Andrzej Januszajtis
Andrzej Jacek Januszajtis (ur. 18 sierpnia 1928 w Lidzie[1]) – polski fizyk, nauczyciel akademicki, pasjonat, znawca i propagator historii Gdańska.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
18 sierpnia 1928 |
|---|---|
| Przewodniczący Rady Miasta Gdańska | |
| Okres |
od 1991 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys
edytujSyn Wiesława, majora Legionów Polskich, i Anny[1]. W 1933 z rodziną przeprowadził się do Lublina, gdzie przeżył okres okupacji niemieckiej. W wieku 14 lat wstąpił do Szarych Szeregów[2].
Zdał maturę w Liceum im. Hetmana Jana Zamoyskiego w Lublinie, następnie w latach 1948–1954 studiował na Wydziale Mechanicznym Politechniki Gdańskiej. Kształcił się także w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Gdańsku[1]. Od 1954 pracował na PG, w 1964 uzyskał stopień doktora nauk fizycznych. W pracy badawczej specjalizował się w fizyce ciała stałego[3]. Od 1968 był zatrudniony na stanowisku docenta. Zaczynał w Katedrze Fizyki, był dyrektorem Instytutu Fizyki, a także dziekanem Wydziału Fizyki Technicznej i Matematyki Stosowanej[1]. Przed przejściem na emeryturę pracował w Katedrze Fizyki Molekularnej[3].
W latach 1990–1994 z ramienia Komitetu Obywatelskiego był radnym i przewodniczącym Rady Miasta Gdańska I kadencji. Został później prezesem stowarzyszenia „Nasz Gdańsk”[1] i redaktorem naczelnym wydawanego przez tę organizacji periodyku „Miesięcznik Nasz Gdańsk”. Został również prezesem Towarzystwa Promocji Młodych Skrzypków im. Aleksandry Januszajtis, członkiem honorowym Koła Przewodników Miejskich i Terenowych im. Franciszka Mamuszki w Gdańsku, a także członkiem kapituły Medalu św. Wojciecha i Medalu Księcia Mściwoja II[2].
Zaangażowany w renowację gdańskich zabytków oraz propagowanie wiedzy o Gdańsku. Kierował odbudową zegara astronomicznego z 1470 w bazylice konkatedralnej, przyczynił się też do powrotu carillonu na wieżę kościoła św. Katarzyny[1].
Był także encyklopedystą; został wymieniony w gronie edytorów Ilustrowanej encyklopedii dla wszystkich. Fizyka wydanej w latach 1985–1991[4].
W 1961 zawarł związek małżeński z Ewą z domu Terlecką, pianistką i nauczycielką muzyki, z którą ma dwie córki: Katarzynę i Aleksandrę[2].
Odznaczenia i wyróżnienia
edytuj- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2024)[5]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (2014)[6]
- Medal 100-lecia Odzyskania Niepodległości (2018)[2]
- Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2018)[7]
- Krzyż Zasługi Republiki Federalnej Niemiec I klasy za wkład w polsko-niemieckie pojednanie (RFN, 1997)[2]
- Krzyż „Pro Mari Nostro” Ligi Morskiej i Rzecznej (2017)[1]
- Medal im. Ignacego Adamczewskiego Polskiego Towarzystwa Fizycznego (2008)[1]
- Medal Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (2022)[1]
- Medal 100-lecia Towarzystwa Przyjaciół Nauki i Sztuki w Gdańsku[1]
- Medal Gdańskiego Towarzystwa Naukowego[1]
- Tytuł honorowego obywatela Gdańska (2002)[1]
- Nagroda Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” (1974)[8]
- Nagroda Artystyczna Gdańskiego Towarzystwa Przyjaciół Sztuki (2006)[1]
- Nagroda Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury (2008)[9]
- Nagroda Specjalna Województwa Pomorskiego w Dziedzinie Kultury (2023)[10]
Publikacje
edytuj- Andrzej Januszajtis, Zbigniew Jujka, Z uśmiechem przez Gdańsk, Gdynia: Wydawnictwo Morskie, 1968, OCLC 250907544.
- Andrzej Januszajtis, Wielka księga miasta Gdańska, Gdańsk: Lwy Gdańskie, 1997, ISBN 83-901625-5-5, OCLC 751151049.
- Andrzej Januszajtis, Dzieciństwo i młodość Daniela Gabriela Fahrenheita, Pelplin: Bernardinum, 2002, ISBN 83-88935-56-9, OCLC 53864732.
- Andrzej Januszajtis, Gdańskie zegary, dzwony i karyliony, Pelplin: Bernardinum, 2003, ISBN 83-7380-076-X, OCLC 53814051.
- Andrzej Januszajtis, Mr. Fahrenheit, dżentelmen z Gdańska, Gdańsk: L&L, 2005, ISBN 83-88595-88-1, OCLC 749643938.
- Andrzej Januszajtis, Piotr Paweł Woźniak, Joanna Markin, Gdańsk oraz Gdynia i Sopot, Bielsko-Biała: Pascal, 2006, ISBN 83-7304-605-4, OCLC 749997046.
- Andrzej Januszajtis, Krzyże Farnej Wieży i inne gdańskie osobliwości, Gdańsk: Marpress, 2007, ISBN 978-83-7528-009-8, OCLC 227206515.
- Andrzej Januszajtis, Gdańsk: przewodnik, Olszanica: Bosz, 2008, ISBN 978-83-7576-023-1, OCLC 297558914.
- Andrzej Januszajtis, Sulmin: niezwykłe dzieje podgdańskiej wsi, Gdańsk: L&L, 2009, ISBN 978-83-60597-43-9, OCLC 751120686.
- Andrzej Januszajtis, Gdański Król Żurawi, Gdańsk: Marpress, 2010, ISBN 978-83-7528-059-3, OCLC 748262900.
- Andrzej Januszajtis, Legendy dawnego Gdańska na nowo opowiedziane, wyd. 2 uzup., Gdańsk: Marpress, 2012, ISBN 978-83-7528-083-8, OCLC 1062166919.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f g h i j k l m Błażej Śliwiński, Januszajtis Andrzej [online], gedanopedia.pl [dostęp 2024-10-23].
- ↑ a b c d e Anna Umięcka, Prof. Andrzej Januszajtis obchodzi 95 urodziny, znawca historii, Honorowy Obywatel Gdańska [online], gdansk.pl, 17 sierpnia 2023 [dostęp 2024-10-23].
- ↑ a b Dr inż. Andrzej Januszajtis, [w:] baza „Ludzie nauki” portalu Nauka Polska (OPI PIB) [dostęp 2024-03-06].
- ↑ Andrzej Januszajtis, Ilustrowana encyklopedia dla wszystkich. Fizyka, Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1987, ISBN 83-204-0432-0.
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 8 lipca 2024 r. nr rej. 308/2024 o nadaniu orderów i odznaczeń (M.P. z 2024 r. poz. 774).
- ↑ Postanowienie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 20 maja 2014 r. o nadaniu orderów (M.P. z 2014 r. poz. 762).
- ↑ Lista laureatów Medalu Zasłużony Kulturze Gloria Artis [online], gov.pl [dostęp 2024-10-23].
- ↑ Laureaci Nagrody Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury „Splendor Gedanensis” [online], bip.gdansk.pl [dostęp 2024-10-23].
- ↑ Laureaci Nagrody Prezydenta Miasta Gdańska w Dziedzinie Kultury [online], gdansk.pl [dostęp 2024-10-23].
- ↑ Benefis profesora Andrzeja Januszajtisa [online], media.gdansk.pl, 20 września 2023 [dostęp 2024-10-23].
Linki zewnętrzne
edytuj- Dorota Karaś, Januszajtis, jakiego nie znacie [online], wyborcza.pl, 14 września 2013 [dostęp 2024-10-23].
- Januszajtis, Andrzej [online], Katalog Biblioteki Narodowej [dostęp 2015-04-04].