Flażolet

Ten artykuł dotyczy techniki gry na instrumentach strunowych. Zobacz też: instrument muzyczny o takiej nazwie.

Flażolet – sposób wydobywania dźwięku (np. z instrumentu strunowego) polegający na tym, że jedna składowa harmoniczna dominuje nad innymi, w szczególności nad tonem podstawowym.

Nazwy flażoletów pochodzą od interwałów, które uzyskałoby się ze struny przez jej skrócenie w danym punkcie i tak flażolet uzyskany przez dotknięcie struny w 1/2 długości to flażolet oktawowy, w 1/3 – kwintowy, w 1/4 – kwartowy, w 1/5 – wielkotercjowy, w 2/5 – wielkosekstowy^[1] i w 1/6 – małotercjowy.

W przypadku instrumentów strunowych (np. instrumentów smyczkowych, jak skrzypce lub wiolonczela, czy szarpanych, jak gitara lub gitara basowa), flażolet uzyskuje się poprzez delikatnie przyłożenie palca w punktach węzłowych struny: w ½ (12 próg) lub w 1/3 (7 próg), 1/4 (5 próg), 1/5, 2/5, 1/6 długości struny i pobudzenie jej do drgań poprzez pociągnięcie smyczka czy – w przypadku instrumentów szarpanych – uderzenie w pobliżu mostka.

Flażolety na instrumentach smyczkowych dzielą się na:

• naturalne – uzyskiwane przez przyłożenie palca w punktach węzłowych na pustej strunie;
• sztuczne – uzyskiwane przez skrócenie struny jednym palcem, podczas gdy inny przykłada się do struny w punkcie węzłowym.

Możliwe jest też uzyskanie podwójnych flażoletów na dwóch sąsiednich strunach.

Flażolety na fortepianie są możliwe do wykonania poprzez delikatne przyłożenie palca do struny w punkcie węzłowym i równoczesne uderzenie klawisza odpowiadającego tej strunie.

Na harfie flażolety uzyskuje się następująco: boczną powierzchnię dłoni przykłada się lekko do struny w punkcie węzłowym, palcami drugiej ręki szarpie się strunę.

Wydobycie flażoletu możliwe jest również na instrumentach dętych przez odpowiednie przedęcie. Ostatnio zaczęto wykorzystywać flażolety w innowacyjnej technice gry smyczkiem na wibrafonie^{[potrzebny przypis]}. Także możliwe jest zrobienie tego na talerzach za pomocą smyczka lub odpowiedniego przejechania czubkiem pałki po powierzchni talerza.