Drogi wodne we Wrocławiu
Drogi wodne we Wrocławiu są częścią Odrzańskiej Drogi Wodnej, która stanowi część Europejskiej Drogi Wodnej E–30[1]. Samo miasto Wrocław również od początku swojej historii, korzystało z rzeki Odra, jako szlaku żeglugowego. Na Odrze prowadzono wiele inwestycji i robót hydrotechnicznych związanych z poprawą żeglowności i możliwości transportowych oraz bezpieczeństwem przeciwpowodziowym[2][3][4]. Obecny kształt dróg wodnych we Wrocławiu jest wynikiem właśnie takich inwestycji prowadzonych w XIX i XX wieku[3][4]. Odra w obrębie miasta jest rzeką skanalizowaną[4]. Istotnym elementem tych dróg wodnych są stopnie wodne na Odrze, umożliwiające pokonanie różnic w poziomach wodny na szlaku żeglugowym, za pomocą śluz komorowych.
Przez miasto, w ramach Odrzańskiej Drogi Wodnej, prowadzą trzy drogi wodne:
Przebieg dróg wodnych przez Wrocław
edytujPoczątek dróg wodnych we Wrocławiu znajduje się w południowo-wschodniej części miasta, gdzie Odra wpływa do Wrocławia. Ten odcinek rzeki nazywany jest Górną Odrą Wrocławską[3]. W rejonie osiedli: Opatowice, Bartoszowice, Strachocin, swój początek mają dwa szlaki wodne:
- północny (tranzytowy), którego początkowy odcinek biegnie Kanałem Żeglugowym, oraz
- miejski, którego początkowy odcinek biegnie przez Kanał Opatowicki.
W rejonie osiedla Dąbie, Plac Grunwaldzki i Rakowiec, od głównego kanału Odry, odchodzi Miejski Szlak Żeglugowy przez Przekop Szczytnicki, natomiast szlak mieszczański prowadzi korytem Odry w kierunku centrum miasta i węzła śródmiejskiego. Wszystkie te trzy drogi wodne łączą się w rejonie osiedli: Kleczków, Popowice, Różanka i Osobowice, ponownie w jedną drogę – pojedyncze koryto Odry, tzw. Dolna Odra Wrocławska, które prowadzi poza Wrocław, w północno-zachodniej części miasta. Długość szlaku Odry we Wrocławiu wynosi ok. 26 km[7].
Znaczenie poszczególnych szlaków wodnych
edytujObecnie największe znaczenie dla transportu wodnego ma północna droga woda. Posiada ona najwyższe parametry żeglugowe, spośród istniejących trzech szlaków wodnych Wrocławia. Jest również odpowiednio utrzymana. Wymiary śluz zbudowanych na tej drodze są dostosowane do współczesnych parametrów jednostek pływających na tej drodze wodnej[a][4]. Pozostałe dwie drogi wodne nie mają już znaczenia dla transportu. Są za to wykorzystywane w żegludze turystycznej i rekreacyjnej. Prowadzone są na nich rejsy białej floty. Decydują o tym nie tylko ograniczenia dotyczące parametrów szlaku, mniejsze wymiary śluz, za małe światło przepraw mostowych, za mała głębokość tranzytowa, nie odpowiadające potrzebom i wymiarom pojedynczych statków lub zestawów, lecz także ograniczenia w możliwości śluzowania jednostek, wynikające z ograniczeń w obsłudze śluz wprowadzonych przez administratora poszczególnych stopni wodnych[8][9][10].
Drogi wodne we Wrocławiu
edytujPółnocna droga wodna
edytujPółnocny szlak wodny stanowi w swej istocie obwodnicę centrum Wrocławia dla transportu wodnego. Powstała w latach 1913–1917[3]. Jej długość wynosi 10,7 km. Przebieg tego szlaku jest następujący[b]:
- początek: Górna Odra Wrocławska
- Kanał Żeglugowy – Śluza Bartoszowice, Śluza Zacisze
- Stara Odra
- Kanał Różanka – Śluza Różanka
- koniec: Stara Odra i dalej Dolna Odra Wrocławska – Śluzy Rędzin.
Na tej drodze zapewnione są najlepsze parametry dla żeglugi: głębokości w kanałach śluzowych i kanałach żeglugowych – około 2,5 m, na szlaku rzecznym minimum 1,80 m[4]. Jest to droga wodna III klasy międzynarodowej[6], ujęta w wykazie śródlądowych dróg wodnych opublikowanym w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie śródlądowych dróg wodnych[11].
| śluza wodna | Śluzy Janowice (przed Wrocławiem) |
Śluza Bartoszowice | Śluza Zacisze | Śluza Różanka | Śluzy Rędzin | Śluza Brzeg Dolny (za Wrocławiem) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| odległość km | 8,70 | 4,50 | 3,92 | 6,49 | 22,51 | |||||||||||
Miejska droga wodna
edytujSzlak ten powstał w latach 1892–1897[3]. Nazywany był: Droga Wielkiej Żeglugi[3], Szlak żeglugowy śródmiejski[5], Wrocławski Szlak Miejski[12][c].
Jest to droga wodna II klasy, ujęta w wykazie śródlądowych dróg wodnych opublikowanym w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie śródlądowych dróg wodnych[11]. Przebieg tego szlaku jest następujący:
- początek: Górna Odra Wrocławska
- Kanał Opatowicki – Śluza Opatowice
- Odra
- Przekop Szczytnicki – Śluza Szczytniki
- Stara Odra
- Kanał Miejski – Śluza Miejska
- koniec: Stara Odra i dalej Dolna Odra Wrocławska – Śluzy Rędzin.
| śluza wodna | Śluzy Janowice (przed Wrocławiem) |
Śluza Opatowice | Śluza Szczytniki | Śluza Miejska | Śluzy Rędzin | Śluza Brzeg Dolny (za Wrocławiem) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| odległość km | 8,40 | 5,60 | 6,70 | 6,60 | 22,51 | |||||||||||
Mieszczańska droga wodna
edytujJest to najstarsza droga wodna prowadząca przez Śródmiejski Węzeł Wodny. Stosuje się także nazwę: śródmiejska droga wodna. Elementy tej drogi powstawały sukcesywnie, np. Śluza Piaskowa w 1792, przebudowa w 1820 r., modernizacja w 1882 r.; Śluza Mieszczańska w 1794 r., przebudowana w latach 1874-1879[3]. Ten szlak wodny nie stanowi drogi wodnej w rozumieniu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie śródlądowych dróg wodnych – wykaz śródlądowych dróg wodnych[11][13]. Śródmiejskie szlaki żeglugowe zostały udostępnione dla żeglugi przez Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej we Wrocławiu[10]. Przebieg tego szlaku jest następujący[14]:
- początek: Odra od Przekopu Szczytnickiego
- Węzeł Śródmiejski Górny – Śluza Piaskowa (w górę rzeki), Upust powodziowy Klary (w dół rzeki)
- Węzeł Śródmiejski Dolny – Śluza Mieszczańska
- Odra Południowa
- koniec: połączenie ze Starą Odrą i dalej Dolna Odra Wrocławska – Śluzy Rędzin.
| śluza wodna | Śluzy Janowice (przed Wrocławiem) |
Śluza Opatowice | Śluza Piaskowa | Śluza Mieszczańska | Śluzy Rędzin | Śluza Brzeg Dolny (za Wrocławiem) | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| odległość km | 8,40 | 9,20 | 0,60 | 8,30 | 22,51 | |||||||||||
Uwagi
edytuj- ↑ choć nie są dostosowane, tak jak na Odrzańskiej Drodze Wodnej powyżej śluz Rędzin, do parametrów obowiązujących w europie zachodniej, szerokość śluz wynosi 9,6 m, wobec wymaganych 12 m – jednostki o standardowej w Europie szerokości mają 11,40 m.
- ↑ część autorów różnych publikacji traktuje ten szlak jako jeden kanał wodny – Kanał Żeglugowy (Kanał Nawigacyjny), gdyż został wybudowany razem z Kanałem Różanka i regulacją Starej Odry, w ramach jednej inwestycji z początku XX wieku
- ↑ w odniesieniu do odcinka tej drogi od Przekopu Szczytnickiego, Śluza Opatowice powstała później, bo w latach 1914–1916
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Jan Pyś, PERSPEKTYWY ŻEGLUGI NA ODRZE. tup.wroclaw.fm.interia.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-23)]. (dostęp 2009-11-27)
- ↑ Strona www.wroclaw.pl o Wrocławskim Węźle Wodnym (dostęp 2009-11-27)
- ↑ a b c d e f g Fundacja Otwartego Muzeum Techniki – Budowle hydrotechniczne Wrocławskiego Wezła Wodnego, Wrocław, 2007 (dostęp 2009-11-27)
- ↑ a b c d e Program dla Odry – 2006, 6.5 TRANSPORT WODNY. programodra.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2004-10-18)]. (dostęp 2009-11-27)
- ↑ a b c d Wojewódzkie Biuro Urbanistyczne we Wrocławiu: WOJEWÓDZTWO DOLNOŚLĄSKIE – Studium zagospodarowania przestrzennego pasma Odry - Diagnoza stanu. wbu.wroc.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-22)]. (dostęp 2009-11-12)
- ↑ a b c d e Zespół autorski: dr inż. kpt. ż.s. Jacek Trojanowski - kierownik pracy, dr kpt. ż.s. Krzysztof Wos, dr inż. Anna Galor, dr inż. Bogusz Wisnicki, mgr inż. Marcin Breitsprecher, Analiza potrzeb inwestycyjnych w zakresie żeglugi śródlądowej na rzece Odrze w latach 2007-2013. bip.transport.gov.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]., AKADEMIA MORSKA W SZCZECINIE, INSTYTUT INŻYNIERII TRANSPORTU, Zakład Żeglugi Śródlądowej i Gospodarki Wodnej, SZCZECIN 2006 (dostęp 2009-12-07)
- ↑ www.wroclaw.pl – Charakterystyka geograficzna (dostęp 2009-11-27)
- ↑ Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej (dostęp 2009-11-27)
- ↑ REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU – Wydział Śródlądowych Dróg Wodnych (UŚ), zakres działania (dostęp 2009-11-27)
- ↑ a b REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU – Komunikat ... w sprawie udostępnienia szlaków wodnych Śródmiejskiego Węzła Wodnego ..., Wrocław, 27.04.2009 r. (dostęp 2009-11-27)
- ↑ a b c Dz.U. z 2019 r. poz. 1208
- ↑ www.atrakcje-wroclawia.pl.tl – Zabytki przy Odrze, rzeka Odra we Wrocławiu (dostęp 2009-11-27)
- ↑ Konferencja odrzańska we Wrocławiu (4-5 maja 2009). ktz.pttk.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]., POLSKIE TOWARZYSTWO TURYSTYCZNO – KRAJOZNAWCZE (dostęp 2009-12-21) – "Za najistotniejsze uznano następujące propozycje: ... 7. Wpisanie całego Wrocławskiego Węzła Wodnego do katalogu śródlądowych dróg wodnych, w celu umożliwienia pełnego wykorzystania dla potrzeb gospodarczych i turystycznych."
- ↑ REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU – Mapa Śródmiejskiego Węzła Wodnego (dostęp 2009-11-27)
Bibliografia
edytuj- Zbigniew Szling, Jan Winter, Drogi wodne śródlądowe, Wydawnictwo Politechniki Wrocławskiej, Wrocław 1988, skrypt Instytutu Geotechniki
- Stefan Bartosiewicz Janusz Bogucki, ODRZAŃSKA DROGA WODNA W OBSZARZE REGIONU WODNEGO ŚRODKOWEJ ODRY - Stan obecny i perspektywy, REGIONALNY ZARZĄD GOSPODARKI WODNEJ WE WROCŁAWIU, Wrocław, maj 2008 (dostęp 2009-11-27)
Linki zewnętrzne
edytuj- Kanał Powodziowy i Kanał Żeglugowy na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-11-27)
- Stara Odra na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-11-27)
- Żegluga śródlądowa wczoraj i dziś na stronie Wratislaviae Amici (dostęp 2009-11-27)