Gąsówka dwubarwna
Gąsówka dwubarwna (Lepista personata (Fr.) Cooke) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1]
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
gąsówka dwubarwna |
| Nazwa systematyczna | |
| Lepista personata (Fr.) Cooke Handb. Brit. Fungi 1: 193 (1871) | |
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Lepista, Incertae sedis, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1818 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus personatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1871 r. Cooke, przenosząc go do rodzaju Lepista[1]. Ma ponad 20 synonimów naukowych[2].
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1983 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako gąska zdradliwa (bedłka zdradliwa)[3].
Morfologia
edytujŚrednica do 15 cm, w młodym owocniku półkulisty, później wypukły, w końcu płaski. Jest grubomięsisty, gładki, nagi i połyskujący. Kolor bladokremowy, płowy, niekiedy z brązowym odcieniem[4].
Za młodu białawe, potem bladokremowe, w dojrzałym owocniku bladoochrowe, gęste, cienkie, zatokowate, wycięte z ząbkiem[4].
Wysokość 3–8 cm, grubość 1,5–3,5 cm. Jest cylindryczny, u dołu zgrubiały, pełny, w podłużnie fioletowe włókna na beżowym tle (wygląda jakby był cały fioletowy)[5].
Grubomięsisty, twardy, białawy lub bladokremowy, pod powierzchnią trzonu niekiedy lekko fioletowy, nie zmienia zabarwienia po przekrojeniu. Smak nieznaczny, przyjemny, zapach niewyraźny[4].
Szaroróżowy. Zarodniki o średnicy 7–8 × 4–5 µm, elipsoidalne, lekko brodawkowate, bezbarwne[6].
Występowanie
edytujW Europie gatunek dość pospolity[7]. W Polsce również jest dość częsty[8].
Często występuje w towarzystwie pieczarki łąkowej[7]. Rośnie od października do grudnia na łąkach i pastwiskach. W latach, gdy późna jesień jest wilgotna, często masowo, rośnie w szeregach i kręgach (tzw. czarcie kręgi), zawsze poza lasem[4].
Znaczenie
edytujDobry grzyb jadalny. Nadaje się zwłaszcza do marynowania w occie[4]. Zbierać go mogą jednakże tylko doświadczeni grzybiarze, łatwo bowiem pomylić go z podobnie ubarwionymi, ale trującymi gatunkami zasłonaków[8].
Gatunki podobne
edytuj- gąsówka fioletowawa (Lepista nuda). Ma fioletowy nie tylko trzon, ale również blaszki i kapelusz[5],
- gąsówka brudnofioletowa (Lepista sordida), która jest podobna kształtem i barwą, ale dużo mniejsza (kapelusz ma średnicę do 6 cm)[6],
- lejkówka szarawa (Clitocybe nebularis). Ma trzon szarawy, blaszki jasnokremowe i jest białawo omszona[7].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2020-05-13]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
- ↑ Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Ewald Gerhardt, Grzyby – wielki ilustrowany przewodnik, Stefan Łukomski (tłum.), Warszawa: Klub dla Ciebie – Bauer-Weltbild Media, 2006, s. 110, ISBN 83-7404-513-2, OCLC 836313700.
- ↑ a b Pavol Škubla: Wielki atlas grzybów. Poznań: Elipsa, 2007. ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele: Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie. Warszawa: 2006. ISBN 978-1-40547-937-0.
- ↑ a b Marek Snowarski: Grzyby. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-776-4.