Edi Luarasi
Edi Luarasi z d. Mirdita (ur. 7 maja 1940 w Tiranie[1], zm. 3 grudnia 2021[2]) – albańska aktorka i piosenkarka estradowa.
| Imię i nazwisko |
Edi Mirdita |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
7 maja 1940 |
| Data śmierci |
3 grudnia 2021 |
| Zawód |
aktorka |
| Współmałżonek |
Mihallaq Luarasi |
| Lata aktywności |
od 1956 |
| Zespół artystyczny | |
| Teatr Estrady w Tiranie Teatr Narodowy w Tiranie | |
| Odznaczenia | |
| Artist i Merituar | |
Życiorys
edytujByła córką Ndoca Mirdity, pułkownika armii albańskiej i Çezariny z d. Laca[3]. Jej talent wokalny ujawnił się, kiedy śpiewała w drużynie pionierskiej, skąd trafiła w 1954 na scenę wojskowego zespołu estradowego[1]. Zadebiutowała na dużej scenie w 1956, mając zaledwie 16 lat i śpiewając piosenki w spektaklu Motrat Mirdita (Siostry Mirdita), razem z trzema siostrami[3].
Kształcenie umiejętności wokalnych rozpoczęła pod kierunkiem rosyjskich nauczycieli pracujących w Tiranie, ale jej plany wyjazdu do ZSRR na studia przekreśliło zerwanie stosunków albańsko-radzieckich w 1961 r. W roku 1963 ukończyła studia w szkole aktorskiej im. Aleksandra Moisiu i zaczęła grać równolegle na scenie Teatru Estrady w Tiranie i Teatru Ludowego (potem Narodowego). W Teatrze Ludowym jej debiutem była rola Very w dramacie Shtëpia në bulevard (Dom przy bulwarze), w reżyserii Kujtima Spahivogliu. W Teatrze Estrady poznała swojego przyszłego męża – reżysera Mihallaqa Luarasiego.
W latach 1971–1972 występowała jako konferansjerka wspólnie z Viktorem Zhystim i Bujarem Kapexhiu na X i XI Festiwalu Piosenki Albańskiego Radia i Telewizji.
Wzięła udział w Festiwalu Piosenki w 1973 r., na którym podjęto próbę odejścia od obowiązującego wzorca socrealizmu, co spotkało się z represjami. Jej mąż został za karę skierowany do cementowni w Gramshu na reedukację, a następnie uwięziony. Sama Edi w 1974 została zwolniona z pracy i pozbawiona możliwości wykonywania zawodu przez władze komunistyczne. Próbowała występować w teatrze amatorskim w Ballshu, ale lokalne władze nie wyraziły na to zgody. Przez 17 lat zarabiała na życie pracując jako krawcowa[4]. Powróciła na scenę w marcu 1991, występując na deskach Teatru Narodowego (alb. Teatri Kombëtar) w dramacie „Wizyta starszej pani” Friedricha Dürrenmatta[5].
Wystąpiła w trzech filmach fabularnych. W 1992 otrzymała tytuł Zasłużonego Artysty (alb. Artist i Merituar)[1].
Życie prywatne
edytujByła mężatką, miała dwoje dzieci (Lea i Elton).
Filmografia
edytuj- 1965: Vitet e para jako Rina
- 1967: Ngadhjenim mbi vdekjen jako Aferdita
- 1970: Gjurma jako geolog
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Josif Papagjoni: Enciklopedi. Teatri & Kinematografia Shqiptare. Tirana: Toena, 2009, s. 272–273. ISBN 978-99943-1-456-0. (alb.).
- ↑ Ndërron jetë Edi Luarasi! Djali i ikonës shqiptare: Nëna jonë e shtrenjtë [online], dosja.al [dostęp 2021-12-03] [zarchiwizowane z adresu 2021-12-03] (alb.).
- ↑ a b Edi Luarasi (1940) [online], Aktoret Shqiptare [dostęp 2021-05-31] (alb.).
- ↑ Puna në rrobaqepësi kur bashkëshorti regjisor ishte në burg dhe historia që i mbeti në memorie, intervista e panjohur e aktores Edi Luarasi për vitet larg skenës së teatrit [online], panorama.com.al [dostęp 2024-08-27] (alb.).
- ↑ EDI LUARASI, AKTORJA QË U PËRJASHTUA NGA TEATRI KOMBËTAR PËR ARSYE POLITIKE [online], observerkult.com [dostęp 2022-07-17] (alb.).
Bibliografia
edytuj- Zenepe Luka: Edi Luarasi-dashuri dhe dramë në jetë dhe në skenë. Vlore: Triptik, 2017. (alb.).
- Abaz Hoxha: Enciklopedia e kinematografise shqiptare. Autore & vepra. Tirana: Toena, 2002. ISBN 99927-1-555-3. (alb.).
- Flori Slatina: 60 vjet Teatri Kombëtar 1945-2005. Tirana: 2005. ISBN 99943-715-9-2. (alb.).
- Wywiad z artystką. noa.al. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)].
- Edi Luarasi w bazie IMDb (ang.)