Dariusz Stola

W 1982 roku ukończył VI Liceum Ogólnokształcące im. Tadeusza Reytana w Warszawie^[3], a w 1988 studia historyczne na Wydziale Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego^[4]. W czasie studiów związany był z niezależnym obiegiem wydawniczym: był kolporterem wydawnictw niezależnych (1983–1987), członkiem redakcji pisma „Wola” (1987–89) i niezależnego pisma studenckiego Uniwersytetu Warszawskiego „Refleksy” (1986–87)^[5].

W 1994 obronił w Instytucie Historii PAN pracę doktorską Ignacy Schwarzbart w roli reprezentanta żydostwa polskiego w Radzie Narodowej RP, napisaną pod kierunkiem Marcina Kuli. Stopień doktora habilitowanego otrzymał w 2001 na podstawie pracy Kampania antysyjonistyczna w Polsce 1967–1968 w Instytucie Studiów Politycznych PAN. W 2013 otrzymał tytuł profesora nauk humanistycznych^[6].

Od 1994 jest pracownikiem Instytutu Studiów Politycznych PAN, od 1995 równocześnie członkiem zespołu Ośrodka Badań nad Migracjami Uniwersytetu Warszawskiego. W latach 1998–2013 był wykładowcą (w latach 2001–2011 także prorektorem ds. współpracy międzynarodowej) Collegium Civitas. 1 marca 2014 został dyrektorem Muzeum Historii Żydów Polskich^[5]. W związku z przypadającym w 2019 końcem jego kadencji, minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński nie zgodził się na postulowane przez dwie pozostałe instytucje współprowadzące muzeum prezydenta Warszawy i Stowarzyszenie ŻIH przedłużenie mu kontraktu bez konkursu^[7]. W maju tego roku komisja konkursowa konkursu na dyrektora Polin wybrała go na kolejną kadencję^[8]. Mimo to, minister Gliński nie powołał go na to stanowisko, zarzucając mu zaangażowanie polityczne, czemu on sam stanowczo zaprzeczał^[9].

Wykłada historię współczesną i prowadzi badania na temat migracji międzynarodowych w XX w., Zagłady Żydów i stosunków polsko-żydowskich, reżimu komunistycznego w Polsce i pamięci społecznej. Jest autorem lub współautorem 10 książek i ponad 150 artykułów naukowych. Był stypendystą programu Fulbrighta i Fundacji Nauki Polskiej.

Jest członkiem Komitetu Nauk Historycznych PAN i Komitetu Badań nad Migracjami PAN oraz rad naukowych: ISP PAN, Ośrodka Badań nad Migracjami UW, Instytutu Nauk o Człowieku w Wiedniu i Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność, rady Domu Spotkań z Historią i Ośrodka Karta, a także rad redakcyjnych kilku polskich i zagranicznych czasopism naukowych. W 2015 r. prezydent Duda powołał go w skład Narodowej Rady Rozwoju^[10], z której zrezygnował w proteście przeciw podważaniu konstytucji. Zasiadał w Międzynarodowej Radzie Oświęcimskiej i Radzie Ochrony Pamięci Walki i Męczeństwa. Jest członkiem Towarzystwa Miłośników Historii (Polskiego Towarzystwa Historycznego), stowarzyszenia Otwarta Rzeczpospolita, Stowarzyszenia Wolnego Słowa i członkiem honorowym Polskiego Stowarzyszenia Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

W 2024 otrzymał nominacje na przewodniczącego Międzynarodowej Rady Oświęcimskiej^[11][12].

8 marca 2013 r. – za wybitne zasługi w badaniu, dokumentowaniu i upamiętnianiu historii Marca '68, z okazji 45. rocznicy tych wydarzeń, został udekorowany przez prezydenta Bronisława Komorowskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski^[13][14], a w 2015 r. Krzyżem Kawalerskim Orderu Lwa Finlandii^[5] i belgijskim Orderem Leopolda (Oficer)^[15].

Otrzymał Medal Uniwersytetu Warszawskiego i Medal Powstania w Getcie Warszawskim, przyznany przez Stowarzyszenie Kombatantów Żydowskich, a za działalność w niezależnym ruchu wydawniczym odznakę „Zasłużony Działacz Kultury”. Za swe książki otrzymał m.in.: dwukrotnie nagrodę tygodnika „Polityka”, nagrodę im. Edwarda Raczyńskiego (Polskiej Fundacji Kulturalnej w Londynie), nagrodę Towarzystwa Miłośników Historii i nagrodę kwartalnika „Dzieje Najnowsze”.

W 2024 został członkiem Academia Europaea^[2].

• Kraj bez wyjścia? Migracje z Polski 1949–1989, Warszawa 2010 – nagrodzona w konkursie tygodnika „Polityka” jako najlepsza książka historyczna 2010;

• Historia. Wiek XX (podręcznik dla szkół ponadgimnazjalnych), Warszawa 2012;
• Historia. Podręcznik dla klasy II (wraz z J. Czubatym) i Historia. Podręcznik dla klasy III szkoły średniej, Warszawa 2009;
• Od Piłsudskiego do Wałęsy. Studia z dziejów Polski w XX wieku, Warszawa 2008 (współredaktor i współautor);
• Złote lata PZPR: finanse partii w dekadzie Gierka, Warszawa 2008;
• PRL. Trwanie i zmiana, Warszawa 2003 (współredaktor i współautor);
• Patterns of Migration in Central Europe, New York 2001 (współredaktor i współautor);
• Kampania antysyjonistyczna w Polsce 1967–1968, Warszawa 2000;
• Nadzieja i zagłada. Ignacy Schwarzbart – żydowski przedstawiciel w Radzie Narodowej RP, 1940–1945, Warszawa 1995.

• „O dalszy rozwój badań nad socjalistycznymi praktykami społecznymi. Uwagi o stanie i możliwościach refleksji nad naturą PRL”, w: K. Brzechczyn (red.), Obrazy PRL. O konceptualizacji realnego socjalizmu w Polsce, Poznań 2008;
• Wpływ PRL na postawy Polaków w III Rzeczypospolitej, w: Jan Szomburg (red.), Modernizacja Polski. Kody kulturowe i mity, Gdańsk 2008;
• „The Polish debates on the Holocaust and the Restitution of the Property”, w: Martin Dean, Constantin Goschler and Philipp Ther (red.), Robbery and restitution. The Conflict over Jewish Property in Europe, Oxford and New York 2007;
• Anti-Zionism as multipurpose policy instrument: The anti-Zionist campaign in Poland, 1967–1968, Journal of Israeli History 2006, vol. 25 nr 1;
• Das komunistische Polen aus Auswanderungsland, Zeithistorische Forschugen / Studies in Contemporary History 2005, nr 3;
• Fighting against the shadows: The anti-Zionist campaign of 1968, w: Robert Blobaum (ed.), Antisemitism and Its Opponents in Modern Poland, Ithaca 2004;
• Jedwabne: Revisiting the evidence and nature of the crime, Holocaust and Genocide Studies 2003, vol. 17, no. 1;
• „Finanse PZPR” i „Rok 1968”, w: Andrzej Paczkowski (red.), Centrum władzy w Polsce 1948–1970, Warszawa 2003;
• The Polish government-in-exile and the Final Solution: What conditioned its actions and inactions?, w: Joshua D. Zimmerman (red.), Contested Memories. Poles and Jews During the Holocaust and Its Aftermath, New Brunswick and London 2003;
• Milion straconych Polaków, Biuletyn Instytutu Pamięci Narodowej, 2002, nr 3 (14);
• Jedwabne – how was it possible, Polish Sociological Review, 2002, nr 1 (137);
• „Międzynarodowa mobilność zarobkowa w PRL” i „Akumulacja i wykorzystanie migracyjnego kapitału społecznego”, w: Ewa Jaźwińska, M. Okólski (red.), Ludzie na huśtawce. Migracje między peryferiami Polski i Zachodu, Warszawa (Scholar) 2001;
• Współczesne migracje do Polski: co jest istotne z punktu widzenia polityki migracyjnej, ISS Working Papers, sierpień 1998;
• Mechanizmy i uwarunkowania migracji zarobkowych do Polski, ISS Working Papers, sierpień 1997;
• Early news of the Holocaust from Poland, Holocaust and Genocide Studies, vol. 11, no. 1 (Spring 1997);
• Forced Migrations in Central European History, International Migration Review 1992, vol. 26, nr 2.

• Prof. dr hab. Dariusz Jan Stola, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2010-04-20] .
• Publikacje Dariusza Stoli w katalogu Biblioteki Narodowej
• Wybrane publikacje online w serwisie Academia.edu