Ulica Józefa Wybickiego w Sopocie

Artykuł ten został zgłoszony do umieszczenia na stronie głównej w rubryce „Czy wiesz”.
Pomóż nam go sprawdzić: oceń zgłoszoną nominację.

ul. Józefa Wybickiego

Górny Sopot
Fragment ulicy Wybickiego od numeru 37 w kierunku zachodnim
Państwo	Polska
Miejscowość	Sopot
Długość	600 m
Poprzednie nazwy	Schaeferstrasse
Przebieg
0m al. Niepodległości 230m ul. Armii Krajowej 315m ul. Krótka 505m ul. Kopernika 600m Stadion Leśny w Sopocie, rezerwat Zajęcze Wzgórze
Położenie na mapie Sopotu ul. Józefa Wybickiego
Położenie na mapie Polski ul. Józefa Wybickiego
Położenie na mapie województwa pomorskiego ul. Józefa Wybickiego
54°26′13,3″N 18°33′21,4″E/54,437018 18,555954
Multimedia w Wikimedia Commons

Ulica Generała Józefa Wybickiego – brukowana ulica położona w Górnym Sopocie, biegnąca od skrzyżowania z Al. Niepodległości do Stadionu Leśnego. Przy stadionie znajduje się wejście do Trójmiejskiego Parku Krajobrazowego wraz z pobliskim rezerwatem Zajęcze Wzgórze.

W XIX wieku teren, na którym znajduje się ulica, nosił nazwę Dolina Owcza (niem. Schaefertal), gdzie znajdowało się wielkie pastwisko. Pierwsza zabudowa pojawiła się w tych okolicach ok. 1890 roku, zaś pierwotna nazwa – ulica Owcza (niem. Schaeferstrasse) – pojawiła się w 1892 roku^[1]. W tych wczesnych latach domy pojawiały się na odcinku od al. Niepodległości do Armii Krajowej.

Na początku XX wieku, do lat 20., powstały wille w górę od Armii Krajowej, w tym domy obecnie uznawane za zabytki^[2][3].

W 1926 roku do użytku oddano stadion lekkoatletyczny „Boisko Stulecia”, czyli dzisiejszy „Stadion Leśny”^[4]. Zabytkowy budynek znajdujący się na terenie stadionu został tam przeniesiony niedługo później. Według karty ewidencyjnej zabytku został on wybudowany w 1897 roku przy kortach tenisowych, a przeniesiony na teren stadionu w 1927 roku^[5]. Według innego źródła przeniesiono go w 1926 roku z Łazienek Południowych, gdzie służył jako siedziba izby celnej Wolnego Miasta Gdańska^[6]. Stadion został przebudowany w latach 70. i 90. XX wieku^[7].

Zabudowę ulicy stanowią kamienice zbudowane w stylach eklektycznym, secesyjnym i modernistycznym^[8].

Kilkurodzinne wille położone przy ul. Wybickiego projektowali m.in.:^[2]

• Herman Wolschon (nr 27, 38 i 41)^[2];
• Artur Fischer (nr 29, 31 i 40)^[2];
• Adolf Bielefeldt (nr 30 i 32)^[2];
• Wilhelm Kuschel (nr 26, z 1909 roku)^[9].

Nawierzchnia ulicy to w znacznej mierze bruk. Jest to jedna z kilku ulic w Sopocie z oryginalną nawierzchnią brukowaną^[10].

Do wojewódzkiego rejestru zabytków nieruchomych wpisane są:^[3]

• dom z 1910 roku, ul. Wybickiego 30;
• dom z 1914 roku, ul. Wybickiego 30a;
• dom z 1910 roku, ul. Wybickiego 32;
• dom z 1911 roku, ul. Wybickiego 37;
• dom z 1920 roku, ul. Wybickiego 43, 43a;
• budynek na terenie Stadionu Leśnego, ul. Wybickiego 48, wybudowany w 1897 roku, a przeniesiony na stadion przy ul. Wybickiego w 1926 lub 1927 roku^[5][6].

Większość budynków (37 budynków na 48 numerów adresowych) znajduje się w gminnej ewidencji zabytków miasta Sopotu (liczba ta uwzględnia również wyżej wymienione zabytki rejestrowe)^[11].

• 
  Wybickiego 30
• 
  Wybickiego 30a
• 
  Wybickiego 32
• 
  Wybickiego 37
• 
  Wybickiego 43/43a
• 
  Wybickiego 48

U zwieńczenia ulicy, przed stadionem, znajduje się głaz narzutowy, umiejscowiony tam 14 maja 1926 roku. W tym miejscu planowano ustawienie pomnika upamiętniającego stulecie powstania kąpieliska w Sopocie, lecz ostatecznie nie doszło do tego^[12]. W latach 1965–1985 głaz zmienił położenie: został przeniesiony przed gmach Wyższej Szkoły Ekonomicznej, gdzie poświęcono go „Polakom pomordowanym przez Niemców za walkę o polskość ziem piastowskich i przynależność do Polskiego Związku Zachodniego”. W 1985 roku ponownie znalazł się na ulicy Wybickiego^[13]. Obecnie na głazie znajduje się tablica poświęcona sportowcom zamordowanym podczas II wojny światowej^[14].

W kamienicy nr 40 mieszkał Janusz Christa – rysownik, autor komiksów o Kajku i Kokoszu^[8][15][16].

Zbudowaną w 1909 roku willę pod nr. 23 po II wojnie światowej zajęła rodzina Czesława Miłosza, zdobywając przydział na dane poety^[8][17]. Hanna Domańska podaje, że w latach 1948–49 mieszkał tu również sam Czesław Miłosz^[9]. Według legendy w willi straszyć miały duchy rodziny, która popełniła samobójstwo w czasie II wojny światowej^{[8][9][18][17]}. W latach 70. XX w. do willi wprowadziła się dziennikarka Maria Józefina Winiarska-Musidłowska z rodzicami. Rodzina Musidłowskich zorganizowała tu podziemny klub myśli politycznej, w którym działał m.in. Miron Białoszewski^[9]. Poeta ten nawiązał inspirowany historią o nawiedzonym domu wiersz Poniemiecka ballada sopocka^[8][18].

Trzy drzewa rosnące przy ulicy Wybickiego to pomniki przyrody:^[19]

• buk pospolity (Fagus sylvatica), obwód 3,14 m, ul. Wybickiego 23;
• Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), obwód 2,58 m, ul. Wybickiego 20;
• Wiąz szypułkowy (Ulmus laevis), obwód 2,68 m, ul. Wybickiego 9.

Wzdłuż ulicy ciągnie się także aleja wiązów oraz lip^[8][20]. Szpalery lip po obu stronach ulicy, tworzące aleję uliczną, objęte są ochroną w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego^[20].

Na końcu ulicy, po południowej stronie stadionu, znajduje się wejście do rezerwatu przyrody Zajęcze Wzgórze^[13].