Lipiany

W IX w. powstał na półwyspie jeziora Wedyjskiego (obecnie Wądół i Kościelne) warowny gród Pomorzan, który wchodził w skład systemu obronnego plemienia Pyrzyczan, stanowiąc ich południową strażnicę. Wokół grodu powstała osada podgrodowa, której mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, rybołówstwem, częściowo handlem i rzemiosłem.

Do XIII wieku tereny te należały do księstwa pomorskiego. 18 sierpnia 1276 biskup kamieński Herman sprzedał ziemię lipiańską (Terra Lipene) za 3000 srebrnych marek margrabiom brandenburskim Ottonowi, Johannowi i Konradowi, którzy włączyli ją do Nowej Marchii. Prawa miejskie miejscowość uzyskała na początku XIV wieku. Po wygaśnięciu brandenburskiej dynastii askańskiej w 1319 wybuchła wojna o przynależność regionu. Region i miasto zajął książę wołogoski Warcisław IV. Po długotrwałych sporach o sukcesję w 1337 r. jako lenno biskupa kamieńskiego miasto pozostało ostatecznie przy Brandenburgii. Od 1373 we władaniu Korony Czeskiej. W 1402 zawarto porozumienie w sprawie sprzedaży miasta Polsce, jednakże ostatecznie sprzedano je jeszcze w tym samym roku Krzyżakom. W czasie wojny polsko-krzyżackiej w 1433 Lipiany zostały spustoszone przez husytów, a po wybuchu kolejnej wojny polsko-krzyżackiej w 1454 Krzyżacy sprzedali miasto z regionem, aby pozyskać środki na prowadzenie wojny. W 1467 ponownie spustoszone, tym razem przez Pomorzan, a później przez strony walczące podczas wojny trzydziestoletniej. Kolejne zniszczenia przyniosły wojny i przemarsze wojsk w XVII wieku.

Na początku XIX wieku ma miejsce sztuczne obniżenie poziomu lustra wody na jeziorze, które dzieli się na dwa oddzielne akweny, towarzyszy temu rozwój wikliniarstwa. Po 1840 r. wybudowano drogę łączącą Lipiany z Pyrzycami i Myśliborzem, w 1882 r. miasto uzyskało połączenie kolejowe z Kostrzynem, a rok później ze Stargardem. Od 1871 do 1945 w granicach Niemiec. Pod koniec XIX wieku założono tu kilka fabryk, m.in. wikliniarską (w 1890 r.).

W 1945 r. miasto zostało zajęte przez Armię Czerwoną, ponosząc stosunkowo niewielkie straty – zniszczeniu uległo tylko 39 budynków. Wkrótce Lipiany przekazane zostały administracji polskiej. Dotychczasowa ludność miasta uległa wysiedleniu do Niemiec i została zastąpiona polskimi osadnikami.

Lipiany nie posiadają własnego lotniska. Najbliższe położone jest w Goleniowie, 85 km na północ od miasteczka. Port lotniczy Szczecin-Goleniów posiada liczne połączenia z miastami w Polsce (Warszawa, Kraków, Rzeszów) i za granicą (Lwów, Zadar, Londyn, Liverpool, Dublin, Oslo, Bergen, Stavanger).

Do Lipian prowadzi droga wojewódzka 156. Łączy ona miasto z Barlinkiem i Strzelcami Krajeńskimi. Kilka kilometrów na zachód biegnie droga ekspresowa S3. Szlak ten łączy Świnoujście z Jaworem.