Ella Fitzgerald
Ella Jane Fitzgerald (ur. 25 kwietnia 1917 w Newport News, zm. 15 czerwca 1996 w Beverly Hills)[1][2] – amerykańska wokalistka jazzowa, zwana „pierwszą damą piosenki” (ang. First Lady of Song). Jedna z najwybitniejszych śpiewaczek w historii tego gatunku. Odznaczona Medalem Wolności przez prezydenta George’a Busha.
Ella Fitzgerald (1962) | |
Imię i nazwisko |
Ella Jane Fitzgerald |
---|---|
Pseudonim |
First Lady of Song, Lady Ella |
Data i miejsce urodzenia |
25 kwietnia 1917 |
Data i miejsce śmierci |
15 czerwca 1996 |
Przyczyna śmierci | |
Typ głosu | |
Gatunki | |
Zawód |
wokalistka |
Wydawnictwo | |
Powiązania |
Chick Webb, Oscar Peterson, Ray Brown, Dizzy Gillespie, Louis Armstrong, Count Basie, Duke Ellington, Norman Granz, The Ink Spots |
Zespoły | |
Ella Fitzgerald and Her Famous Orchestra | |
Odznaczenia | |
Strona internetowa |
Życiorys
edytujW 1934 debiutowała w konkursie piosenki w „Apollo Theater” w nowojorskim Harlemie. Szybko została dostrzeżona jako obiecujący talent i zaangażowana do orkiestry swingowej Chicka Webba. Po jego śmierci objęła kierownictwo zespołu (1939) i zmieniła jego nazwę na Ella Fitzgerald and Her Famous Orchestra.
W 1941 rozpoczęła karierę solową, śpiewając w klubach i salach koncertowych Nowego Jorku. W tym czasie stworzyła wyróżniający się styl śpiewania – scat[3]. Od 1946 odbywała międzynarodowe podróże koncertowe z amerykańskim impresario Normanem Granzem i występowała m.in. z Countem Basiem, Dukiem Ellingtonem[3] oraz z grupą All Stars (w ramach Jazz at the Philharmonic). W 1965 wystąpiła w Polsce. Od połowy lat 50. XX wieku z powodzeniem nagrywała utwory George’a Gershwina i Cole Portera[3]
Trzykrotnie wychodziła za mąż. Jej drugim mężem był słynny kontrabasista Ray Brown, z którym adoptowała syna swojej kuzynki. Pod koniec życia straciła wzrok wskutek zaawansowanej cukrzycy, a w 1993 z powodu dalszych powikłań przeszła amputację nóg. Niedługo po ostatniej operacji zmarła w swoim domu w Beverly Hills. Została pochowana na cmentarzu Inglewood Park w Inglewood[4].
Wybrane nagrody i wyróżnienia
edytuj- 1961: honorowe członkostwo Alpha Kappa Alpha
- 1965: nagroda American Society of Composers, Authors and Publishers
- 1967: honorowa prezesura The Martin Luther King Foundation
- 1976: Award of Distinction przyznana przez The National Association of Sickle Cell Diseases
- 1985: NEA Jazz Masters Award[5]
- 1987: National Medal of Arts[6]
Wybrana dyskografia
edytuj- 1949: South Pacific
- 1956:
- Ella Fitzgerald Sings the Cole Porter Songbook
- Ella and Louis
- Ella Fitzgerald Sings the Rodgers & Hart Songbook
- 1957: Ella Fitzgerald Sings the Duke Ellington Songbook
- 1958: Ella Swings Lightly
- 1959: Ella Fitzgerald Sings the George and Ira Gershwin Songbook
- 1960: Ella in Berlin: Mack the Knife
- 1962: Ella Swings Brightly with Nelson
Przypisy
edytuj- ↑ Ella Fitzgerald Biography [online], biography.com [dostęp 2017-04-26] (ang.).
- ↑ Stephen Holden , Ella Fitzgerald, the Voice of Jazz, Dies at 79 [online], nytimes.com, 16 czerwca 1996 [dostęp 2017-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-26] (ang.).
- ↑ a b c Tadeusz Nowak (red.), Oksfordzki słownik biograficzny, Warszawa: Bertelsmann Media, 1999, s. 151, ISBN 83-7227-109-7 (pol.).
- ↑ Kuba Koziołkiewicz , Była „pierwszą damą jazzu”. Mija 20 lat od śmierci Elli Fitzgerald [online], muzyka.onet.pl, 15 czerwca 2016 [dostęp 2017-04-26] [zarchiwizowane z adresu 2017-04-27] (pol.).
- ↑ NEA Jazz Masters [online], arts.gov [dostęp 2017-04-26] (ang.).
- ↑ NEA – National Medal of Arts. nea.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-07-21)]..
Linki zewnętrzne
edytuj- Ella Fitzgerald w bazie AllMusic (ang.)
- ISNI: 0000000108548546
- VIAF: 6148211
- ULAN: 500355437
- LCCN: n83021406
- GND: 118691554
- NDL: 00620660
- LIBRIS: vs68894d5vgwt4p
- BnF: 13893960w
- SUDOC: 02945333X
- SBN: TO0V268247
- NLA: 35320267
- NKC: jn20000700537
- BNE: XX852316
- NTA: 070807485
- BIBSYS: 99041459
- CiNii: DA16296959
- PLWABN: 9810533520005606
- NUKAT: n96401707
- J9U: 987007429572105171
- LNB: 000037099
- NSK: 000419387
- CONOR: 12040803
- BNC: 000227234
- BLBNB: 000563049
- KRNLK: KAC2019F2119
- LIH: LNB:kTU;=Bq