Gog i Magog

Gog w Księdze Ezechiela jest apokaliptyczną postacią przybywającą z północy, władcą krainy Meszek i Tubal, która niszczy Izrael, ale potem zostaje sam pokonany przez Boga. Opis napaści Goga oraz jego klęski nawiązuje do „nieprzyjaciela z północy” przepowiadanego przez Jeremiasza^[2] oraz motywu klęski wrogów Izraela w górach obecnego u Izajasza^[3].

Kraina Magog (Ez 38,2) oznacza prawdopodobnie akadyjskie mat Gog (ziemia Goga)^[1].

Gog i Magog pojawiają się ponownie w Nowym Testamencie w 20 rozdziale Apokalipsy świętego Jana, gdzie zostają zebrani przez Szatana, a ostatecznie rozbici przez Boga:

„I wyjdzie, aby uwodzić narody z czterech stron świata, Goga i Magoga, aby ich zgromadzić na bój.” (Ap 20, 8)^[4].

Same określenia pojawiają się również w innych miejscach Biblii:

• Gog – jeden z potomków Rubena: Synowie Joela: jego synem Szemajasz, jego synem Gog, jego synem Szimei^[5],
• Magog – jeden z synów Jafeta w genealogiach Księgi Rodzaju oraz Księgi Kronik^[6].

Gog i Magog występują również w Koranie (Sura 18:94).

Wątek ten za pośrednictwem syryjskiego cyklu legend o Aleksandrze Wielkim przedostał się do arabskiej literatury eschatologicznej. U geografów arabskich terminy Jāġūġ i Māġūġ oznaczały mało znane im ludy zamieszkujące północne krańce ekumeny, na obszarze środkowej i północnej Azji, jak i północnej Europy^[7]. Od przełomu IX i X wieku nazwa ta przeszła na Półwysep Skandynawski i jego mieszkańców. Z syryjskiego cyklu legend o Aleksandrze Wielkim pochodzi też podanie, że miał on zamknąć te groźne ludy za spiżową bramą^[8].

Z kolei Marco Polo w Opisaniu świata wspomina, jakoby Aleksander Wielki zamknął za żelazną bramą ludy żyjące na północ od Armenii, identyfikując je z Kumanami^[9]. Być może jest to nawiązanie do arabskiej legendy o zamknięciu ludów Gog i Magog.

 

W Historii królów Brytanii Geoffreya z Monmouth występują olbrzymy z rodu Gogmagog, które zostały wytępione przez Brutusa, potomka Eneasza i przodka Brytyjczyków^[10].

Do postaci Goga i Magoga nawiązano również w powieści Ania ze Złotego Brzegu autorstwa Lucy Maud Montgomery. Gog i Magog są dwiema porcelanowymi figurami psów, które Ania Shirley otrzymała od panny Patty podczas swoich studiów uniwersyteckich.

Do postaci Goga odwołuje się Jordanes – historyk i kronikarz gocki, nadworny pisarz gockiego króla Gunthigisa. W księdze spisanej ok. 551 r. O pochodzeniu i czynach Gotów (Getica), umieszcza powiedzenie „Gog iste Gothus est”, co należy rozumieć jako „Gog jest Gotem”, jako forma odwołania do biblijnego Goga.

W powieści Nigdziebądź^[11], autorstwa Neila Gaimana, wspomina się Goga i Magoga jako gigantów.

Polski zespół thrash metalowy, Dragon, wydał płytę pod tytułem Horda Goga (oraz jego anglojęzyczny odpowiednik Horde of Gog).

Poseł na Sejm RP Grzegorz Braun, podczas 66 posiedzenia sejmu w dniu 10 listopada 2022, nazwał „ciurami obozu Goga i Magoga” ^[12] posłów partii Prawo i Sprawiedliwość, nawiązując w ten sposób do próby wywarcia nacisku na byłego prezydenta Francji Jacques’a Chiraca przez byłego prezydenta USA Georga W. Busha, który w 2003 r., w tenże sposób, w imię walki z terroryzmem islamskim próbował zebrać poparcie dla planowanej inwazji na Irak. G. W. Bush argumentował wówczas, że gdy spojrzał na Bliski Wschód, zobaczył „Goga i Magoga przy pracy” oraz wypełniające się proroctwa biblijne.^[13]

• Paul Achtemeier (red. naukowa): Encyklopedia Biblijna. Wyd. trzecie poprawione. Warszawa: Oficyna Wydawnicza "Vocatio", 2004, s. 351, seria: Prymasowska Seria Biblijna. ISBN 83-7146-213-1. (pol.).
• Arne Sby Christensen: „Cassiodorus, Jordanes and the History of the Goths: Studies in a Migration Myth”, ISBN 87-7289-710-4 (strony 43-47)