Donatan
Donatan, Dobrobit, Don, właśc. Witold Marek Czamara[2] (ur. 2 września 1984 w Krakowie[2]) – polski muzyk i producent muzyczny. Współtwórca (z Teką) duetu producenckiego RafPak[3].
Donatan (2014) | |
Imię i nazwisko |
Witold Marek Czamara |
---|---|
Pseudonim |
Donatan, Dobrobit, Don |
Data i miejsce urodzenia |
2 września 1984 |
Instrumenty | |
Gatunki | |
Zawód | |
Aktywność |
od 2002 |
Wydawnictwo |
Universal Music Polska, Urban Rec, Don Produkcja |
Powiązania |
RafPak, Teka, Percival, Cleo, Maryla Rodowicz, Edyta Górniak, Ekipa Friza |
Jego muzyka komponowana jest w charakterystycznym stylu opartym na partiach całościowo granych lub rzadko przeplatanych z samplami[4]. W 2012 został sklasyfikowany na 10. miejscu w rankingu 20 najlepszych polskich producentów hip-hopowych według czasopisma „Machina”[5].
Reprezentant Polski (w duecie z Cleo) w 59. Konkursie Piosenki Eurowizji (2014).
Życiorys
edytujJest synem Polaka i Rosjanki[6][7]. Przez siedem lat mieszkał w Taganrogu. Ukończył XXXI LO w Krakowie.Produkcją muzyki podjął się w 2002, zadebiutował na wydanej w 2006 kompilacji SummerJam 2006 Allstars[8]. Kolejnymi jego produkcjami były płyty 2cztery7, Gurala oraz Mesa, w późniejszych latach współpracował także z wykonawcami, takimi jak m.in. Pih, Pyskaty, Chada, WdoWa, Pezet, Małolat, Paluch, Sheller, Massey, Waldemar Kasta czy Onar[9].
W 2006 wraz z producentem muzycznym Jakubem Kamelem założył wytwórnię muzyczną Pokazz Records[10][11], która rok później wydała swój pierwszy album – Brudny Hu$tling rapera znanego jako Juree[11]. Produkcja spotkała się z komercyjnym niepowodzeniem, sprzedając się w nakładzie 1,4 tys. egzemplarzy[10]. Do 2009 nakładem oficyny ukazały się kolejne dwa albumy: nielegal Rap na ulicach/Zgadnij kto wraca (2008) i Trzecia część (2009), oba krakowskiej formacji Yez Yez Yo[10][11]. Po 2009 wytwórnia zaprzestała działalności.
26 października 2012 nakładem wytwórni muzycznej Urban Rec wydał debiutancki album producencki pt. Równonoc. Słowiańska dusza[12], na którym znalazły się piosenki utrzymane w stylistyce hip-hopu z wpływami muzyki folkowej. Partie instrumentów ludowych na płycie zarejestrował lubiński zespół Percival, ponadto na albumie wystąpili: lektor filmowy Tomasz Knapik oraz liczni przedstawiciele polskiej sceny hip-hopowej, w tym m.in.: VNM, Donguralesko, Pezet, Pih, Borixon, Chada, Sobota, Kaczor oraz Rafi. Album odniósł sukces komercyjny, plasując się na 1. miejscu polskiej listy przebojów – OLiS[13]. Największą popularnością cieszył się pochodzący z płyty singel pt. „Nie lubimy robić” z gościnnym udziałem raperów Borixona i Kajmana. Promowana teledyskiem piosenka dotarła m.in. do 1. miejsca listy Gorąca 20 emitowanej na antenie Radia Eska[14]. 24 kwietnia 2013 album uzyskał status diamentowej płyty, sprzedając się w nakładzie 150 tys. egzemplarzy[15][16]. Również w kwietniu współpracę z Donatanem zakończył zespół Percival, który zarzucił muzykowi niewywiązanie się z zawartej umowy, w tym odmowy udziału w zyskach z nagranej płyty[17]. Ponadto, według muzyków formacji, producent bezprawnie przypisał sobie autorstwo wszystkich piosenek na albumie w zgłoszonym wniosku w Stowarzyszeniu Autorów ZAiKS, czerpiąc całość wpływów z tytułu tantiem[18]. Grupa złożyła pozew w krakowskim sądzie przeciwko Donatanowi oraz we Wrocławiu przeciwko wydawcy albumu – Urban Rec[17]. Oba pozwy zostały odrzucone ze względów formalnych[17]. W kwietniu 2014 grupa we wrocławskim sądzie ponownie złożyła pozew przeciwko firmie Urban Rec, która w swym oświadczeniu skomentowała zarzuty jako bezpodstawne[17].
W 2014 wraz z Cleo reprezentował Polskę z piosenką „My Słowianie” podczas 59. Konkursu Piosenki Eurowizji w Kopenhadze[19]. 8 maja wystąpili podczas koncertu półfinałowego i zakwalifikowali się do finału, który odbył się w sobotę, 10 maja[20]. Zajęli w nim 14. miejsce, zdobywając łącznie 62 punkty[21]. Na początku listopada wydali wspólny album studyjny pt. Hiper/Chimera[22]. Dwa dni przed premierą wydawnictwo uzyskało status złotej płyty[23], przekraczając próg 15 tys. sprzedanych egzemplarzy[15]. Płyta znalazła się na 1. miejscu polskiej listy sprzedaży OLiS[13].
W 2015 był jednym z członków polskiej komisji jurorskiej podczas 60. Konkursu Piosenki Eurowizji[24][25][26].
Odbiór
edytujWyróżnienie debiutu producenta – Równonoc. Słowiańska dusza diamentową płytą spotkało się z krytyką ze strony raperów: Tedego i Sokoła. Brali oni udział w tym projekcie[27]. W wywiadzie udzielonym w audycji „Program Muzyczny”, emitowanej przez telewizję internetową Ipla, Tede skomentował tak: „W jednym okresie wychodzi kawałek „My Słowianie” i kawałek „Happy” Pharrella. Jeden jest hitem lokalnie, drugi globalnie. I później, również w podobnym czasie, wychodzą kolejne single Donatana i Pharrella. I nagle ten Pharrell, który jest grany globalnie, ma mniej wyświetleń niż Donatan, którego słucha się w Polsce i na emigracji. Mogę przypuszczać, że coś jest nie tak, zwłaszcza że Diamentowa Płyta została zrobiona dorzucaniem płyty do skarpetek z UrbanCity”[28]. Z kolei Sokół odrzucił propozycję udziału w koncercie, w ramach którego przyznano wyróżnienie: „nie będę się błaźnił odbierając nie swoją, nie do końca rzeczywistą diamentową płytę Donatana”[27]. Tede, który uczestniczył w tymże koncercie, po odebraniu diamentowej płyty oddał nagrodę jednemu z fanów wśród zgromadzonej publiczności[29].
Krytycy Donatana (m.in. publicyści „Gazety Polskiej”: Piotr Lisiewicz, Wojciech Mucha, Samuel Pereira, publicysta dwumiesięcznika „Polonia Christiana” Eugeniusz Kosiński), opierając się na jego twórczości i wypowiedziach, zwracali uwagę, że zachwala m.in. Armię Czerwoną[30], propaguje panslawizm, pogaństwo i satanizm[31] oraz promuje komunistyczne symbole: sierp i młot[32].
W 2014 prezentacja sceniczna utworu „My Słowianie” podczas 59. Konkursie Piosenki Eurowizji w Kopenhadze wywołała kontrowersje z powodu oskarżeń o propagowanie seksizmu[33][34][35].
W czerwcu 2018 za kulisami niedzielnego koncertu w ramach 55. Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej w Opolu miał dopuścić się seksistowskiego zachowania (złapanie za pośladek) wobec piosenkarki Edyty Górniak. Incydent okazał się skandalem obyczajowym w kraju, który odnotowało większość serwisów internetowych[36][37][38].
Życie prywatne
edytujW wywiadzie dla tygodnika „Wprost” z listopada 2013 deklaruje się jako wyznawca religii słowiańskiej, czyli rodzimowierstwa. Jednocześnie twierdzi, że: „Kościół w Polsce to ambasadorstwo na rzecz zupełnie obcej kultury”[39][40].
Od 2004 pozostaje w związku małżeńskim[41].
Dyskografia
edytuj- Albumy
Tytuł | Dane dot. albumu | Pozycja na liście | Sprzedaż | Certyfikat |
---|---|---|---|---|
POL [13] | ||||
Równonoc. Słowiańska dusza |
|
1 |
|
|
Hiper/Chimera (oraz Cleo) |
|
1 |
|
|
Równonoc: Raróg |
|
Zostanie wydany |
- Single
Tytuł | Rok | Pozycja na liście | Certyfikat | Album | |||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
POL (airplay) [44] |
POL (airplay nowości) [45] |
SLiP [46] |
Maxxx [47] |
Eska [14] | |||||||||||||||
„Nie lubimy robić” (gościnnie: Borixon i Kajman)[48] | 2012 | – | 1 | – | 3 | 1 | Równonoc. Słowiańska dusza | ||||||||||||
„Niespokojna dusza” (gościnnie: Chada, Słoń i Sobota)[49] | – | – | – | – | – | ||||||||||||||
„Z dziada-pradziada” (gościnnie: Trzeci Wymiar)[50] | – | – | – | – | – | ||||||||||||||
„Z samym sobą” (gościnnie: Sokół)[51] | – | – | – | – | – | ||||||||||||||
„Nie lubimy robić (Remixy)”[52] | 2013 | – | – | – | – | – | – | ||||||||||||
„My Słowianie” (oraz Cleo)[53] | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | Hiper/Chimera | |||||||||||||
„Slavic Girls” (oraz Cleo)[54] | 2014 | – | – | – | – | – | – | ||||||||||||
„Cicha woda” (oraz Cleo, gościnnie: Sitek)[55] | 11 | 1 | 29 | 6 | 3 | Hiper/Chimera | |||||||||||||
„Slavica” (oraz Cleo)[56] | – | – | – | – | – | ||||||||||||||
„Ten czas” (oraz Cleo, gościnnie: Kamil Bednarek)[57] | – | – | – | – | – | ||||||||||||||
„Brać” (oraz Cleo, gościnnie: Enej)[58] | – | 1 | 14 | – | 1 | ||||||||||||||
„Sztorm” (oraz Cleo)[59] | – | – | 29 | – | – | ||||||||||||||
„Pełnia” (oraz Maryla Rodowicz)[60] | 2015 | 17 | 3 | 10 | 1 | 17 |
|
– | |||||||||||
„Andromeda” (oraz Edyta Górniak)[62] | 2017 | 26 | 2 | 12 | – | – |
| ||||||||||||
„Mansa Musa” (oraz RL9, gościnnie: Gural, Sitek i ReTo)[64] | 2019 | – | – | – | – | – | |||||||||||||
„Nie poddawaj się” (oraz RL9, gościnnie: Mesajah)[65] | – | – | 32 | – | – | ||||||||||||||
„Wolę Ciebie wolność” (oraz RL9, gościnnie: Enej)[66] | 10 | 1 | 31 | 14 | – | ||||||||||||||
„Kły” (oraz RL9, gościnnie: Cleo i Donguralesko)[67] | – | – | – | – | – | ||||||||||||||
„Dom” (oraz Cleo) | 1 | 1 | 8 | 1 | 1 | ||||||||||||||
„Jabłonie” (oraz Cleo i Hinol Polska Wersja) | 2024 | – | X | – | – | – | Równonoc: Raróg | ||||||||||||
„Pada deszcz” (oraz Runa, Sarius i Jano Polska Wersja) | – | – | – | – | |||||||||||||||
„–” oznacza, że singel nie był notowany na danej liście. „X” oznacza, że lista nie istniała w danym okresie. |
- Inne notowane utwory
Tytuł | Rok | Pozycja na liście | Album | |
---|---|---|---|---|
POL (airplay nowości) [45] |
Maxxx [47] | |||
„Nie pozwól” (oraz Cleo, gościnnie: Kamil Bednarek) | 2015 | 2 | 8 | Hiper/Chimera |
- Produkcje
Album | Rok | Uwagi | Źródło |
---|---|---|---|
SummerJam 2006 Allstars (kompilacja) | 2006 | produkcja utworu „Biznesplan”, remiks utworu „Nie z tą to z tamtą” | [8] |
Juree – Brudny Hu$tling | 2007 | produkcja utworów „Dwa lata”, „We krwi”, „Brudny styl”, „Brudny hu$tling”, „Dawaj hajsy II”, „Lek zapomnienia” i „Zamykam oczy” |
[68] |
Brudne Południe – Brudne Południe | produkcja utworów „Poznałem go”, „Mają problem”, „Rozmowa”, „To nie jest takie”, „Wytagowane w gwiazdach”, „Chciałbyś być” i „Wyrwać się stąd” |
[69] | |
2cztery7 – Spaleni innym słońcem | 2008 | produkcja utworów „Złe nawyki”, „Upewnij się”, „Jeden kielon” i „Powód do dumy” | [70] |
Chiwas, Nowator – Welcome To Poland | produkcja utworów „Start” i „Parę minut” | [71] | |
Massey – Człowiek z blizną | produkcja utworów „Intro Scarface”, „Crossover” i „Fm” | [72] | |
Onar – Jeden na milion | 2009 | produkcja utworu „Ze sobą nie wygram” | [73] |
Ten Typ Mes – Zamach na przeciętność | produkcja utworu „My” | [74] | |
MVP (eMo&VRS) – Żyję tu gdzie melanż | 2010 | produkcja utworów „Żyję tu gdzie melanż” i „Niczego bym nie zmienił Remix” | [75] |
eRbit – Excalibur | produkcja utworów „Plan B”, „Kanon”, „Chi” i „Mentality” | [76] | |
Stasiak – Pół żartem, pół serio | produkcja utworów „Kombinator Stasiak”, „Czy długo jeszcze masz zamiar spać?”, „Efekt”, „Księżniczki” i „Ja chcę być vintage” |
[77] | |
Paluch – Bezgranicznie oddany | produkcja utworu „Jasne spojrzenie” | [78] | |
Wdowa – Superextra | produkcja utworu „Definicja” | [79] | |
Raca – Bobby Fischer | produkcja utworów „Gran Turismo”, „Figury, figuranci”, „Stroboskopy” i „Witaj w piekle” | [80] | |
Kaczor – Przyjaźń, duma, godność | produkcja utworu „Ile dni” | [81] | |
Kobra – Na żywo z miasta grzechu | produkcja utworów „Na żywo z miasta grzechu”, „Super MC” i „Więcej grzechów nie pamiętam” | [82] | |
Donguralesko – Totem leśnych ludzi | produkcja utworów „To o tym jest między innymi” i „Mówią tam na blokach” | [83] | |
4P Solo – Zły/Dobry chłopak | produkcja utworów „Świat się zmienia”, „Nie ryzykujesz nie pijesz szampana” i „A kiedy światło zgaśnie” | [84] | |
Tusz Na Rękach – Reminiscencje | 2011 | produkcja utworów „Przez ciernie do gwiazd” i „Być jak Biggie Smalls” | [85] |
Shellerini – PDG Gawrosz | produkcja utworów „Kokaina”, „Mechanizm Bragga”, „Paręset słów”, „PDG Gawrosz”, „Wstań i idź” i „Z tymi co niegdyś” |
[86] | |
Grubson – Coś więcej niż muzyka | produkcja utworu „Słowiańskie korzenie” | [87] | |
Ten Typ Mes – Kandydaci na szaleńców | produkcja utworu „Żywioły” | [88] | |
Ramona 23 – Magiczne pióro | 2012 | produkcja utworów „W twoich rękach” i „Tu” | [89] |
HA5 – Zdążyć przed zachodem | produkcja utworu „Ori’G’inal” | [90] | |
Trzeci Wymiar – Dolina klaunoow | produkcja utworów „Dolina klaunoow”, „Luksusowe getto”, „Myśl”, i „Nieważne jak zaczynasz...” | [91] | |
Chada – Jeden z Was | produkcja utworów „Jestem tu”, „Syf tych ludzi”, i „To koniec” | [92] | |
eRbit – Człowiek z plejbeku | produkcja utworu „Gruba Praga” | [93] | |
Nullo – SPG dystrykt | produkcja utworów „Skreślili nas”, „Nostalgia”, „Basketball 2”, „Minut Bragga” i „Rapostołów” | [94] | |
Peerzet – Z miłości do gry | produkcja utworów „Tylko ja”, „Oszalej” i „Alibi” | [95] | |
Hemp Gru – Braterstwo | produkcja utworu „Mary Mary” | [96] | |
Donguralesko – Projekt jeden z życia moment | produkcja utworów „Wąż ogonojad”, „Tulić hajs”, „A gdyby tak” i „Skoki w prążki” | [97] | |
WSRH – Szkoła wyrzutków | produkcja utworów „Poeta napalmu” i „Napadam na banki”, koprodukcja utworów „Klason”, „(Prawie) Normalnie życie”, „Chłód miasta”, „Dziwne dni” i „Niżej podpisani” |
[98] | |
Drużyna Mistrzów (kompilacja) | produkcja utworu „Skrawki” | [99] | |
RR Brygada – Rarytas | produkcja utworów „Bragga popis” i „Zapraszam do ringu” | [100] | |
Bas Tajpan – Made in Tajpan | produkcja utworów „Bas Tajpan” i „Outro / Intro” | [101] | |
Bosskiskład: Bosski/Młody Bosski – Braterska Siła | produkcja utworu „Potęga Intencji” | [102] | |
Tusz Na Rękach – W brzuchu bestii | 2013 | produkcja utworów „Głód” i „Solo” | [103] |
Mrokas – Luxus na raty | produkcja utworu „Mrox” | [104] | |
Kali, Paluch – Milion dróg do śmierci | produkcja utworów „Droga do raju”, „Hip Hop 4 Ever”, „Droga do piekła”, „Whiskey Haze” i „Nie zmusisz mnie” | [105] | |
Kajman – Prototyp | produkcja utworów „Moje pięć minut” i „Definicja: hater” | [106] | |
Pork – Psychoterapy | produkcja utworów „Meloman”, „Byłeś wilkiem”, „Strzał” i „To nie rozgłos” | [107] | |
Drużyna Mistrzów 2: Sport, Muzyka, Pasja (kompilacja) | produkcja utworów „Nie masz wyjścia musisz wejść” i „Zastrzyk motywacji” | [108] | |
Chada – Syn Bogdana | 2014 | produkcja utworu „Nie chcę być taki jak oni” | [109] |
Snajper – Wróg u bram | produkcja utworów „Zajcew”, „Suma wszystkich strachów”, „Mam to w genach” i „Az zamarznie piekło” | [110] | |
B.A.K.U – Poznaj mnie | produkcja utworu „S.P.O.R.T.” | [111] |
Teledyski
edytujTytuł | Rok | Reżyseria | Album | Źródło |
---|---|---|---|---|
„Z dziada-pradziada” (gościnnie: Trzeci Wymiar) | 2012 | Piotr Tutka | Równonoc. Słowiańska dusza | [112] |
„Niespokojna dusza” (gościnnie: Chada, Słoń, Sobota) | [113] | |||
„Nie lubimy robić” (gościnnie: Borixon, Kajman) | Piotr Smoleński, Piotr Tutka | [114] | ||
„Słowiańska krew” (gościnnie: DonGuralesko, Kaczor, Shellerini, Rafi, Ry23) | Piotr Smoleński | [115] | ||
„Z samym sobą” (gościnnie: Sokół) | [116] | |||
„Budź się” (gościnnie: DonGuralesko, Pezet, Pih) | [117] | |||
„Szukaj jej tu” (gościnnie: Paluch) | UrbanCity, SSG | [118] | ||
„Noc Kupały” (gościnnie: Tede) | Piotr Smoleński | [119] | ||
„Nie lubimy robić” (101 Decybeli Remix; gościnnie: Borixon, Kajman) | 2013 | Dariusz Szermanowicz, Łukasz Tunikowski, Grupa 13 | – | [120] |
„My Słowianie” (oraz Cleo) | Piotr Smoleński | Hiper/Chimera | [121] | |
„Cicha woda” (oraz Cleo, gościnnie: Sitek) | 2014 | [122] | ||
„Slavica” (oraz Cleo) | [123] | |||
„Brać” (oraz Cleo, gościnnie: Enej) | [124] | |||
„Sztorm” (oraz Cleo) | [125] | |||
„B.I.T.” (oraz Cleo, gościnnie: Waldemar Kasta) | 2015 | [126] | ||
„Pełnia” (oraz Maryla Rodowicz) | – | [127] |
Nagrody i wyróżnienia
edytujRok | Kategoria | Tytułem | Nagroda | Nota | Źródło |
---|---|---|---|---|---|
2013 | SuperArtysta | Donatan | SuperJedynki | Nominacja | [128] |
Najlepszy album | Równonoc. Słowiańska dusza | Eska Music Awards | Nominacja | [129] | |
Eska TV Award – Najlepsze video | „Nie lubimy robić” | Nominacja | |||
Koncert TOP | Równonoc. Słowiańska dusza | TOPtrendy | 7. miejsce | [130] | |
Najlepszy polski wykonawca | Donatan, Cleo | MTV Europe Music Awards | Nominacja | [131] | |
2014 | Teledysk roku | „My Słowianie” | Plebiscyt Onet.pl | Laureat | [132] |
Artysta roku | Donatan, Cleo | 5. miejsce | |||
Największe Przeboje Roku | „My Słowianie” | TOPtrendy | Nominacja | [133] | |
Nagroda słuchaczy radia RMF Maxxx | Laureat | ||||
SuperGwiazda w sieci | Donatan, Cleo | SuperJedynki | Laureat | [134] | |
Przebojowy duet roku | Lato ZET i Dwójki (Festiwal „Na Fali”) | Laureat | [135] | ||
Najlepszy hit | „My Słowianie” | Eska Music Awards | Laureat | [136] | |
Eska TV Award – Najlepsze video | Nominacja | [137] | |||
Eska TV Award – Najlepsze video | „Cicha woda” | Nominacja | |||
eskaGO Award – Najlepszy artysta w sieci | Donatan, Cleo | Laureat | [138] | ||
2015 | SuperAlbum | Hiper/Chimera | SuperJedynki | Laureat | [139] |
Najlepsze wideo roku | „Pełnia” | Eska Music Awards | Nominacja | [140] | |
Najlepszy artysta w sieci | Donatan, Cleo | Nominacja |
Przypisy
edytuj- ↑ John D. Buchanan: Donatan & Cleo Biography. allmusic.com. [dostęp 2016-08-21]. (ang.).
- ↑ a b Donatan. hiphopedia.info. [dostęp 2011-06-25]. (pol.).
- ↑ RafPak. rafpak.com. [dostęp 2012-07-12]. (pol.).
- ↑ Wszystko w moich bitach pochodzi z moich rąk – Donatan. hip-hop.pl, 2009-07-10. [dostęp 2010-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-25)].
- ↑ Najlepszy Polski Producent Hip-Hopowy (numeracja 1-20). machina.pl. [dostęp 2012-03-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-03-27)]. (pol.).
- ↑ Jarosław Szubrycht: Rodzimowierca z Taganrogu. 2 kwietnia 2013. [dostęp 2014-02-26].
- ↑ Don Donatan – Słowiański bit. newsweek.pl, 16 lutego 2013. [dostęp 2014-02-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-12)].
- ↑ a b SummerJam 2006 Allstars. hiphopedia.info. [dostęp 2012-08-04]. (pol.).
- ↑ Donatan – wizytówka hip-hop.pl. hip-hop.pl, 2009-07-10. [dostęp 2010-09-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-14)].
- ↑ a b c Filip Rauczyński: Cała prawda o POKAZZ – Donatan. hip-hop.pl. [dostęp 2015-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-30)]. (pol.).
- ↑ a b c Pokazz Records. hiphopedia.info. [dostęp 2015-05-30]. (pol.).
- ↑ a b Donatan – Równonoc. Słowiańska dusza. hiphopedia.info. [dostęp 2012-10-26]. (pol.).
- ↑ a b c OLiS – sprzedaż w okresie 05.11.2012 – 11.11.2012. olis.onyx.pl. [dostęp 2012-11-16]. (pol.).
OLiS – sprzedaż w okresie 03.11.2014 – 09.11.2014. olis.onyx.pl. [dostęp 2014-11-14]. (pol.). - ↑ a b Radio Eska Notowanie 1716 11 stycznia 2013. eska.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
Radio Eska Notowanie 2147 19 maja 2014. eska.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
Radio Eska Notowanie 2010 7 grudnia 2013. eska.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
Radio Eska Notowanie 2281 22 października 2014. eska.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
Radio Eska Notowanie 2468 26 czerwca 2015. eska.pl. [dostęp 2015-06-29]. (pol.). - ↑ a b c Regulamin przyznawania wyróżnień (2005) [online], ZPAV, 23 kwietnia 2008 [dostęp 2024-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2010-05-13] .
- ↑ a b Diamentowe płyty CD (przyznane w 2013 roku). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-09-23]. (pol.).
- ↑ a b c d Rafał Zieliński: Percival kontra Donatan – wytwórnia Urban Rac odpowiada. wyborcza.pl. [dostęp 2015-06-02]. (pol.).
- ↑ Percival kontra Donatan. Dlaczego folkowcy twierdzą, że zostali okradzeni. muzykaiprawo.pl. [dostęp 2015-06-02]. (pol.).
- ↑ Poland: Greetings from Slavic Girls!. eurovision.tv. [dostęp 2014-02-25]. (ang.).
- ↑ Tonight ten more winners through to the Final. eurovision.tv, 2014-05-08. [dostęp 2014-05-10]. (ang.).
- ↑ Eurovision Song Contest 2014 Grand Final. eurovision.tv. [dostęp 2014-05-12]. (ang.).
- ↑ a b Donatan/Cleo – Hiper/Chimera. olis.onyx.pl. [dostęp 2015-05-27]. (pol.).
- ↑ Złote płyty CD (przyznane w 2014 roku). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-10]. (pol.).
- ↑ Sietse Bakker: Exclusive: Here are this year’s national juries!. [w:] EBU [on-line]. eurovision.tv, 2015-05-01. [dostęp 2015-05-27]. (ang.).
- ↑ Maciej Błażewicz: Cleo, Donatan i Michał Wiśniewski w polskim jury!. [w:] OGAE Polska [on-line]. eurowizja.org, 2015-05-01. [dostęp 2015-05-27]. (pol.).
- ↑ Sergiusz Królak: Poznajcie oficjalny skład polskiego jury oraz sekretarza podającego głosy!. [w:] OGAE Polska [on-line]. eurowizja.org, 2015-05-22. [dostęp 2015-05-27]. (pol.).
- ↑ a b Łukasz Fatowy: Sokół nie chce diamentowej płyty Donatana. glamrap.pl. [dostęp 2015-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-30)]. (pol.).
- ↑ Tede: „Diamentowa Płyta Donatana została zrobiona dorzucaniem płyty do skarpetek z UrbanCity”. cgm.pl. [dostęp 2015-05-30]. (pol.).
- ↑ Sebastian Skajnowski: TEDE ODEBRAŁ... I ODDAŁ DIAMENTOWĄ PŁYTĘ DONATANA (VIDEO). glamrap.pl. [dostęp 2015-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-30)]. (pol.).
- ↑ Kim jest nowy idol mediów? Donatan, wielbiciel słowiańskich biustów i Armii Czerwonej. niezalezna.pl, 2014-01-16. [dostęp 2014-01-26]. (pol.).
- ↑ Donatan: Kościół w Polsce to ambasadorstwo na rzecz zupełnie obcej kultury. wnas.pl, 28 listopada 2014. [dostęp 2014-02-26].
- ↑ Donatan, nowa ruska ściema. niezalezna.pl, 15 stycznia 2014. [dostęp 2014-02-26].
- ↑ Donatan po próbie w Kopenhadze skrytykowany za seksizm. Szwedzkiemu dziennikarzowi nie spodobała się wydekoltowana praczka. wpolityce.pl. [dostęp 2015-06-02]. (pol.).
- ↑ Michał Gąsior: Słowiańska kapłanka o występie Donatana i Cleo na Eurowizji: „Seksizm? Kwintesencją słowiańskości jest seksualność”. natemat.pl. [dostęp 2015-06-02]. (pol.).
- ↑ Robert Sankowski: Donatan a sprawa polska. Czemu sukces piosenki „My Słowianie” wywołuje niemal histerię?. wyborcza.pl, 2014-05-10. [dostęp 2015-06-02]. (pol.).
- ↑ Sergiusz Królak: Donatan ujawnia kulisy „afery pośladkowej” z Górniak. Wszystko było ustalone?!. [w:] Plejada.pl [on-line]. plejada.pl, 2018-06-13. [dostęp 2018-06-13]. (pol.).
- ↑ Bartosz Świderski: Edyta Górniak wydała mocne oświadczenie. Po tych słowach Donatanowi zrzednie mina. NaTemat.pl, 2018-06-12. [dostęp 2018-06-13]. (pol.).
- ↑ Edyta Górniak wraca do zdarzenia z Donatanem. „Ucierpiało na tym moje poczucie godności”. [w:] Wprost [on-line]. wprost.pl, 2018-06-13. [dostęp 2018-06-13]. (pol.).
- ↑ Donatan: Kościół w Polsce to ambasadorstwo na rzecz obcej kultury. wprost.pl, 2013-11-27. [dostęp 2013-11-27]. (pol.).
- ↑ Donatan: Kościół w Polsce to ambasadorstwo na rzecz zupełnie obcej kultury. wNas.pl, 2013-11-28. [dostęp 2013-11-28]. (pol.).
- ↑ Oficjalna strona Donatana. donatan.pl, 2010-03-09. [dostęp 2010-09-09].
- ↑ Regulamin przyznawania wyróżnień (2021) [online], ZPAV, 1 sierpnia 2021 [dostęp 2024-02-05] [zarchiwizowane z adresu 2021-08-05] .
- ↑ Oficjalna Lista Wyróżnień – diamentowe płyty [online], OLiS [dostęp 2024-02-05] .
- ↑ Donatan i Cleo – My Słowianie (Airplay Top: 23.11. – 29.11.2013). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-09-23]. (pol.).
Donatan i Cleo feat. Sitek – Cicha woda (Airplay Top: 10.05. – 16.05.2014). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-09-23]. (pol.).
Donatan, Maryla Rodowicz – Pełnia (AirPlay Top: 27.06. – 03.07.2015). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-06-29]. (pol.).
Edyta Górniak & DON – Andromeda (AirPlay Top: 02.12. – 08.12.2017). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2017-12-11]. (pol.).
Don&RL9 feat. Enej – Wolę Ciebie wolność (AirPlay Top: 20.07. – 26.07.2019). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2019-07-29]. (pol.). - ↑ a b Donatan feat. Borixon i Kajman – Nie lubimy robić (AirPlay Nowości: 26.01. – 01.02.2013). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-09-24]. (pol.).
Donatan i Cleo – My Słowianie (AirPlay Nowości: 09.11. – 15.11.2013). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-09-24]. (pol.).
Donatan i Cleo feat. Sitek – Cicha woda (AirPlay Nowości: 12.04. – 18.04.2014). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-09-24]. (pol.).
Donatan i Cleo feat. Enej – Brać (AirPlay Nowości: 27.09. – 03.10.2014). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-10-07]. (pol.).
Donatan i Maryla Rodowicz – Pełnia (AirPlay Nowości: 30.05. – 05.06.2015). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-06-09]. (pol.).
Edyta Górniak & DON – Andromeda (AirPlay Nowości: 25.11. – 01.12.2017). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2017-12-04]. (pol.).
Don&RL9 feat. Enej – Wolę Ciebie wolność (AirPlay Nowości: 15.06. – 21.06.2019). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2019-07-29]. (pol.).
Donatan i Cleo feat. Kamil Bednarek – Nie pozwól (AirPlay Nowości: 25.04. – 01.05.2015). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2015-05-17]. (pol.). - ↑ SLiP – statystyki dla wykonawcy Donatan, Cleo, Enej. radioszczecin.pl. [dostęp 2015-06-11]. (pol.).
SLiP – statystyki dla wykonawcy Donatan, Cleo. radioszczecin.pl. [dostęp 2015-06-11]. (pol.).
SLiP – statystyki dla wykonawcy Donatan, Maryla Rodowicz. radioszczecin.pl. [dostęp 2015-06-14]. (pol.).
SLiP – statystyki dla wykonawcy Edyta Górniak, Don. radioszczecin.pl. [dostęp 2017-12-11]. (pol.).
Don & RL9 feat. Mesajah – Nie poddawaj się (Notowanie 1459). radioszczecin.pl. [dostęp 2019-07-29]. (pol.).
Don & RL9 feat. Enej – Wolę Ciebie wolność (Notowanie 1468). radioszczecin.pl. [dostęp 2019-07-29]. (pol.). - ↑ a b Lista Hop Bęc, notowanie numer 7098 środa, 27 maja 2015. rmfmaxxx.pl. [dostęp 2016-03-01]. (pol.).
Lista Hop Bęc, notowanie numer 6719 piątek, 22 listopada 2013. rmfmaxxx.pl. [dostęp 2016-03-01]. (pol.).
Lista Hop Bęc, notowanie numer 6837 środa, 14 maja 2014. rmfmaxxx.pl. [dostęp 2016-03-01]. (pol.).
Lista Hop Bęc, notowanie numer 6494 poniedziałek, 14 stycznia 2013. rmfmaxxx.pl. [dostęp 2016-03-01]. (pol.).
Lista Hop Bęc, notowanie numer 7124. rmfmaxxx.pl. [dostęp 2016-03-01]. (pol.).
Lista Hop Bęc, notowanie numer 7571. rmfmaxxx.pl. [dostęp 2019-07-29]. (pol.). - ↑ Nie Lubimy Robić (feat. Borixon & Kajman) – Single by Donatan. itunes.apple.com. [dostęp 2013-02-01]. (ang.).
- ↑ Donatan – Równonoc – Single by Chada, Słoń & Sobota. itunes.apple.com. [dostęp 2013-02-01]. (ang.).
- ↑ Donatan – Równonoc – Single by Trzeci Wymiar. itunes.apple.com. [dostęp 2013-02-01]. (ang.).
- ↑ Z samym sobą (feat. Sokół) – Single by Donatan. itunes.apple.com. [dostęp 2013-03-07]. (ang.).
- ↑ Donatan – Nie Lubimy Robić Remixy. hiphopedia.info. [dostęp 2013-08-05]. (pol.).
- ↑ My Słowianie – Single by Donatan & Cleo. itunes.apple.com. [dostęp 2013-11-11]. (ang.).
- ↑ Slavic Girls – Single by Donatan & Cleo. itunes.apple.com. [dostęp 2014-05-14]. (ang.).
- ↑ Cicha Woda (feat. Sitek) – Single by Donatan & Cleo. itunes.apple.com. [dostęp 2014-05-02]. (ang.).
- ↑ Slavica – Single by Donatan & Cleo. itunes.apple.com. [dostęp 2014-05-15]. (ang. • pol.).
- ↑ Ten Czas (feat. Kamil Bednarek) – Single by Donatan & Cleo. itunes.apple.com. [dostęp 2014-09-05]. (ang. • pol.).
- ↑ Brać (feat. Enej) – Single by Donatan & Cleo. itunes.apple.com. [dostęp 2014-09-22]. (ang. • pol.).
- ↑ Sztorm – Single by Donatan & Cleo. itunes.apple.com. [dostęp 2014-11-18]. (ang. • pol.).
- ↑ Pełnia – Single by Donatan & Maryla Rodowicz. itunes.apple.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Platynowe płyty CD (przyznane w 2017 roku). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2017-05-17]. (pol.).
- ↑ Andromeda – Single by Edyta Gorniak & Don. itunes.apple.com. [dostęp 2017-11-25]. (ang.).
- ↑ Złote płyty CD (przyznane w 2019 roku). bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2019-08-21]. (pol.).
- ↑ Mansa Musa (feat. Gural, Sitek & Reto) – Single by Don&RL9. itunes.apple.com. [dostęp 2019-07-29]. (ang.).
- ↑ Nie Poddawaj Się (feat. Mesajah) – Single by Don&RL9. itunes.apple.com. [dostęp 2019-07-29]. (ang.).
- ↑ Wolę Ciebie Wolność – Single by Don&RL9. itunes.apple.com. [dostęp 2019-07-29]. (ang.).
- ↑ Kły (feat. Cleo & Donguralesko) – Single by Don&RL9. itunes.apple.com. [dostęp 2019-09-25]. (ang.).
- ↑ Juree „Brudny Hu$tling” – już w sklepach. hip-hop.pl. [dostęp 2015-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-10)]. (pol.).
- ↑ Brudne Południe – nowa płyta. hip-hop.pl. [dostęp 2015-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-01-28)]. (pol.).
- ↑ 2cztery7 – Spaleni Innym Słońcem. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Chiwas, Nowator – Welcome To Poland. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Massey – Człowiek Z Blizną. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Onar – Jeden Na Milion. discogs.com. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ Ten Typ Mes – Zamach Na Przeciętność. discogs.com. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ MVP (eMo&VRS) – Żyję Tu Gdzie Melanż. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ eRbit – Excalibur. hip-hop.pl. [dostęp 2015-06-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-10-21)]. (pol.).
- ↑ Stasiak – Pół żartem, pół serio. hhbd.pl. [dostęp 2015-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-27)]. (pol.).
- ↑ Paluch (3) – Bezgranicznie Oddany. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Wdowa – SuperExtra. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Raca – Bobby Fischer. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Kaczor – Przyjaźń Duma Godność. discogs.com. [dostęp 2015-05-30]. (ang.).
- ↑ Kobra (11) – Na Żywo Z Miasta Grzechu. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Donguralesko – Totem Leśnych Ludzi. discogs.com. [dostęp 2015-05-30]. (ang.).
- ↑ 4P Solo – Zły/Dobry Chłopak. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Tusz Na Rękach – Reminiscencje. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Shellerini – PDG Gawrosz. discogs.com. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ Grubson – Coś Więcej Niż Muzyka. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Ten Typ Mes – Kandydaci Na Szaleńców. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Ry23 – Magiczne Pióro. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Paweł Midzielec: Ha5 feat. Shade Sheist & Danny „Ori’G’inal” (Prod. Donatan) – nowy singiel!. popkiller.pl. [dostęp 2015-06-17]. (pol.).
- ↑ Trzeci Wymiar – Dolina Klaunoow. discogs.com. [dostęp 2015-06-14]. (ang.).
- ↑ Chada – Jeden Z Was. discogs.com. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ Krzysztof Nowak: eRbit „Człowiek Z Plejbeku” – premiera, odsłuch płyty. popkiller.pl. [dostęp 2015-06-17]. (pol.).
- ↑ Nullo – SPG Dystrykt. discogs.com. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ PeeRZet – Z Miłości Do Gry. discogs.com. [dostęp 2015-06-03]. (ang.).
- ↑ Hemp Gru – Braterstwo. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Donguralesko – Projekt: Jeden Z Życia Moment. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ WSRH – Szkoła Wyrzutków. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Drużyna Mistrzów. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ RR Brygada – Rarytas. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Bas Tajpan – Made In Tajpan. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Bosskiskład:Bosski/Młody Bosski – Potęga Intencji (prod.DONATAN,voc.Sonia). Bosski DM Firma 2012-10-11. [dostęp 2017-11-05].
- ↑ Tusz Na Rękach – W Brzuchu Bestii. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Mrokas – „Luxus Na Raty” – tracklista i goście. hip-hop.pl. [dostęp 2015-06-03]. (pol.).
- ↑ Kali x Paluch „Milion Dróg Do Śmierci” – info, okładka, tracklista. popkiller.pl. [dostęp 2015-06-17]. (pol.).
- ↑ Kajman – Prototyp. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Pork – Psychoterapy. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Drużyna mistrzów 2: sport, muzyka, pasja. discogs.com. [dostęp 2015-05-28]. (ang.).
- ↑ Chada – Syn Bogdana. discogs.com. [dostęp 2015-06-02]. (ang.).
- ↑ Snajper “Wróg u bram” – track lista. krkrap.pl. [dostęp 2015-06-03]. (pol.).
- ↑ B.A.K.U. i B.R.O na bicie Donatana (wideo). cgm.pl. [dostęp 2015-06-17]. (pol.).
- ↑ Daniel Wardziński: Video Dnia: Donatan ft. Trzeci Wymiar „Z Dziada Pradziada”. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Krzysztof Nowak: Video Dnia: Donatan feat. Chada, Słoń, Sobota „Niespokojna dusza”. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Daniel Wardziński: Video Dnia: Donatan ft. Borixon, Kajman „Nie Lubimy Robić”. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Damian Noga: Donatan „Słowiańska krew” feat. Gural, Sheller, Kaczor, RY23, Rafi – teledysk. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Mateusz Natali: Video Dnia: Donatan feat. Sokół „Z Samym Sobą”. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Mateusz Natali: Donatan feat. Pezet, donGURALesko, Pih „Budź Się” – teledysk. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Mateusz Natali: Donatan feat. Paluch „Szukaj Jej Tu” – teledysk. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Mateusz Natali: Video Dnia: Donatan feat. Tede „Noc Kupały”. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Maciej Sulima: Video Dnia: Donatan „Nie Lubimy Robić” – Borixon Kajman (101 Decybeli Remix). popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Mateusz Natali: Donatan-Cleo „My Słowianie” – teledysk. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Mateusz Natali: Video Dnia: Donatan-Cleo feat. Sitek „Cicha Woda”. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Krystian Krupiński: Donatan-Cleo „SLAVICA” – teledysk. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Donatan, Cleo i Enej – „Brać”. Nowy teledysk Donatana. muzyka.onet.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Bardzo spokojny ‘Sztorm’. Donatan i Cleo tym razem bez Słowianek. kultura.gazeta.pl. [dostęp 2015-05-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-28)]. (pol.).
- ↑ Krystian Krupiński: video Donatan / Cleo feat. Waldemar Kasta „B.I.T.” – street video. popkiller.pl. [dostęp 2015-05-28]. (pol.).
- ↑ Donatan i Maryla Rodowicz – „Pełnia”. Tekst utworu. muzyka.onet.pl. [dostęp 2015-06-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-02)]. (pol.).
- ↑ Opole 2013: Znamy nominacje do SuperJedynek. muzyka.interia.pl. [dostęp 2013-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-03)]. (pol.).
- ↑ Znamy nominacje Eska Music Awards. muzyka.onet.pl. [dostęp 2013-06-18]. (pol.).
- ↑ Bednarek, Peszek, Hey... Kto sprzedał najwięcej płyt?. afterparty.pl. [dostęp 2013-11-29]. (pol.).
- ↑ Nominacje do MTV Europe Music Awards. bestsellery.zpav.pl. [dostęp 2014-09-23]. (pol.).
- ↑ Artysta, Płyta, Piosenka, Teledysk roku w Polsce. muzyka.onet.pl. [dostęp 2014-01-05]. (pol.).
- ↑ Z OSTATNIEJ CHWILI: Poznaliśmy największy przebój roku Top Trendy 2014. afterparty.pl, 2014-05-31. [dostęp 2014-05-31]. (pol.).
- ↑ Festiwal Opole 2014 – SuperJedynki: Kto wygrał? Ewa Farna, Donatan i Cleo, Piersi, Igor Herbut, Red Lips, Sylwia Grzeszczak i Margaret. muzyka.onet.pl. [dostęp 2014-06-07]. (pol.).
- ↑ Znamy finalistów konkursu „Przebojowe Duety”! !!. radiozet.pl. [dostęp 2014-08-03]. (pol.).
- ↑ ESKA MUSIC AWARDS 2014 – My Słowianie – utwór Donatana i Cleo to NAJLEPSZY HIT! Kogo pokonali?. eska.pl. [dostęp 2014-08-22]. (pol.).
- ↑ ESKA MUSIC AWARDS 2014 – nominacje. Sprawdź, kto zawalczy o statuetki!. eska.pl. [dostęp 2014-06-26]. (pol.).
- ↑ ESKA MUSIC AWARDS 2014 – Donatan i Cleo z nagrodą dla NAJLEPSZY ARTYSTA W SIECI!. eska.pl. [dostęp 2014-08-22]. (pol.).
- ↑ Katarzyna Tarasiuk: Festiwal w Opolu 2015: Kto wygrał SuperJedynki – lista zwycięzców. radiozet.pl. [dostęp 2015-06-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-06-15)]. (pol.).
- ↑ Sebastian Skajnowski: KAEN, K2, DONATAN I GRUBSON NOMINOWANI DO ESKA MUSIC AWARDS. glamrap.pl. [dostęp 2015-07-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-05)]. (pol.).