a¹
a¹ – dźwięk A (nazwa solmizacyjna: la) w oktawie razkreślnej, od 1953 przyjęty jako normalny ton odniesienia przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną o częstotliwości 440 Hz[1] i opublikowany jako norma ISO 16:1975[2].
Dźwięk ten od „II Międzynarodowej konferencji na temat stroju”, która odbyła się w 1939 w Londynie[3], wyznacza częstotliwość równą:
- w stroju czystym: 440 Hz (przy 20 °C)
- w stroju równomiernie temperowanym: 440,00 Hz.
Jest to tzw. strój wiedeński (w odróżnieniu od dawniej obowiązującego stroju paryskiego równego 435 Hz). W praktyce często bywa też stosowany strój nieco wyższy (442-445 Hz).
Relacja a¹ do c¹ wynosi 5:3 natomiast jego rozmiar w centach (przy założeniu c1 = 0): 900.
W minionych wiekach (ale także i dziś) wysokość dźwięku a¹ mogła być wyższa lub niższa od znormalizowanego stroju współczesnego. Zależało to zarówno od epoki, jak i praktyki poszczególnych ośrodków muzycznych[4]. Dziś np. w wykonawstwie muzyki dawnej stosuje się najczęściej strój a¹ = 415 Hz (tzw. strój barokowy), dokładnie o pół tonu niżej od a¹ = 440 Hz, oraz a¹ = 394 Hz do wykonywania muzyki starofrancuskiej[5][6].
Wynaleziony w 1711 kamerton wydaje przeważnie dźwięk a¹. Przyrząd ten był dawniej powszechnie stosowany do strojenia akustycznych instrumentów muzycznych.
Przypisy
edytuj- ↑ Andrzej Chodkowski (red.), Encyklopedia muzyki, Wydawnictwa Naukowe PWN, 1995, s. 423.
- ↑ Tor Halmrast, Tune in to ISO 16! The long and oscilating history of standard tuning frequency, „ISO Focus”, grudzień 2012, s. 25-27 (ang.).
- ↑ Gierard Mizgalski, Podręczna encyklopedia muzyki kościelnej, Księg. św. Wojciecha, 1959, s. 230.
- ↑ David Drambian: Toneurythmie Im Lichte Der Musikwissenschaft: Eine Musiksemiotische Analyse, Diplomica® Verlag GmbH, Hamburg 2008 s. 99 - tabela prezentująca wysokość stroju w różnych czasach (gł. XIX i XX w.) i ośrodkach.
- ↑ Barthold Kuijken: The Notation Is Not the Music: Reflections on Early Music Practice and Performance, Indiana University Press, Bloomington & Indianopolis 2013, s. 19 nn.
- ↑ Richard W. Griscom,David Lasocki: The Recorder: A Research and Information Guide, Routlege, New York 2012, s.222
Bibliografia
edytuj- Ulrich Michels: Atlas muzyki. T. I. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2002, s. 16, 17. ISBN 83-7255-085-9.