Celofyz

Opisano kilka gatunków należących do tego rodzaju, m.in. C. longicollis (Cope, 1887) i C. willistoni (Cope, 1887), obecnie jednak jako pewny gatunek traktuje się tylko jeden – C. bauri (Cope, 1887).

Coelophysis bauri został opisany przez Cope'a na podstawie fragmentarycznych, często uważanych za niediagnostyczne skamieniałości. Wprawdzie później, w latach 40. XX wieku, na terenie Ghost Ranch w Nowym Meksyku odkryto setki świetnie zachowanych szkieletów, lecz nie było pewne, czy rzeczywiście należą one do C. bauri (fragmentaryczność szczątków, na podstawie których Cope opisał ten gatunek, utrudniała porównania). Hunt & Lucas (1991) uznali nawet C. bauri za nomen dubium, a zwierzęta z Ghost Ranch zaliczyli do nowego gatunku Rioarribasaurus colberti^[1]. W odpowiedzi Colbert i in. (1992)^[2] wnioskowali do Międzynarodowej Komisji Nomenklatury Zoologicznej o wyznaczenie neotypu dla C. bauri; komisja przychyliła się do ich wniosku^[3], uznając za neotyp C. bauri kompletny szkielet z Ghost Ranch oznaczony AMNH 7224 (holotyp Rioarribasaurus colberti). Tym samym C. bauri jest starszym synonimem R. colberti.

Dodatkowo zdaniem części naukowców rodzaj Coelophysis jest też starszym synonimem rodzaju Megapnosaurus^[4] (choć pozostaje to przedmiotem sporu).

Sullivan & Lucas (1999) stwierdzili, że będąca jednym z syntypów celofyza kość łonowa, oznaczona AMNH 2706, w rzeczywistości należy do opisanego przez nich gatunku Eucoelophysis baldwini; podejrzewali też, że wiele innych fragmentarycznych skamieniałości, na podstawie których Cope opisał celofyza, może również należeć w rzeczywistości do eucelofyza, lecz nie byli w stanie stwierdzić tego z całą pewnością^[5]. Późniejsze badania wykazały, że eucelofyz nie był, jak twierdzili autorzy jego opisu, teropodem czy nawet w ogóle dinozaurem, lecz bardziej prymitywnym przedstawicielem kladu Dinosauriformes (obejmującego dinozaury i ich najbliższych krewnych)^[6], być może spokrewnionym z silezaurem. Nesbitt i in. (2007) przebadali skamieniałości, na podstawie których Cope opisał celofyza i wywnioskowali, że część z nich (w tym AMNH 2706) można przypisać przedstawicielowi kladu Coelophysoidea co najmniej podobnemu do C. bauri (i tym samym nie mogą one należeć do prymitywnego eucelofyza); inne fragmentaryczne skamieniałości były niemożliwe do bliższej klasyfikacji, a kość udowa oznaczona AMNH 2725, prawdopodobnie należała do przedstawiciela kladu Crurotarsi (krewnych krokodyli) podobnego do szuwozaura^[7].

Cechy gatunku:

pokrycie ciała: nieznane: najczęściej przedstawiany z łuskami, choć istnieją przesłanki za upierzeniem celofyzoidów (odcisk oznaczony jako AC 1/7 z pędzelkowatymi wyrostkami zinterpretowanymi jako pióra)

głowa: smukła czaszka, zawierała wiele pustych przestrzeni dla zmniejszenia wagi, z zakrzywionymi do tyłu zębami, jak u reszty teropodów;

szyja: giętka, połączona z tylną częścią czaszki, wygięta w kształcie litery "S";

kończyny przednie: rozwinięte z czteropalczastymi dłońmi (czwarty palec silnie zredukowany);

kończyny tylne: smukłe, podciągnięte pod ciało, z rozwiniętym stawem skokowym, zakończone trzema dobrze rozwiniętymi palcami i czwartym mocno uwstecznionym;

Wymiary średnie:

długość ciała ok.: 3 m;

wysokość ok: 1,5 m;

masa ok. 45 kg.

Okres występowania: późny trias.

Tryb życia, zachowania społeczne: Na podstawie znalezienie 1000 szkieletów celofyza w Ghosth Ranch (Nowy Meksyk) spekuluje się na temat jego stadnego trybu życia. Jednak w triasie często dochodziło do powodzi zabijających mnóstwo zwierząt i znoszących ich ciała w jedno miejsce. Tak więc znalezienie wielu szkieletów celofyza w jednym miejscu wcale nie musi świadczyć o jego stadności. Niegdyś podejrzewano go o kanibalizm, jednak obecnie neguje się tę teorię. Pożywienie: mięso.

Znaczenie nazwy:

coelo = pusta

physis = forma

bauri = od nazwiska znalazcy, członka zespołu E. D. Cope'a – Baura