Bohdan Butenko
Bohdan Butenko (ur. 8 lutego 1931 w Bydgoszczy, zm. 14 października 2019[1]) – polski rysownik, ilustrator i grafik, autor komiksów oraz książek, scenarzysta, projektant lalek i dekoracji dla teatrów lalkowych.
 Bohdan Butenko, 28 maja 2011 | |
| Data i miejsce urodzenia |
8 lutego 1931 |
|---|---|
| Data śmierci |
14 października 2019 |
| Dziedzina sztuki |
grafika |
| Ważne dzieła | |
| |
| Odznaczenia | |
  
| |
| Strona internetowa | |
Życiorys
edytujUrodził się w Bydgoszczy, gdzie mieszkał z rodzicami do wybuchu II wojny światowej; okres okupacji przetrwał w Warszawie[2]. Po wojnie mieszkał w Pruszkowie, maturę zdał w Liceum Ogólnokształcącym im. Tomasza Zana w tym mieście[3]. Naukę akademicką rozpoczął w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych, która w 1950 została połączona z Akademią Sztuk Pięknych i do 1957 funkcjonowała pod nazwą Akademia Sztuk Plastycznych w Warszawie (od 1957 Akademia Sztuk Pięknych). W 1955 został absolwentem tejże uczelni. Dyplom obronił w pracowni Jana Marcina Szancera.
Karierę artystyczną rozpoczął w 1955 jako redaktor artystyczny w wydawnictwie Nasza Księgarnia. Współpracował z czasopismami dla dzieci, tj. „Miś”, „Świerszczyk”, „Płomyczek”, „Płomyk”. Był twórcą postaci Gapiszona[4], Kwapiszona, Gucia i Cezara, ilustratorem wielu książek dla dzieci. Wykonał kilkaset opracowanych graficznie i zilustrowanych książek (własnych i cudzych)[5]. Opracowywał graficznie również publikacje informacyjne i edukacyjne (m.in. Encyklopedię Warszawy oraz Pisarzy świata. Słownik encyklopedyczny)[6]. Był również autorem scenografii dla Kabaretu Starszych Panów oraz licznych scenografii teatralnych. Przez około dwadzieścia lat współpracował z Telewizją Polską. Bohdan Butenko większość swoich prac podpisywał Butenko pinxit – z użyciem łacińskiego wyrażenia oznaczającego namalował. Stworzone przez niego postacie Gapiszona, Kwapiszona, Gucia i Cezara znalazły się na czterech znaczkach pocztowych wydanych w 2011 przez Pocztę Polską.
Członek Związku Polskich Artystów Plastyków (w latach 1955–1982) oraz Międzynarodowej Izby ds. Książek dla Młodych (IBBY). W latach 1990–2011 pełnił funkcję prezesa Fundacji Świat Dziecka, której był współzałożycielem. Opracował projekt statuetek Donga, przyznawanego przez tę instytucję[7].
Otrzymał m.in. trzykrotnie nagrodę przyznawaną w ramach Internationale Buchkunst-Ausstellung w Lipsku, różne nagrody i wyróżnienia w konkursie PTWK „Najpiękniejsza Książka Roku”. W 1990 ilustrowana przez niego książka O Felku, Żbiku i Mamutku została uznana książką roku przez polską sekcję IBBY[8].
W 2022 Bohdan Butenko został patronem przedszkola i żłobka „Filip i Maja” w Dąbrowie Górniczej[9]. W 2023 ukazała się poświęcona mu publikacja Bohdan Butenko. Pinxit i cała reszta autorstwa Dariusza Rekosza[10].
Wybrane wystawy
edytujWystawy indywidualne: Paryż – 1964, 1966, 1992, Bratysława – 1966, Budapeszt – 1967, 1994, Tokio – 1979, Sztokholm – 1989, Berlin Zachodni – 1989, Kopenhaga – 1990, Praga – 1991, Baltimore – 1993, Warszawa – 1999, Oświęcim – 2000, Suwałki – 2001, Poznań – 2001, 2004, 2011[11], Szczecin – 2003, Sopot – 2003. Brał także udział w wystawach zbiorowych, m.in. w Biennale Ilustracji Bratysława, IBA w Lipsku i Międzynarodowych Targach Książki Dziecięcej w Bolonii[12].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2011)[13]
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2006)[14]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1976)[6]
- Order Uśmiechu (2012)[15]
- Nagroda Prezesa Rady Ministrów za twórczość artystyczną (1974)[6]
- Nagroda Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego (2006)[8][16]
- „Pegazik”, nagroda Poznańskich Spotkań Targowych (2006)[8]
- „Guliwer w krainie Liliputów”, nagroda kwartalnika „Guliwer”[8]
- Nagroda specjalna Fundacji „ABCXXI – Cała Polska czyta dzieciom” (2011)[8]
Przypisy
edytuj- ↑ Joanna Domańska: Butenko Abiit, non Obiit. przekroj.pl, 16 października 2019. [dostęp 2019-10-16].
- ↑ Zmarł Bohdan Butenko. Znany rysownik był rodowitym bydgoszczaninem. wyborcza.pl, 16 października 2019. [dostęp 2019-10-16].
- ↑ Irena Szymańska Horban. Bogdan Butenko – jeden z tych sławnych Zaniaków. „Przegląd Pruszkowski”. Nr 2, s. 109, 2019. [dostęp 2020-02-26].
- ↑ Emilia Dłużewska. Co ten Butenko tym razem wymyślił. „Gazeta Wyborcza”. Nr 117, s. 6–7, 20 maja 2016. [dostęp 2022-05-21].
- ↑ Książki i okładki. bohdanbutenko.pl. [dostęp 2022-01-17].
- ↑ a b c Barbara Petrozolin-Skowrońska: LPK: Bohdan Butenko (1931-2019). wydawca.com.pl, 8 lutego 2022. [dostęp 2023-11-18].
- ↑ Nagroda Donga. polskieradio.pl, 21 kwietnia 2010. [dostęp 2012-05-30].
- ↑ a b c d e Bohdan Butenko. culture.pl. [dostęp 2023-11-18].
- ↑ Bohdan Butenko patronem Filipa i Mai. bohdanbutenko.pl, 2022. [dostęp 2022-11-06].
- ↑ Bohdan Butenko – pinxit i cała reszta. bohdanbutenko.pl. [dostęp 2023-02-15].
- ↑ Wystawa Butenki w Muzeum Archidiecezjalnym. archpoznan.pl. [dostęp 2012-05-04].
- ↑ Katalog wystawy: Bohdan Butenko – ilustracje. Poznań: Galeria Sztuki Współczesnej Profil, 2004. ISBN 83-918425-9-2.
- ↑ M.P. z 2011 r. nr 73, poz. 729.
- ↑ Medal Zasłużony Kulturze – Gloria Artis. mkidn.gov.pl. [dostęp 2022-04-04].
- ↑ Henryka Krzywonos i Marek Plura kawalerami Orderu Uśmiechu. wp.pl, 23 marca 2012. [dostęp 2012-05-04].
- ↑ Bibliografie osobowe: Bohdan Butenko. „Poradnik Bibliograficzno-Metodyczny”. Nr 2 (209). Rok LIII, s. 72–76, 2020. ISSN 0238-9142.
Bibliografia
edytuj- Katalog wystawy: Bohdan Butenko – ilustracje. Poznań: Galeria Sztuki Współczesnej Profil, 2004. ISBN 83-918425-9-2.
- Bohdan Butenko. muzeumkarykatury.pl. [dostęp 2012-07-14].
- Bibliografie osobowe: Bohdan Butenko. „Poradnik Bibliograficzno-Metodyczny”. Nr 2 (209). Rok LIII, s. 72–76, 2020. ISSN 0238-9142.
Linki zewnętrzne
edytuj- Bohdan Butenko. butenko.pl. [dostęp 2022-01-17].
- Bohdan Butenko: Oficjalne portfolio. bohdanbutenko.pl. [dostęp 2022-01-17].
- Tomasz Marciniak: Bohdan Butenko i Jego Twórczość. cartoon.com.pl, 30 października 2003. [dostęp 2012-02-24].
- Sylwetka/twórczość: Bohdan Butenko o sobie, Bohdan Butenko w oczach innych. Zestawienie bibliograficzne: Twórczość Bohdana Butenki. „BIBiK: Biuletyn Informacji Bibliotecznych i Kulturalnych Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej w Łodzi”. Nr 2 (155). Rok XIX, s. 3–9, A–D, 24 marca 2015. [dostęp 2021-07-14].