Aukštaitis (1993)

„Lommen” był dziesiątą jednostką typu duńskich wielozadaniowych okrętów programu Standard Flex 300, nazwanego typem Flyvefisken^[1]. Były to innowacyjne niewielkie jednostki, które można było przystosować do pełnienia zadań patrolowych, uderzeniowych (kutrów rakietowo-artyleryjskich), zwalczania okrętów podwodnych, zadań niszczyciel min lub stawiacza min, w zależności od zainstalowanych modułów uzbrojenia^[2]. Okręt został zamówiony w stoczni Danyard A/S w Aalborgu w ramach drugiej serii sześciu jednostek 14 czerwca 1990 roku^[1].

Brak jest danych dotyczących początku budowy, natomiast okręt wodowano w 1993 roku^[3]. Wszedł on do służby 21 stycznia 1994 roku^[1].

Okręty typu Flyvefisken miały kadłub wykonany z kompozytów z włóknem szklanym (GRP)^[2]. Wyporność pełna wynosiła 488 ton (480 ts)^[1][4]. Długość wynosiła 54 m, szerokość 9 m, a zanurzenie 2,5 m^[4].

Uzbrojenie i wyposażenie specjalne było montowane w zunifikowanych modułach w czterech gniazdach: jednym na pokładzie dziobowym i trzech na rufowym^[2]. Na dziobie montowano automatyczną armatę uniwersalną kalibru 76 mm OTO Melara 3 in/62 Super Rapid^[2]. W wariancie uderzeniowym można było zamontować za nadbudówką moduł z dwoma poczwórnymi wyrzutniami pocisków przeciwokrętowych Harpoon oraz moduł z dwoma wyrzutniami torped kalibru 533 mm^[2]. Stosowano kierowane przewodowo samonaprowadzające się torpedy FFV typ 613, a od 2001 roku także lekkie torpedy przeciwpodwodne MU90 Impact^[1]. Uzbrojenie uzupełniały dwa karabiny maszynowe kalibru 12,7 mm^[1]. Opcjonalnie można było przenosić cztery bomby głębinowe albo w wariancie stawiacza min, 60 min morskich^[1].

Do samoobrony przeciw lotnictwu we wszystkich wariantach wyposażenia można było zastosować moduł z trzema podwójnymi wyrzutniami Mk 48 Mod 3 dla sześciu rakiet przeciwlotniczych krótkiego zasięgu Sea Sparrow^[1]. Moduły te zostały zamówione w listopadzie 1993 roku^[5]. Od 2002 roku stosowano także wyrzutnie dla 12 rakiet^[1].

W wariancie przeciwpodwodnym stosowano sonar holowany Thomson Sintra TSM 2640 Salmon^[1]. Ponadto okręt był wyposażony w sonar kadłubowy CelsiusTech CTS-36/39^[1]. W wariancie niszczyciela min można było zastosować system przeciwminowy Ibis 43 z pojazdami podwodnymi Bofors Double Eagle ROV Mk I lub Mk II. Okręt wówczas współpracował z bezzałogowymi kutrami SAV z sonarami holowanymi Thomson Sintra 2054^[6].

W służbie litewskiej uzbrojenie ograniczono do armaty uniwersalnej 76 mm OTO Melara i dwóch karabinów maszynowych 7,62 mm^[4].

Okręty drugiej serii miały radar dozoru ogólnego Telefunken TRS-3D^[1][5]. Ponadto miały radar dozoru nawodnego Terma Scanter Mil i radar nawigacyjny Furuno^[1]. W litewskiej służbie zachowano tylko dwa ostatnie radary^[4]. Do kierowania ogniem służył radar CelsiusTech 9LV 200 Mk 3 wraz z systemem optronicznym tej firmy^[1]. W służbie litewskiej zastosowano system optroniczny Selex NA 18 Medusa^[4].

Napęd był pierwotnie w systemie CODAG, składający się z turbiny gazowej GE LM 500 mocy szczytowej, o mocy 5450 hp, poruszającej środkowy wał śruby, oraz dwóch silników wysokoprężnych MTU 16V 396 TB 94 o mocy łącznej 5800 hp pracujących na zewnętrzne wały śrub^[1]. Okręty napędzały trzy śruby o regulowanym skoku^[1]. W Litwie napęd jednostki jako okrętu patrolowego zredukowano do dwóch silników wysokoprężnych o mocy 5800 hp, napędzających dwie śruby^[4]. Prędkość maksymalna wynosiła 30 węzłów, a na silnikach 20 w; w Litwie podawana jest prędkość 18 w^[1][4]. Zasięg wynosił 2400 Mm przy prędkości 18 w^[1]. Okręty miały też napęd pomocniczy w postaci silników hydraulicznych napędzających zewnętrzne wały, dla których czynnik roboczy zapewniały pompy napędzane silnikiem wysokoprężnym GM 12V-71 o mocy 500 hp^[1]. Napęd hydrauliczny pozwalał na osiąganie prędkości 10 w^[1].

 

Okręt wszedł do służby w Królewskiej Marynarce Duńskiej 21 stycznia 1994 roku^[1]. Został nazwany „Lommen” (nurek), z numerem burtowy P 559^[3].

W 2005 roku okręt został wycofany z czynnej służby^[4]. W kwietniu 2007 roku Dania zawarła porozumienie z Litwą o sprzedaży jej dwóch okrętów tego typu („Flyvefisken” i „Hajen”), z opcją na trzeci – która została następnie zrealizowana^[7]. W efekcie „Lommen” został wycofany ze służby duńskiej 29 stycznia 2010 roku^[3]. Przeszedł on przed tym remont, z wymianą silników^[7]. W służbie litewskiej ograniczono zestaw wyposażenia wymiennego do armaty i modułu z żurawiem na rufie oraz zredukowano siłownię do dwóch silników, napędzających dwie śruby^[4]. Został objęty w styczniu przez litewską załogę i 31 stycznia przypłynął do Kłajpedy^[7].

12 marca 2010 roku okręt został wcielony do Litewskiej Marynarki Wojennej^[4]. Wtedy też otrzymał nazwę „Aukštaitis” (mieszkaniec Auksztoty), z numerem burtowym P 14, noszoną wcześniej przez poradziecką korwetę^[7].

• Conway’s All the world’s fighting ships 1947–1995. Robert Gardiner, Stephen Chumbley (red.). Annapolis: Naval Institute Press, 1995. ISBN 1-55750-132-7. (ang.).
• Jane’s Fighting Ships 2000–2001. Richard Sharpe (red.). Jane’s Information Group Ltd, 2000. ISBN 0-7106-2018-7. (ang.).
• IHS Jane’s Fighting Ships 2015–2016. Stephen Saunders (red.). IHS, 2015. ISBN 978-0-7106-3143-5. (ang.).
• Maksymilian Dura, Janusz Walczak. Inne czasy, inne okręty. „Nowa Technika Wojskowa”. 9/93, 1993.