniem sumienia. Od 1986 członek jawnej Tymczasowej Rady „Solidarności” utworzonej przez Lecha Wałęsę. Od lipca 1987 rzecznik strony polskiej Kręgu Przyjaciół Solidarności Polsko-Czechosłowackiej. Związany również z Ruchem Wolność i Pokój i Pomarańczową Alternatywą^[2].

W listopadzie 1987 był jednym z założycieli nowej Polskiej Partii Socjalistycznej^[2]. Został wiceprzewodniczącym prezydium rady naczelnej partii. Od grudnia 1988 należał do PPS-Rewolucji Demokratycznej, był członkiem rady naczelnej tej partii. Uczestnik manifestacji organizowanych przez PPS i PPS-RD. 5 maja 1988 podjął próbę wzniecenia strajku w DZWME Dolmel, został wówczas tymczasowo aresztowany i oskarżony o napaść na funkcjonariuszy straży przemysłowej, 30 maja zwolniony. 3 października 1988 skazany wyrokiem Sądu Rejonowego dla Dzielnicy Wrocław-Fabryczna na 1 rok pozbawienia wolności z warunkowym zawieszeniem jej wykonania. Po odwołaniu 27 stycznia 1989 Sąd Wojewódzki we Wrocławiu wyrok ten utrzymał w mocy. W 1989 współzałożyciel Solidarności Polsko-Węgierskiej.

W lutym 1990 wraz ze swoimi zwolennikami z powodu różnic programowych został usunięty z PPS-RD. W tym samym roku założył trockistowski Socjalistyczny Ośrodek Polityczny. W latach 1996–1999 był członkiem Unii Pracy, w której od 1998 do 1999 pełnił funkcję wiceprzewodniczącego. Od 2002 do 2003 był pełnomocnikiem wojewody dolnośląskiego ds. referendum unijnego, następnie do 2004 pełnomocnikiem tego wojewody ds. europejskich.

W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2004 uzyskał mandat deputowanego do Parlamentu Europejskiego z ramienia Komitetu Wyborczego Socjaldemokracji Polskiej (nie należąc do partii), uzyskując 18 381 głosów w okręgu wyborczym nr 12 (województwa dolnośląskie i opolskie)^[4]. Został wiceprzewodniczącym Podkomisji Praw Człowieka^[5]. W wyborach do Parlamentu Europejskiego w 2009 startował bez powodzenia z pierwszego miejsca Koalicyjnego Komitetu Wyborczego Porozumienie dla Przyszłości – CentroLewica, uzyskując 13 768 głosów^[6].

W wyborach parlamentarnych w 2011 jako bezpartyjny kandydat do Senatu z ramienia Platformy Obywatelskiej uzyskał mandat senatorski, otrzymując 40 703 głosy w okręgu wyborczym nr 2^[7]. W Senacie należał do Klubu Parlamentarnego Platformy Obywatelskiej, był członkiem Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji oraz Komisji Spraw Unii Europejskiej. W wyborach parlamentarnych w 2015 nie został ponownie wybrany do Senatu, przegrywając z Jarosławem Obremskim^[8]. Później zaangażował się w działalność Komitetu Obrony Demokracji^[9][10].

29 listopada 2016 został zatrzymany przez funkcjonariuszy Centralnego Biura Antykorupcyjnego wraz z grupą innych osób^[11]. Prokurator z Prokuratury Krajowej przedstawił mu dwa zarzuty dotyczące popełnienia przestępstw korupcyjnych, do których popełnienia się nie przyznał^[12]. Sąd nie uwzględnił wniosku o tymczasowe aresztowanie polityka^[13]. 28 lutego 2020 został przez sąd pierwszej instancji nieprawomocnie uznany winnym i skazany na karę wynoszącą 1 rok i 6 miesięcy pozbawienia wolności^[14]. Wyrok ten w marcu 2021 Sąd Okręgowy we Wrocławiu utrzymał w mocy^[15]. Józef Pinior uzyskał następnie możliwość wykonania tej kary w systemie dozoru elektronicznego^[16]. 24 listopada 2022 Sąd Najwyższy oddalił jego kasację w tej sprawie^[17][18].

30 sierpnia 2021 w odrębnym procesie karnym został nieprawomocnie skazany w pierwszej instancji na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności za poświadczanie nieprawdy w oświadczeniach majątkowych. Uniewinniono go w tym postępowaniu natomiast od zarzutu oszustwa^[16][19]. 22 listopada 2022 prawomocnie skazany w tej sprawie za poświadczanie nieprawdy w oświadczeniach majątkowych na karę 8 miesięcy pozbawienia wolności z warunkowym jej zawieszeniem na roczny okres próbny^[20][21].

26 lutego 2024 został ponownie zatrzymany przez funkcjonariuszy CBA. Przedstawiono mu kolejne zarzuty korupcyjne związane z powoływaniem się na wpływy wśród urzędników państwowych. Prokurator zastosował wobec niego m.in. dozór policji i zakaz kontaktowania się z określonymi osobami^[22].

Ordery i odznaczenia

• Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski (2011)^[23]
• Złoty Krzyż Zasługi (2003)^[24]
• Kawaler Legii Honorowej (Francja, 2015)^[25]

Upamiętnienie

W filmie 80 milionów (2011) w postać Józefa Piniora wcielił się aktor Krzysztof Czeczot^[26].

• TomaszT. Gawiński TomaszT., Prezent od losu, „Tygodnik Angora”, Nr 25, 2008 . Brak numerów stron w czasopiśmie