Iwan Groźny (film)
Iwan Groźny (ros. Iwan Groznyj; Иван Грозный) – radziecki film historyczny z 1944 roku w reżyserii Siergieja Eisensteina.
| Gatunek | |
|---|---|
| Rok produkcji | |
| Data premiery |
16 stycznia 1945 |
| Kraj produkcji | |
| Język | |
| Czas trwania |
85 min |
| Reżyseria | |
| Scenariusz | |
| Główne role | |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Montaż | |
| Wytwórnia |
Mosfilm |
| Dystrybucja | |
| Kontynuacja | |
Historia powstania i odbiór
edytujPowstanie filmu było związane z prowadzoną w ZSRR kampanią gloryfikacji postaci Iwana IV Groźnego, który był ulubioną postacią historyczną Stalina[1]. Początkowo reżyser planował nakręcenie trzech części filmu. Pierwsza, Iwan Groźny miała premierę 16 stycznia 1945 roku[2]. Jej przesłanie – Iwan Groźny jako wielki człowiek, dążący, wbrew przeciwnościom do umocnienia Rosji i zmuszony na tej drodze podejmować trudne decyzje – nie budziło zastrzeżeń[3]. Część ta zyskała aprobatę Stalina, została też uhonorowana Nagrodą Stalinowską[2].
Ukończona dwa lata później, w 1946 roku, część kolejna pt. Spisek bojarów pokazywała przeprowadzaną z pomocą opryczników walkę Iwana Groźnego o władzę; była też bardziej mroczna i dynamiczna od części pierwszej, mniej natomiast posągowa[3]. Spotkała się ona z ostrą krytyką, można było bowiem uznać ukazaną w filmie krwawą opryczninę za analogię do stalinowskiej przemocy, a brutalnego cara za odpowiednik Stalina[2][3]. Eisenstein, obawiając się poważnych oskarżeń o nieprawomyślność, wyraził wolę wprowadzenia do filmu poprawek i listopadzie 1946 napisał list, w którym prosił Stalina o udzielenie mu takiej możliwości. Stalin spotkał się z reżyserem oraz grającym cara w filmie Eisensteina aktorem Nikołajem Czerkasowem 25 lutego 1947 roku na Kremlu w towarzystwie Wiaczesława Mołotowa i Andrieja Żdanowa. W czasie rozmowy film został całkowicie skrytykowany, reżyserowi odmówiono też pozwolenia na wprowadzenie poprawek oraz nakręcenie planowanej części trzeciej[2]. Eisenstein bardzo przeżył odrzucenie drugiej części, dostał zawału serca (kolejny zawał, którego doznał rok później miał okazać się dla reżysera śmiertelny)[4]. Premiera Spisku bojarów odbyła się dopiero w 1958 roku[5].
Obsada
edytuj- Nikołaj Czerkasow – car Iwan IV Groźny
- Ludmiła Celikowska – caryca Anastazja Romanowna
- Michaił Kuzniecow – Fiodor Basmanow
- Sierafima Birman – Eufrozyna Staricka
- Pawieł Kadocznikow – książę Włodzimierz, syn Starickiej
- Michaił Nazwanow – książę Kurbski
- Andriej Abrikosow – bojar Fiodor Koliczew
- Michaił Żarow – Maljuta Skuratow
- Amwrosij Buczma – Aleksiej Basmanow
- Wsiewołod Pudowkin – Jurodiwyj
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Kino stalinowskie. W: Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska: Kino klasyczne. Kraków: Universitas, 2012, s. 304, seria: Historia kina. ISBN 978-83-242-1662-8.
- ↑ a b c d Alina Madej: 1945. Film roku: "Iwan Groźny". W: Historia kina. Wybrane lata. Warszawa: Kino, 1998, s. 141.
- ↑ a b c Kino stalinowskie. W: Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska: Kino klasyczne. Kraków: Universitas, 2012, s. 305, seria: Historia kina. ISBN 978-83-242-1662-8.
- ↑ Kino stalinowskie. W: Tadeusz Lubelski, Iwona Sowińska, Rafał Syska: Kino klasyczne. Kraków: Universitas, 2012, s. 306, seria: Historia kina. ISBN 978-83-242-1662-8.
- ↑ Alina Madej: 1945. Film roku: "Iwan Groźny". W: Historia kina. Wybrane lata. Warszawa: Kino, 1998, s. 142.
Linki zewnętrzne
edytuj- Iwan Groźny w bazie Filmweb