Yakuza
Yakuza (jap. やくざ) lub gokudō (jap. 極道, 獄道) – yakuza, gangster, hazardzista, członek tradycyjnych japońskich grup przestępczych[1][2][3].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]Słowo yakuza, podobnie jak gokudō, gokudō-mono, ma kilka znaczeń odnoszących się do złych cech ludzkiego charakteru, określających osobowości ludzi marginesu, przestępców[1][2][a].
Nazwa yakuza w znaczeniu zorganizowanych organizacji gangsterów wywodzi się od tradycyjnej japońskiej gry karcianej oicho-kabu, do której używa się kart kabufuda (40 kart w talii) lub hanafuda (48 kart)[b]. Celem gry jest uzyskanie jak największej liczby punktów zbliżonej do dziewięciu, a zwycięzcą rozgrywki jest gracz, który kończy grę z kartami w ręku, których ostatnia cyfra sumy była największa. Najgorsza ręka to ósemka, dziewiątka i trójka – co w wymowie w slangu brzmi ya-ku-za – gdyż w sumie daje dwadzieścia traktowane jako zero, gdyż wartości całkowite powyżej dziewięciu ignorują pierwszą cyfrę[3].
Termin yakuza nie występuje w dokumentach oficjalnych i tekstach ustawowych. Formalna nazwa tego rodzaju grup przestępczych brzmi: bōryoku-dan, a jego członków bōryoku-dan’in[1].
Funkcjonują również nazwy jinkyō-dantai i ninkyō-dantai (pol. organizacje postępujące w duchu rycerskości, hojności, pomocy słabym i walki z silnymi)[1]. Tak o sobie mówią członkowie gangów.
„Ustawa o przeciwdziałaniu przestępczości zorganizowanej” (暴力団対策法, Bōryoku-dan taisaku-hō) uchwalona w 1991 roku definiuje bōryoku-dan jako „każdą organizację, która może pomóc swoim członkom w zbiorowym i zwykłym popełnianiu nielegalnych aktów przemocy”. Wprowadzenie tej ustawy doprowadziło do rozwiązania 192 organizacji tego rodzaju i zmniejszenia wpływu pozostałych grup. W późniejszych latach ustawa była uzupełniana i poprawiana[4].
W 1963 roku grupy yakuzy skupiały łącznie 184 100 członków. Stanowiło to najwyższy wskaźnik w historii przestępczości w Japonii. Od tego czasu ich liczba stale spadała, aż do 1987 roku, kiedy znów zaczęła wykazywać tendencję wzrostową. Na koniec 2018 roku liczba członków bōryoku-dan wyniosła około 30 tysięcy, należących do 24 grup przestępczości zorganizowanej. W 2018 roku policja aresztowała 16 881 gangsterów w 28 334 przypadkach.[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Według narracji własnych yakuzy, ich rodowód wywodzi się od działających w XVII wieku grup obronnych machi-yakko, które chroniły mieszkańców przed gangami nieuczciwych samurajów. Tego rodzaju interpretacja ma przedstawiać yakuzę jako niezbędną i dobroczynną siłę w tradycyjnym społeczeństwie japońskim. Pozwala to także policji na traktowanie gangsterów zgodnie z koncepcją tradycyjnej rycerskości i szlachetności, a co za tym idzie na stosowanie specyficznej taktyki tolerancji społecznej wobec nich. Przykładem takiej postawy była na przykład pomoc gangów dla ludności dotkniętej trzęsieniami ziemi w Kobe w 1995 roku i w regionie Tōhoku w 2011 roku[5].
W rzeczywistości yakuza wyłoniła się w XVIII wieku z dwóch grup społecznych: tekiya i bakuto (wielu z nich pochodziło i pochodzi nadal z klasy burakumin, wyrzutków, „nie-ludzi”, zajmujących się zawodami „nieczystymi”, jak np. chowanie zmarłych, obróbka i farbowanie skór), klasyfikowanych poza i poniżej czterech grup feudalnej struktury społecznej[2][5][6][c]).
Tekiya (także yashi) byli kramarzami, wędrownymi handlarzami sprzedającymi towary niskiej jakości na festiwalach i targach. Z biegiem czasu organizowali się w zwarte, zhierarchizowane grupy, wzmacniane przez uciekinierów z wyższych klas, podejmujące typowe działania zorganizowanej przestępczości, jak np. wymuszanie opłat za ochronę, czy przydział straganów podczas festiwali i świąt religijnych[1][5][6].
Bakuto natomiast byli zawodowymi graczami, nielegalnymi hazardzistami[1], działającymi w miejskich gospodach, spelunkach, przydrożnych zajazdach, karczmach stacji pocztowych, zwłaszcza położonych przy głównych drogach. W rzeczywistości byli rekrutowani przez urzędników siogunatu w celu odzyskiwania pieniędzy wypłacanych robotnikom zatrudnianym przy pracach budowlanych czy irygacyjnych. Takie praktyki wytworzyły ukryte, związane tajemnicą i zyskami powiązania, które w późniejszych latach doprowadziły bakuto (także bakuchi-uchi) do organizowania się w zdyscyplinowane grupy o różnym charakterze przestępczym, działające w całej Japonii. To od nich pochodzi wiele tradycji, jak: odcinanie palców (yubitsume), tatuowanie (irezumi) i ścisłe przestrzeganie tajemnicy. Byli oni także wykorzystywani przez feudałów i siogunat Tokugawów w okresie wojny domowej okresu Meiji[1][5][6].
Współcześnie do syndykatów należą: ludzie z różnych powodów wykluczeni ze społeczeństwa, z czego około 60% pochodzi z burakumin, potomków feudalnej klasy wyklętych, około 30% to Koreańczycy urodzeni w Japonii i tylko 10% to Japończycy spoza burakumin i Chińczycy[7].
Zakres działania
[edytuj | edytuj kod]Tradycyjne domeny działania to: wymuszenia lichwiarskie i za „ochronę”, hazard, handel narkotykami, przemoc, groźby i przekupstwa przy wyścigach motocyklowych, konnych, kontrola życia nocnego – kluby, bary, kabarety, prostytucja.
Zauważalna jest jednak tendencja do rozszerzania aktywności w sferze gospodarki i biznesu (np. poprzez tworzenie firm fasadowych). Zajmują się one interesami budowlanymi, operacjami finansowymi, handlem gruntami i usługami. Działalności tej towarzyszą poważne przestępstwa: wymuszenia, fałszerstwa, oszustwa, przemyt i handel bronią. Międzynarodowa działalność yakuzy jest w zasadzie ograniczona do japońskich obywateli i przedsiębiorstw. Największym gangiem w Japonii jest Yamaguchi-gumi, a drugim Sumiyoshi-kai.
Największe grupy
[edytuj | edytuj kod]Wybrane największe gangi (wg National Police Agency)[4]:
| Nazwa grupy | Daimon | Siedziba głównego biura | Liczba członków |
|---|---|---|---|
| Rokudaime (6. pokolenie) Yamaguchi-gumi |  |
Kōbe, prefektura Hyōgo | 4 400 |
| Sumiyoshi-kai |  |
Akasaka, Minato-ku, Tokio | 2 800 |
| Inagawa-kai |  |
Roppongi, Minato-ku, Tokio | 2 200 |
| Kōbe Yamaguchi-gumi | |
Hyōgo | 1 700 |
| Kyokutō-kai |  |
Toshima-ku, Tokio | 520 |
| Dōjin-kai |  |
Kurume, Fukuoka | 480 |
W ostatnich latach działania policji znacznie ograniczyły wpływy finansowe zorganizowanych gangów przestępczych i doprowadziły do spadku liczby gangsterów. Według National Police Agency, liczba członków bōryoku-dan spadła o 2300 od 2018 roku do rekordowo niskiego poziomu 28 200 (w tym: 14 400 „pełnych” i 13 800 członków „stowarzyszonych”) na koniec 2019 roku. Obie liczby są najniższe od czasów, gdy po raz pierwszy wprowadzono zapisy w 1958 roku[8].
Yakuza w sieci
[edytuj | edytuj kod]W 2014 roku największy w Japonii syndykat przestępczości zorganizowanej, Yamaguchi-gumi, uruchomił własną stronę internetową wraz z piosenką korporacyjną i hasłem antynarkotykowym. Ma to pomóc w poprawie wizerunku yakuzy i zapobiec spadkowi liczby członków, która uległa zmniejszeniu w następstwie działań policji. Witryna ma na celu przekonanie ludzi, że yakuza nie jest „siłą antyspołeczną”. Znajdują się tam m.in. zdjęcia i opisy członków odwiedzających świątynie, czy udzielających pomocy poszkodowanym w czasie klęsk żywiołowych. Rok wcześniej gang rozpoczął publikowanie czasopisma dla swoich członków, które zawiera: stronę poezji, dzienniki wędkarskie starszych gangsterów i wiadomości od szefa[9][10].
Wyrok
[edytuj | edytuj kod]W dniu 24 sierpnia 2021 roku Sąd Okręgowy w Fukuoce skazał na śmierć Satoru Nomurę (74 lata) szefa gangu Kudō-kai z siedzibą w Kitakyūshū w prefekturze Fukuoka. Został skazany za udział w czterech brutalnych przestępstwach (popełnionych w minionych latach), w tym jednego morderstwa. Wyrok dożywocia otrzymał jego zastępca Fumio Tanoue (65)[11].
Sąd stwierdził w orzeczeniu, że: „Nomura wydał rozkaz w sprawie o morderstwo, a pozostałe trzy przestępstwa zostały popełnione w ramach struktury dowodzenia łańcuchem pod przywództwem Nomury”. Nie było bowiem wyraźnych, bezpośrednich dowodów, które łączyłyby obu przywódców z tymi czterema sprawami, podczas gdy ci, którzy faktycznie popełnili zbrodnie, zostali już skazani[11].
Po raz pierwszy prokuratorzy domagali się kary śmierci dla szefa gangu na podstawie ustawy o zapobieganiu bezprawnym działaniom członków zorganizowanych grup przestępczych. Oczekuje się, że decyzja sądu uwzględniająca żądanie prokuratury wpłynie na przyszłe dochodzenia w sprawie tych grup[11].
Yakuza w kulturze
[edytuj | edytuj kod]Gangi są prezentowane na wiele różnych sposobów, głównie w jednym z dwóch archetypów: szanowanych biznesmenów, obywateli i jako przestępcy, którzy działają poprzez zastraszanie i przemoc. Powstał gatunek yakuza eiga jako odmiana filmu gangsterskiego, pełnego brutalności i zwulgaryzowanego seksu. Tematyka ta jest prezentowana także w serialach telewizyjnych, komiksach i grach komputerowych.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Yakuza, gokudō-mono → hazardzista, bandyta, chuligan, gangster, łajdak, niegodziwiec; także jako: bezwartościowy, bezużyteczny.
- ↑ Oicho-kabu → gra karciana, w którą może grać wielu graczy. Nazwa pochodzi z portugalskiego slangu. Prawdopodobnie została przejęta od portugalskich kupców w XVIII wieku. Gracze mogą również korzystać z kart hanafuda z niewielkimi zmianami w talii. Celem gry jest uzyskanie jak największej liczby punktów zbliżonej do dziewięciu przy pomocy dwóch lub trzech kart. Gra jest uznawana za pewien rodzaj bakarata. Gracze mogą również używać talii 52 kart zachodnich, ale muszą usunąć figury i liczyć asa jako jeden punkt.
- ↑ W okresie Edo (1603–1868) shōgun Iemitsu Tokugawa (1604–1651) wprowadził rygorystyczny podział społeczeństwa na cztery klasy: (1) wojowników (samurajów), obejmującą grupę od daimyō do rōninów, (2) chłopów, (3) rzemieślników i artystów, (4) kupców.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g Kenkyusha’s New Japanese-English Dictionary. Tokyo: Kenkyusha Limited, 1991, s. 71, 72, 102, 182, 346, 550, 598, 1233, 1774, 1964. ISBN 4-7674-2015-6.
- ↑ a b c 新明解国語辞典. Tokyo: Sanseido Co., Ltd., 2018, s. 513, 1028, 1519, 1522. ISBN 978-4-385-13107-8.
- ↑ a b 広辞苑. Tokyo: Iwanami Shoten, 1980, s. 2214.
- ↑ a b c Fight against Organized Crimes. National Police Agency. s. 28–30. [dostęp 2020-06-26].
- ↑ a b c d Edward F. Reilly Jr.: Criminalizing Yakuza Membership: A Comparative Study of the Anti-Boryokudan Law. Washington University, 2014. s. 802, 803. [dostęp 2020-07-02]. (ang.).
- ↑ a b c Kallie Szczepanski: History of Japanese Organized Crime, the Yakuza. ThoughtCo, 2019. [dostęp 2020-07-01].
- ↑ Kosuke Takahashi: Japan’s yakuza vie for control of Tokyo. Jane’s Intelligence Review, 2009. [dostęp 2020-07-02]. (ang.).
- ↑ Yakuza Membership Hits New Record Low. Nippon Communications Foundation, 2020. [dostęp 2020-07-02]. (ang.).
- ↑ Japanese mobsters launch their own website. Guardian News & Media Limited, 2014. [dostęp 2020-07-02]. (ang.).
- ↑ Japan's Biggest Crime Syndicate Has Its Own Website. TIME USA, 2014. [dostęp 2020-07-02]. (ang.).
- ↑ a b c Don of yakuza gang dealt unprecedented death sentence. The Asahi Shimbun, 24 sierpnia 2021. [dostęp 2021-08-25]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Film dokumentalny prod. RT, 26', 2017 (ang. • jap.)
- National Police Agency (NPA), strona oficjalna (ang.)
- NPA, Organized Crime Department (Departament Przestępczości Zorganizowanej) (ang.)
- "Fragmented Yamaguchi-gumi a Sign of Changing Yakuza Times" (o podziałach w gangu), 2017 (ang.)
- Scouting for the Sex Industry: The Kabukichō Background of the Zama Killer, 2018 (ang.)
