[go: up one dir, main page]
Wikipedia

Angela Bassett

amerykańska aktorka

Angela Evelyn Bassett[1][2] (ur. 16 sierpnia 1958 w Nowym Jorku) – amerykańska aktorka, reżyserka i producentka filmowa.

Angela Bassett
Ilustracja
Angela Bassett (2015)
Imię i nazwisko

Angela Evelyn Bassett

Data i miejsce urodzenia

16 sierpnia 1958
Nowy Jork

Zawód

aktorka, producentka, reżyserka, aktywistka

Współmałżonek

Courtney B. Vance
(od 1997)

Lata aktywności

od 1985

Multimedia w Wikimedia Commons

Laureatka Emmy, Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych, dwóch Złotych Globów i Honorowej Nagrody Akademii Filmowej za całokształt twórczości. Dwukrotnie nominowana do Oscara, za role w filmach Tina (1993) i Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu (2022).

Życiorys

edytuj

Wczesne lata

edytuj
 
Angela Basset z mężem, aktorem Courtneyem B. Vance’em (2007).

Urodziła się w Nowym Jorku[3] jako córka Betty Jane (z domu Gilbert; 1935–2014)[4][5], i Daniela Benjamina Bassetta (1924–1981)[6]. Dorastała w Harlemie. Po separacji rodziców przeniosła się z matką i młodszą siostrą D’nette z Winston-Salem w Karolinie Północnej do St. Petersburga na Florydzie, gdzie wychowywana była przez samotną matkę, która pracowała jako urzędnik państwowy[5] i pracownik socjalny[7]. Po ukończeniu szkoły podstawowej Jordan Park Elementary School, w 1970 zaczęła uczęszczać do Disston Middle School. Po ukończeniu siódmej klasy została przeniesiona do Azalea Middle School, gdzie ukończyła ósmą i dziewiątą klasę[8].

W młodości Bassett była „zakochana” w The Jackson 5 i wraz z rozwojem jej zainteresowań rozrywką z siostrą często wystawiały przedstawienia, czytały wiersze lub wykonywały muzykę popularną dla swojej rodziny. Nauczycielka szkoły średniej zachęciła ją do złożenia wniosku na Uniwersytet Yale[9]. Po ukończeniu Boca Ciega High School w Gulfport (1976)[potrzebny przypis], otrzymała stypendium i podjęła afroamerykańskie studia na Uniwersytecie Yale w New Haven (1980)[potrzebny przypis]. W roku 1983 uzyskała tytuł magistra sztuk pięknych w Yale School of Drama[8], a jako studentka poznała swojego przyszłego męża Courtneya B. Vance’a[10].

Podczas studiów w latach 1981–1982 występowała w przedstawieniu autorstwa Dereka Walcotta Beef, No Chicken w Yale Repertory Theatre[5]. W 1982 była obsadzona w produkcji off-broadwayowskiej Colored People’s Time[5]. W latach 1984–1985 była związana z Hartford Stage Company w Hartford, gdzie wystąpiła jako Eve, Żona Noego, Mary i Gill w The Mystery Plays[5].

Kariera

edytuj

W 1985 jej pierwszym występem na Broadwayu był spektakl Czarna kobieta w Second Stage Theatre. Wystąpiła także w dwóch dramatach Augusta Wilsona w Yale Repertory Theatre, pod kierunkiem swojego instruktora Lloyda Richardsa: Ma Rainey’s Black Bottom (1985) i Joe Turner’s Come and Gone (1985–1986) jako Martha Pentecost[11]. Zadebiutowała na szklanym ekranie jako prostytutka przy HQ w dreszczowcu telewizyjnym CBS Podwójne ujęcie (Doubletake, 1985)[12] z Richardem Crenną i Beverly D’Angelo. Jej pierwszym występem na kinowym ekranie była niewielka rola dziennikarki w filmie sensacyjnym F/X (1986)[9] u boku Bryana Browna i Briana Dennehy’ego. Potem przyłączyła się do Screen Actors Guild (SAG).

W 1988 przeniosła się do Los Angeles, gdzie podjęła pracę na planie dramatu gangsterskiego Johna Singletona Chłopaki z sąsiedztwa (1991)[12] u boku Laurence’a Fishburne’a, Cuby Goodinga Jr. i Ice’a Cube’a. Dwukrotnie zagrała postać Betty Shabazz, wdowy po Malcolmie X: w dramacie biograficznym Spike’a Lee Malcolm X (1992) z Denzelem Washingtonem i Maria Van Peeblesa Czarne Pantery (Panther, 1995)[13] z Kadeemem Hardisonem.

W miniserialu biograficznym ABC The Jacksons: An American Dream (1992)[12] w reżyserii Karena Arthura wystąpiła jako Katherine Jackson, matka słynnych dzieci (Michael Jackson, Randy Jackson, Jackie Jackson, Jermaine Jackson, Marlon Jackson, Tito Jackson, La Toya Jackson i Janet Jackson)[14]. W 1993 przyjęła rolę Tiny Turner (do roli kandydowały też Halle Berry i Robin Givens)[13] w dramacie biograficznym Briana Gibsona Tina (Tina – What’s Love Got To With It), za którą otrzymała Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie komediowym lub musicalu[14] i zdobyła nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[7] (nagrodę odebrała Holly Hunter za Fortepian).

W 1995 zagrała w komedii grozy Wesa Cravena Wampir w Brooklynie[12] jako torturowana policjant detektyw Rita Veder z mroczną tajemnicą u boku Eddiego Murphy’ego, dreszczowcu Kathryn Bigelow Dziwne dni[12] jako szofer i ochroniarz Lornette „Mace” Mason (Nagroda Saturn w kategorii najlepsza aktorka drugoplanowa) z Ralphem Fiennesem i melodramacie Foresta Whitakera Czekając na miłość[7] wg powieści Terry McMillan jako Bernadine Harris z Whitney Houston.

Trzy razy zdobyła NAACP Image Awards: jako Ruby Delacroix, zamężna właścicielka baru w Luizjanie w dramacie Showtime Gdzieś w Luizjanie (Ruby’s Bucket of Blood, 2001), za kreację Rosy Parks w dramacie telewizyjnym CBS Droga do wolności – historia Rosy Parks (The Rosa Parks Story, 2002) i za rolę Cate Banfield w serialu NBC Ostry dyżur (2008–2009).

Była sześciokrotnie nominowana do nagrody Emmy: w 1996 za występ w programie PBS Storytime, w 2002 za Droga do wolności – historia Rosy Parks (The Rosa Parks Story, 2002), w 2003 jako producentka dramatu Showtime Ich Ameryka (Our America, 2002) z Joshem Charlesem, w 2014 jako Marie Laveau w American Horror Story: Sabat (2013–14), w 2015 za rolę Desiree Dupree w American Horror Story: Freak Show (2014–15) oraz w 2017 jako Catherine w jednym z odcinków serialu Netflix Specjalista od niczego – pt. „Thanksgiving” (2017).

Życie prywatne

edytuj

12 października 1997 wyszła za mąż za Courtneya B. Vance’a[5]. 27 stycznia 2006 zostali rodzicami bliźniaków: Bronwyn Golden i Slatera Josiaha, urodzonymi w Kalifornii przez surogatkę[8].

Ambasadorka dobrej woli UNICEF[8]. Zwolenniczka Boys & Girls Clubs of America (BGCA)[13].

Jest osobą wierzącą, uczęszcza na nabożeństwa do Kościoła Bożego w Los Angeles wraz ze swoim kolegą Denzelem Washingtonem[8].

Dorobek artystyczny

edytuj
Legenda
Oczekuje na premierę
A Aktorka lub występ w dokumencie
R Reżyserka
P Producentka
W Producentka wykonawcza

Produkcje fabularne

edytuj

Filmy

edytuj
Rok Tytuł Profesje Rola Dodatkowe informacje
A
R
P
W
1985 Podwójne ujęcie Tak prostytutka film telewizyjny
1986 F/X Tak reporterka telewizyjna
Liberty Tak Linda Thornton film telewizyjny
1990 Challenger Tak Cheryl McNair film telewizyjny
Gliniarz w przedszkolu Tak stewardesa
Dla dobra dziecka Tak Lori film telewizyjny
Perry Mason: Urwany śpiew Tak Carla Peters film telewizyjny
1991 Chłopaki z sąsiedztwa Tak Reva Devereaux
Inna strona miłości Tak Willie film telewizyjny
Pożar. Uwięzieni na 37 piętrze Tak Allison film telewizyjny
Miasto nadziei Tak Reesha
Wyjątkowe zwycięstwo Tak Lois film telewizyjny
Bohaterowie „Pustynnej Burzy” Tak Phoebe Jeter film telewizyjny
Line of Fire: The Morris Dees Story Tak Pat
1992 Malcolm X Tak Betty Shabaz
Critters 4 Tak Fran
Niewinna krew Tak Sinclair
Wygrać z losem Tak Dawn / Rhonda
1993 Tina Tak Anna Mae Bullock / Tina Turner
1995 Dziwne dni Tak Lornette Mace Mason
Czekając na miłość Tak Bernadine Harris
Wampir w Brooklynie Tak Rita Verder
Czarne Pantery Tak Betty Shabazz
1997 Kontakt Tak Rachel Constantine
1998 Jak Stella zdobyła miłość Tak Stella Payne
1999 Nasz przyjaciel, Martin Tak matka Milesa dubbing
Koncert na 50 serc Tak Koncert na 50 serc
2000 Supernova Tak Kaela Evers
Słoniątko Tak Groove dubbing
Boesman i Lena Tak Lena
2001 Rozgrywka Tak Diane
Gdzieś w Luizjanie Tak Tak Ruby Delacroix film telewizyjny
2002 Ich Ameryka Tak – film telewizyjny
Miasto słońca Tak Desiree
The Rosa Parks Story Tak Tak Rosa McCauley Parks film telewizyjny
2003 Jeźdźcy Apokalipsy Tak kochanka
Unchained Memories Tak lektorka głos
2004 Pan 3000 Tak Mo
Uwięziona we śnie Tak Elizabeth Chase
2005 Pan i pani Smith Tak szefowa pana Smitha głos; niewymieniona w napisach
2006 Akeelah i jej nauczyciel Tak Wanda
Bomba zegarowa Tak Jill Greco
2007 Rodzinka Robinsonów Tak Mildred dubbing
2008 Meet the Browns Tak Brenda Brown
Gospel Hill Tak Sarah Malcolm
Cena prawdy Tak Bonnie Benjamin
Of Boys and Men Tak Rieta Cole
2009 Notorious Tak Voletta Wallace
2011 Green Lantern Tak Amanda Waller
Skok przez miotłę Tak Claudine Watson
Identity Tak Martha Adams film telewizyjny
2012 A więc wojna Tak Collins
Rogue Tak Alice Vargas film telewizyjny
2013 Rodzinne święta Tak Aretha Cobbs
Olimp w ogniu Tak Lynn Jacobs
Betty i Coretta Tak Coretta Scott King film telewizyjny
2014 Biały ptak w zamieci Tak dr Thaler
2015 Whitney Tak – film telewizyjny
Ciekawski George 3: Powrót do dżungli Tak dr Kulinda dubbing; film direct-to-video
Ocalona Tak Maureen Crane
Chi-Raq Tak panna Helen
2016 Londyn w ogniu Tak Lynne Jacobs
2018 Czarna Pantera Tak Królowa Ramonda
Mission: Impossible – Fallout Tak Erica Sloan
Bumblebee Tak Shatter dubbing
2019 Avengers: Koniec gry Tak Królowa Ramonda
Mamusie bez synusiów Tak Tak Carol Walker
2020 Co w duszy gra Tak Dorthea Williams dubbing
2021 Malika the Lion Queen Tak Malika dubbing; film telewizyjny
Zabójczy koktajl Tak Anna May
2022 Wendell i Wild Tak Siostra Helley dubbing
Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu[15] Tak Królowa Ramonda
2024 Dama Tak Lady Bayford
2025 Wildwood Tak Iphigenia dubbing

Seriale

edytuj
Rok Tytuł Profesje Rola Odcinki Dodatkowe informacje
A
R
W
1985 Search for Tomorrow Tak Salina McCulla 5 odcinków
Bill Cosby Show Tak pani Mitchell „Mr. Quiet”
Spenser: For Hire Tak córka Joego „The Choice”
1987 Ryan’s Hope Tak Leonie Peach nieznane odcinki
Guiding Light Tak Angela 1.103
Leg Work Tak dr Griffin „Things That Go Bump in the Night”
1988 Bill Cosby Show Tak Sara „Bookworm”
1989 HeartBeat Tak Jeanette Calder R.N. „Gestalt and Battery”
A Man Called Hawk Tak Bailey Webster 2 odcinki
Tour of Duty Tak Camilla Patterson 2 odcinki
227 Tak Amy Burnett „A Pampered Tale”
Thirtysomething Tak Kate Harriton „Legacy”
1990 Alien Nation Tak Renee Longstreet „Eyewitness News”
Rodzina szpiegów Tak Bev Andress „2” miniserial
Equal Justice Tak Janet Fields „Goodbye, Judge Green”
1991 Flash Tak Linda Lake „Beat the Clock”
Stat Tak Willie Burns „Ladyfinger”
1992 Bar widmo Tak Evelyn „Sanctuary for a Child”
The Jacksons: An American Dream Tak Katherine Jackson 2 odcinki miniserial
2003 The Bernie Mac Show Tak ona sama „Laughing Matters”
2005 Agentka o stu twarzach Tak Hayden Chase 4 odcinki
2008–2009 Ostry dyżur Tak Cate Banfield 20 odcinków
2010 Simpsonowie Tak Michelle Obama „Bart zdobywa pierwszą bazę” dubbing
2011 Identity Tak Martha Adams niesprzedany pilot serialu
2012 Rogue Tak Alice Vargas niesprzedany pilot serialu
2013–2014 American Horror Story: Sabat Tak Marie Laveau 12 odcinków trzeci sezon American Horror Story
2014–2015 American Horror Story: Freak Show Tak Desiree Dupree 11 odcinków czwarty sezon American Horror Story
2014–2015 American Horror Story: Hotel Tak Ramona Royale 7 odcinków piąty sezon American Horror Story
2015–2018 BoJack Horseman Tak Ana Spanikopita 10 odcinków dubbing
2016 American Horror Story: Roanoke Tak Tak Lee Harris / Monet Tumusiime 9 odcinków (jako aktorka)
„Rozdział 6” (jako reżyserka) 		szósty sezon American Horror Story
Na usługach wroga Tak Eva 7 odcinków miniserial
2017 Underground Tak położna „Ache” niewymieniona w napisach
2017, 2021 Specjalista od niczego Tak Catherine 2 odcinki
2017 American Horror Story: Kult Tak – „Lojalność” siódmy sezon American Horror Story
2018–obecnie 9-1-1 Tak Tak Athena Grant / Athena Grant-Nash 109 odcinków
2018 American Horror Story: Apokalipsa Tak Marie Laveau „Apokalipsa” ósmy sezon American Horror Story
2021 A Black Lady Sketch Show Tak Mo „Angela Bassett Is the Baddest Bitch”
2020–obecnie 9-1-1: Teksas Tak Tak Athena Grant-Nash 64 odcinki (jako producentka wykonawcza)
„Podejrzana paczka” (jako aktorka)
2021 A gdyby…? Tak Królowa Ramonda „A gdyby… Killmonger ocalił Tony’ego Starka?” dubbing
TBA Zero Day Tak prezydent Mitchell

Gry wideo

edytuj
Rok Tytuł Rola
2015 Tom Clancy’s Rainbow Six Siege Agentka Six

Produkcje dokumentalne

edytuj
Rok Tytuł Profesje Rola Dodatkowe informacje
A
R
W
2003 Freedom: A History of Us Tak Sheyann Webb serial telewizyjny (odcinek „Marching to Freedom Land”); dubbing
Tak Melba Pattillo serial telewizyjny (odcinek „Let Freedom Ring”); dubbing
2015 Breakthrough Tak Tak narratorka serial telewizyjny (odcinek „Water Apocalypse”)
2017 Remand Tak Tak narratorka film krótkometrażowy
2019 Jak to się robi w Disneyu Tak narratorka miniserial (6 odcinków)
2021 Tina Tak ona sama film

Teatr

edytuj
Rok Tytuł Rola Teatr
1986 Black Girl nieznana McGinn-Cazale Theatre, Nowy Jork
1987 Henryk IV, część 1 Lady Percy Delacorte Theater, Nowy Jork
1988 Joe Turner’s Come and Gone Martha Pentecost Ethel Barrymore Theatre, Nowy Jork
1998 Makbet Lady Makbet Joseph Papp Public Theater / Martinson Theater, Nowy Jork
2011–2012 The Mountaintop Camae Bernard B. Jacobs Theatre, Nowy Jork

Nagrody i nominacje (wybrane)

edytuj
Plebiscyt Rok Kategoria Nominowana twórczość Rezultat
Critics’ Choice Awards 2013 Najlepsza aktorka w filmie telewizyjnym lub miniserialu Betty i Coretta Nominacja [16]
2023 Najlepsza aktorka drugoplanowa Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu Wygrana [17]
Daytime Emmy 1996 Najlepszy występ w programie dziecięcym Storytime Nominacja [18]
2003 Najlepszy występ w programie dziecięcym Ich Ameryka (jako producentka wykonawcza) Nominacja [19]
Nagrody Akademii Filmowej (Oscary) 1994 Najlepsza aktorka Tina Nominacja [20]
2023 Najlepsza aktorka drugoplanowa Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu Nominacja
2024 Honorowa Nagroda Akademii – Wygrana [21]
Nagrody Brytyjskiej Akademii Filmowej (BAFTA) 2023 Najlepsza aktorka drugoplanowa Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu Nominacja [22]
Nagrody Gildii Aktorów Ekranowych 2002 Najlepszy występ aktorki w miniserialu lub filmie telewizyjnym Ruby’s Bucket of Blood Nominacja [23]
2014 Betty i Coretta Nominacja
2019 Najlepszy występ zespołu aktorskiego w filmie kinowym Czarna Pantera Wygrana
2023 Najlepszy występ aktorki w roli drugoplanowej Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu Nominacja
Primetime Emmy 2002 Najlepsza aktorka pierwszoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym The Rosa Parks Story Nominacja [24]
2014 Najlepsza aktorka drugoplanowa w miniserialu lub filmie telewizyjnym American Horror Story: Sabat Nominacja
2015 American Horror Story: Freak Show Nominacja
2017 Najlepsza aktorka gościnna w serialu komediowym Specjalista od niczego Nominacja
2019 Najlepszy narrator The Flood Nominacja
2020 Jak to się robi w Disneyu Nominacja
Najlepsza aktorka gościnna w serialu komediowym A Black Lady Sketch Show Nominacja
2023 Najlepszy narrator Dobranoc, Oppy Nominacja
2024 Królowe świata zwierząt (odcinek „Afryka”) Wygrana
Złote Globy 1994 Najlepsza aktorka w filmie komediowym lub musicalu Tina Wygrana [25]
2023 Najlepsza aktorka drugoplanowa Czarna Pantera: Wakanda w moim sercu Wygrana

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Personalidade: Angela Bassett (EUA). InterFilmes.com. [dostęp 2019-06-23]. (port.).
  2. ↑ Angela Bassett. Listal. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
  3. ↑ Angela Bassett – Životopis / Info. FDb.cz. [dostęp 2019-06-23]. (cz.).
  4. ↑ Angela Bassett – What Nationality Ancestry Race. Ethnicity of Celebs. [dostęp 2011-04-28]. (ang.).
  5. ↑ a b c d e f Angela Bassett Biography (1958?-). Film Reference. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
  6. ↑ Daniel Benjamin Bassett, Jr (1924–1981). Find a Grave. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
  7. ↑ a b c Angela Bassett. ČSFD.cz. [dostęp 2016-05-01]. (cz.).
  8. ↑ a b c d e Angela Bassett – Actor. CineMagia.ro. [dostęp 2017-10-15]. (rum.).
  9. ↑ a b Angela Bassett. TV.com. [dostęp 2019-06-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-24)]. (ang.).
  10. ↑ Charli Penn (2011-10-12): Black Love: Angela Bassett and Courtney B. Vance. Essence. [dostęp 2017-10-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-23)]. (ang.).
  11. ↑ Angela Bassett. MYmovies.it. [dostęp 2019-06-23]. (wł.).
  12. ↑ a b c d e Angela Bassett Biography. Film Reference. [dostęp 2019-06-23]. (ang.).
  13. ↑ a b c Angela Bassett Actor, Producer. TV Guide. [dostęp 2018-11-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-06-23)]. (ang.).
  14. ↑ a b Angela Bassett (16 de Agosto de 1958). Filmow.com. [dostęp 2019-06-23]. (port.).
  15. ↑ Borys Kit, Aaron Couch: Marvel’s ‘Black Panther’ Sequel Shoot to Begin in July (Exclusive). The Hollywood Reporter. [dostęp 2020-11-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-11-21)]. (ang.).
  16. ↑ Kimberly Nordyke: Critics’ Choice Television Awards: Complete Winners List. The Hollywood Reporter, 2023-06-10. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).
  17. ↑ Kimberly Nordyke: Critics Choice Awards: Full List of Winners. The Hollywood Reporter, 2023-01-15. [dostęp 2023-01-16]. (ang.).
  18. ↑ List of Daytime Emmy Nominations. Associated Press, 1996-04-03. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
  19. ↑ 30th Daytime Emmy Awards. The Washington Times, 2003-05-11. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).
  20. ↑ The Official Academy Awards® Database. Amerykańska Akademia Sztuki i Wiedzy Filmowej. [dostęp 2023-01-27]. (ang.). Należy wyszukać Angelę Bassett w polu „Nominee”.
  21. ↑ Clayton Davis: Angela Bassett Finally Gets Her Oscar as Academy Announces 2023 Honorary Winners, Including Mel Brooks. Variety, 2023-06-23. [dostęp 2023-09-04]. (ang.).
  22. ↑ Angela Bassett. Brytyjska Akademia Sztuk Filmowych i Telewizyjnych. [dostęp 2023-01-29]. (ang.).
  23. ↑ Nominees & Recipients. Gildia Aktorów Ekranowych. [dostęp 2023-01-13]. (ang.). Należy wyszukać Angelę Bassett.
  24. ↑ Angela Bassett. Academy of Television Arts & Sciences. [dostęp 2024-09-08]. (ang.).
  25. ↑ Angela Bassett. Hollywoodzkie Stowarzyszenie Prasy Zagranicznej. [dostęp 2023-01-13]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Angela_Bassett&oldid=74979536”