Grabowa (dopływ Wieprzy)
Grabowa (niem. Grabow) – rzeka Pobrzeży Południowobałtyckich, o długości 74 km[1], uchodząca do Wieprzy. Dorzecze Grabowej obejmuje obszar o powierzchni 536 km²[1]; źródło znajduje się w okolicach Starego Żeliborza.
| |
| Kontynent | |
|---|---|
| Państwo | |
| Rzeka | |
| Długość | 74 km |
| Powierzchnia zlewni |
536 km² |
| Źródło | |
| Miejsce | Stary Żelibórz |
| Ujście | |
| Recypient | Wieprza |
| Miejsce | |
| Współrzędne | |
Położenie na mapie Polski  | |
Nazwa
edytujNazwa pochodzi od grabu, natomiast w średniowieczu przynajmniej dla części biegu Grabowej[2] używano innej nazwy, zapisywanej między innymi jako Vettra lub Thra, a której pierwotne brzmienie rekonstruuje się jako Wtra[3].
Przebieg rzeki
edytujObecnie
edytujW górnym biegu rzeki ustanowiono „Rezerwat na Rzece Grabowej”. W dalszym ciągu Grabowa przepływa przez Polanów, Krąg i Nowy Żytnik. Przed tą ostatnią miejscowością od Grabowej oddziela się Reknica. Od Nowego Żytnika Grabowa przepływa obszarem pradoliny przez Grabowo, Jeżyce i Żukowo Morskie aż do ujścia do Wieprzy (nieopodal Darłówka) w odległości około jednego kilometra od jej ujścia do Bałtyku.
Zmiany w okresie historycznym
edytujWedług rekonstrukcji Karla Rosenowa, opierającej się między innymi na mapie z 1680, na której znajduje się "Stara Grabowa" (niem. Alte Grabow), Grabowa pierwotnie kończyła się dwoma ujściami w okolicach północnego brzegu jeziora Bukowo. Bagnica (niem. Buckower Mühlenbach) została wykopana w ramach prac prowadzonych przez klasztor cystersów w Bukowie Morskim[2].
W wyniku dziewiętnasto- i dwudziestowiecznych prac melioracyjnych długość rzeki Grabowej od miejsca, w którym oddziela się Bagnica, do ujścia zmniejszyła się o 12,5%[4].
Jakość wód
edytujW wyniku oceny stanu wód Grabowej z 2010 roku wykonanej w punkcie w Grabowie określono I klasę elementów biologicznych, elementy fizykochemiczne poniżej potencjału dobrego oraz umiarkowany potencjał ekologiczny[5].
Według danych Inspekcji Ochrony Środowiska poprzez Grabową następuje odpływ metali ciężkich do Morza Bałtyckiego – w ciągu 2012 roku w ilościach: 10,2 ton cynku, 0,7 tony miedzi, ok. 200 kg ołowiu, ok. 300 kg chromu oraz ok. 200 kg niklu[6].
Inne
edytujOdniesienia w kulturze
edytujW dolnej części herbu Darłowa znajduje się wyobrażenie dwóch rzek, Wieprzy i Grabowej[7].
Wędkarstwo i kajakarstwo
edytujZarząd województwa ustanowił obręb ochronny, gdzie zabrania się połowu oraz czynności szkodliwych dla ryb, a w szczególności naruszania urządzeń tarliskowych, dna zbiorników i roślinności wodnej, uprawiania sportów motorowodnych i urządzania kąpielisk – w okresie od 20 marca do 31 maja każdego roku. Obręb obejmuje odcinek Grabowej na długości 3450 m od mostu drogowego w miejscowości Żukowo Morskie do ujścia do rzeki Wieprzy[8].
Na rzece jest uprawiane turystyczno-rekreacyjne wędkarstwo (przede wszystkim gatunki łososiowate).
Na rzece wytyczono siedmiokilometrowy szlak kajakowy na odcinku: most na szosie Polanów–Wielin–Buszyno. Przedsięwzięcie wykonano w ramach Leśnego Kompleksu Turystycznego Nadleśnictwa Polanów. W Buszynie zlokalizowano stanicę wodną z utwardzonym, kamiennym brzegiem i wiatami z drewna. Czas spływu to około 4–6 godzin[9].
Zobacz też
edytujLinki zewnętrzne
edytujMapa okolic Darłowa z rekonstrukcją delty Wieprzy i Grabowej około r. 1500 na stronie www.ruegenwalde.com (mapa pierwotnie opublikowana w pracy F. Böhmera z 1900 po s. 446[10])
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rzeki. W: Raport o stanie środowiska w województwie zachodniopomorskim w latach 2006-2007. Szczecin: WIOŚ w Szczecinie, 2008-12-30, s. 59, 71.
- ↑ a b Karl Rosenow, Die Feldmark von Rügenwalde : eine Ergänzung zur Stadtgeschichte, Rügenwalde: Albert Mewes Nachf., 1932 (niem.).
- ↑ Zbigniew Babik, Najstarsza warstwa nazewnicza na ziemiach polskich: w granicach wczesnośredniowiecznej Słowiańszczyzny, Kraków: Universitas, 2001, ISBN 978-83-7052-597-2 [dostęp 2023-07-11].
- ↑ Natalia Namiel, Wacław Florek, Marian Majewski, Zmiany sieci rzecznej w okolicach Darłowa w świetle analiz materiałów kartograficznych, [w:] Włodzimierz Rączkowski, Jan Sroka (red.), Historia i kultura Ziemi Sławieńskiej. Tom XIII: Darłowo, Sławno–Darłowo: Fundacja "Dziedzictwo", 2019, s. 107–124, ISBN 978-83-947670-7-5.
- ↑ II Ocena stanu wód W: Stan środowiska w województwie zachodniopomorskim w roku 2010. WIOŚ Szczecin, 2012-01-04, s. 38.
- ↑ Tabl. 10.6 Odpływ metali ciężkich rzekami do Morza Bałtyckiego w 2012 r.. W: Rocznik statystyczny gospodarki morskiej 2013. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2014-01-21, s. 338. Cytat: „Wyniki Państwowego Monitoringu Środowiska w zakresie Monitoringu Wód” – Główny Inspektorat Ochrony Środowiska.
- ↑ Karl Rosenow, Das Stadtbild von Rügenwalde : eine Ergänzung zur Stadtgeschichte, wyd. 2, Rügenwalde: Albert Mewes, 1930 (niem.).
- ↑ Uchwała Nr 292/14 Zarządu Województwa Zachodniopomorskiego z dnia 26 lutego 2014 r. ws. ustanowienia obrębów ochronnych (Dz. Urz. Woj. Zachodniopomorskiego z 2014 r., poz. 1379).
- ↑ Informator turystyczny – katalog bazy noclegowej Pomorza Środkowego, Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Pomorza Środkowego, Koszalin, 2011, s. 27, ISBN 978-83-62018-24-6.
- ↑ F. Böhmer, Geschichte der Stadt Rügenwalde bis zur Aufhebung der alten Stadtverfassung (1720), Stettin: Verlag von Paul Niekammer, 1900 (niem.).