Halcyon
Halcyon – rodzaj ptaków z podrodziny łowców (Halcyoninae) w rodzinie zimorodkowatych (Alcedinidae). Gatunki tu zaliczane noszą w języku polskim rodzajową nazwę zwyczajową łowiec[18], dawniej stosowana była też nazwa alcjon[19].
| Halcyon[1] | |||||
| Swainson, 1821[2] | |||||
 Przedstawiciel rodzaju – łowiec kameruński (H. malimbica) | |||||
| Systematyka | |||||
| Domena | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Królestwo | |||||
| Typ | |||||
| Podtyp | |||||
| Gromada | |||||
| Podgromada | |||||
| Infragromada | |||||
| Rząd | |||||
| Nadrodzina | |||||
| Rodzina | |||||
| Podrodzina | |||||
| Rodzaj |
Halcyon | ||||
| Typ nomenklatoryczny | |||||
|
Alcedo senegalensis Linnaeus, 1766 | |||||
| |||||
| Gatunki | |||||
| |||||
Zasięg występowania
edytujMorfologia
edytujDługość ciała 17–28 cm; masa ciała 30–130 g[20].
Systematyka
edytujEtymologia
edytuj- Halcyon: gr. αλκυων alkuōn, αλκυονος alkuonos „mityczny ptak”, przez długi czas wiązany z zimorodkiem, który gnieździł się na morzu. Ptak ten był ukochany przez bogów, którzy uspokajali fale podczas inkubacji jaj i wychowu młodych. Te dni pokoju i spokoju stały się znane jako „cudowne dni” (ang. halcyon days)[21].
- Entomothera: gr. εντομα entoma „owady”, od εντομη entomē „wcięcie”; -θηρας -thēras „łowca”, od θηραω thēraō „polować”, od θηρ thēr, θηρος thēros „bestia, zwierzę”[21]. Gatunek typowy: Alcedo coromanda Latham, 1790.
- Entomophila: gr. εντομα entoma „owady”, od εντομη entomē „wcięcie”; φιλος philos „miłośnik”[21].
- Cedola: anagram nazwy rodzajowej Alcedo Linnaeus, 1758 (zimorodek)[21]. Gatunek typowy: Alcedo senegalensis Linnaeus, 1766.
- Alcyon: łac. alcyon, alcyonis lub halcyon, halcyonis „zimorodek”, od gr. αλκυων alkuōn, αλκυονος alkuonos „zimorodek” (często błędnie pisany ἁλκυων halkuōn, jakby pochodziła od ἁλς hals „morze”)[21]. Gatunek typowy: Alcedo smyrnensis Linnaeus, 1758; młodszy homonim Alcyon Blumenbach, 1803 (Alcedinidae).
- Calialcyon: gr. καλος kalos „piękny”; αλκυων alkuōn, αλκυονος alkuonos „zimorodek”[21]. Gatunek typowy: Alcedo coromanda Latham, 1790.
- Cancrophaga: epitet gatunkowy Alcedo cancrophaga[a] Latham, 1790; łac. cancer, cancri „krab”; gr. -φαγος -phagos „jedzący”, od φαγειν phagein „jeść”[21]. Gatunek typowy: Alcedo leucocephala Statius Müller, 1776.
- Chelicutia: epitet gatunkowy Alaudo chelicuti Stanley, 1814; Chelicut, na wschód od Antalo i na południe od Makale, Tigre, Abisynia[21]. Gatunek typowy: Alaudo chelicuti Stanley, 1814.
- Entomobia: gr. εντομα entoma „owady”, od εντομη entomē „wcięcie”; βιοω bioō „żyć”[21]. Gatunek typowy: Alcedo cyanoventris Vieillot, 1818.
- Pagurothera: gr. παγουρος pagouros „krab”; -θηρας -thēras „łowca”, od θηραω thēraō „polować”, od θηρ thēr, θηρος thēros „bestia, zwierzę”[21]. Gatunek typowy: Alaudo chelicuti Stanley, 1814.
- Halcyonopa: rodzaj Halcyon Swainson, 1821; gr. ωπε ōpe „wygląd”[21]. Gatunek typowy: Halcyon dryas Hartlaub, 1854.
- Chelicutona: wariant nazwy rodzaju Chelicutia Reichenbach, 1851[21]. Gatunek typowy: Alcedo albiventris Scopoli, 1786.
- Plesialcyon: gr. πλησιος plēsios „blisko, spokrewniony”, od πελας pelas „blisko”, od πελαζω pelazō „przybliżyć”; rodzaj Alcyone Swainson, 1837[21]. Gatunek typowy: Alcedo smyrnensis Linnaeus, 1758.
- Nutchera: etymologia nieznana, autor nie wyjaśnił znaczenia nazwy rodzajowej[21]. Gatunek typowy: Halcyon badia J. Verreaux & E. Verreaux, 1851.
- Cecilia: Marian Cecile Mathews z domu White (1865–1938), żona australijskiego ornitologa Gregory’ego M. Mathewsa[21]. Gatunek typowy: Alcedo pileata Boddaert, 1783; młodszy homonim Cecilia Rafinesque, 1815 (Amphibia).
- Pseudhalcyon: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”; rodzaj Halcyon Swainson, 1821[21]. Gatunek typowy: Alcedo leucocephala Statius Müller, 1776.
- Ceciliella: rodzaj Cecilia Mathews, 1918; łac. przyrostek zdrabniający -ella[21]. Nowa nazwa dla Cecilia Mathews, 1918.
Podział systematyczny
edytujDo rodzaju należą następujące gatunki[18]:
- Halcyon coromanda (Latham, 1790) – łowiec płomienny
- Halcyon badia J. Verreaux & E. Verreaux, 1851 – łowiec czekoladowy
- Halcyon malimbica (Shaw, 1812) – łowiec kameruński
- Halcyon senegalensis (Linnaeus, 1766) – łowiec jasny
- Halcyon senegaloides A. Smith, 1834 – łowiec namorzynowy
- Halcyon chelicuti (Stanley, 1814) – łowiec kreskowany
- Halcyon leucocephala (Statius Müller, 1776) – łowiec szarogłowy
- Halcyon albiventris (Scopoli, 1786) – łowiec brązowogłowy
- Halcyon pileata (Boddaert, 1783) – łowiec czarnogłowy
- Halcyon gularis (Kuhl, 1820) – łowiec białobrody – takson wyodrębniony z H. smyrnensis[22][23][24]
- Halcyon smyrnensis (Linnaeus, 1758) – łowiec krasnodzioby
- Halcyon cyanoventris (Vieillot, 1818) – łowiec brązowoszyi
Uwagi
edytuj- ↑ Synonim H. leucocephala.
Przypisy
edytuj- ↑ Halcyon, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ W. Swainson: Zoological illustrations, or, Original figures and descriptions of new, rare, or interesting animals : selected chiefly from the classes of ornithology, entomology, and conchology, and arranged on the principles of Cuvier and other modern zoologists. Cz. 1. London: Printed by R. and A. Taylor for Baldwin, Cradock, and Joy; and W. Wood, 1821, s. tekst i ryc. 27. (ang.).
- ↑ T. Horsfield. Systematic Arrangement and Description of Birds from the Island of Java. „Transactions of the Linnean Society of London”. 13, s. 173, 1822. (łac. • ang.).
- ↑ T. Horsfield: Zoological researches in Java, and the neighbouring islands. London: Printed for Kingsbury, Parbury, & Allen, 1824, s. tekst Alcedo biru. (ang.).
- ↑ J. Brookes: Museum Brookesianum: a descriptive and historical catalogue of the remainder of the anatomical & zootomical museum. (London): Printed by Richard Taylor, 1830, s. 97. (ang.).
- ↑ H. Boie. (Alcyon). „Neues Staatsbürgerliches Magazin”. 1 (2), s. 472, 1832. (niem.).
- ↑ Bonaparte 1850 ↓, s. 156.
- ↑ Bonaparte 1850 ↓, s. 155.
- ↑ Alcedineae. The King-fishers. – Les Martin-pêcheurs. – Die Eisvögel. W: H.G.L. Reichenbach: Handbuch der speciellen Ornithologie. Dresden und Leipzig: Expedition der Vollstèandigsten Naturgeschichte, 1851, s. 16. (niem.).
- ↑ Cabanis i Heine 1859–1860 ↓, s. 154.
- ↑ Cabanis i Heine 1859–1860 ↓, s. 152.
- ↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 149.
- ↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 150.
- ↑ Mathews 1918–1919 ↓, s. 152.
- ↑ a b Mathews 1918–1919 ↓, s. 153.
- ↑ A. Roberts. Review of the nomenclature of South African birds. „Annals of the Transvaal Museum”. 8 (4), s. 213, 1922. (ang.).
- ↑ E. Strand. Miscellanea nomenclatorica zoologica et paleontologica. „Archiv für Naturgeschichte”. 92A (8), s. 57, 1928. (niem.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Halcyoninae Vigors, 1825 – łowce (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-14].
- ↑ Jan Hanzák: Wielki atlas ptaków. Warszawa: PWRiL, 1981, s. 387.
- ↑ a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Kingfishers (Alcedinidae), version 1.0. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.alcedi1.01. [dostęp 2020-10-14]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q Etymologia za: James A. Jobling: The Key to Scientific Names. [w:] Birds of the World [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2021. (ang.).
- ↑ N.J. Collar. Species limits in some Philippine birds including the Greater Flameback Chrysocolaptes lucidus. „Forktail”. 27, s. 31, 2011. (ang.).
- ↑ J. del Hoyo & N.J. Collar: HBW and BirdLife International Illustrated Checklist of the Birds of the World. Cz. 1: Non-passerines. Barcelona: Lynx Edicions, 2014. ISBN 978-84-96553-94-1. (ang.).
- ↑ M.J. Andersen, J.M. McCullough, W.M. Mauck III, B.T. Smith & R.G. Moyle. A phylogeny of kingfishers reveals an Indomalayan origin and elevated rates of diversification on oceanic islands. „Journal of Biogeography”. 45 (2), s. 269–281, 2018. DOI: 10.1111/jbi.13139. (ang.).
Bibliografia
edytuj- Ch.-L. Bonaparte: Conspectus generum avium. T. 1. Lugduni Batavorum: Apud E.J. Brill, 1850, s. 1–543. (łac.).
- J. Cabanis & F. Heine: Museum Heineanum: Verzeichniss der ornithologischen Sammlung des Oberamtmann Ferdinand Heine, auf Gut St. Burchard vor Halberstadt. T. 2: Schreivögel. Halberstadt: In Commission bei R. Frantz, 1859–1860, s. 1–175. (niem.).
- G.M. Mathews: The birds of Australia. Cz. 7. H.F. & G. Witherby: London, 1918–1919, s. 1–499. (ang.).