Tadeusz Rolke

Tadeusz Rolke

Tadeusz Rolke (2018)
Data i miejsce urodzenia	24 maja 1929 Warszawa
Narodowość	polska
Dziedzina sztuki	fotografia artystyczna
Odznaczenia
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach
Strona internetowa

Tadeusz Rolke (ur. 24 maja 1929 w Warszawie) – polski artysta fotografik, prekursor polskiej fotografii reportażowej.

Syn Tadeusza Rolke, dyrektora administracyjnego Ratusza Miasta Stołecznego Warszawy, oraz Zofii Rolke^[1]. Uczęszczał do szkoły powszechnej Heleny Chełmońskiej w Warszawie, po wybuchu II wojny światowej kontynuował naukę w ramach tajnego nauczania. Był członkiem Szarych Szeregów, uczestnikiem powstania warszawskiego na Mokotowie Dolnym (pseud. „Wilk”). Po 2 września 1944 trafił do obozu przejściowego w Pruszkowie, po czym został wywieziony na roboty przymusowe w głąb Niemiec: poprzez obóz przejściowy we Frankfurcie nad Odrą trafił do pracy we wsi Dobbrikow w Brandenburgii. Następnie został wysłany przez administrację niemiecką w okolice Chwalimia w gminie Kargowa, później do Mościsk koło Sierpca. Ewakuowany pod Pruszcz Gdański, doczekał wkroczenia Armii Czerwonej w Nowym Porcie w Gdańsku, skąd powrócił do Warszawy w kwietniu 1945.

Uczył się w warszawskim Gimnazjum im. Hugona Kołłątaja, potem w Gimnazjum im. Tadeusza Reytana. Nie został przyjęty na Uniwersytet Warszawski z powodu niewłaściwego pochodzenia społecznego. Studiował krótko filozofię, a następnie historię sztuki na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w Lublinie. Przyjęty na II rok historii sztuki na Wydziale Historii Uniwersytetu Warszawskiego. Więziony w okresie stalinizmu pod nieprawdziwym zarzutem udziału w nielegalnej organizacji „Ruch Uniwersalistów”, mającej rzekomo na celu obalenie ustroju państwowego. Skazany na 7 lat więzienia, przebywał w Zakładzie Karnym w Barczewie i Zakładzie Karnym w Iławie, zwolniony na mocy amnestii w 1954. Z powodu oskarżeń politycznych nie mógł kontynuować studiów.

Początki jego twórczości przypadły na lata 50. XX w. W fotografii reportażowej starał się oddawać polską rzeczywistość, tworzyć interwencyjną fotografię reportażową. Zajmował się m.in. warunkami życia Cyganów w podwarszawskich miejscowościach. Rejestrował też życie artystyczne stolicy. Publikował w tygodnikach „Stolica", „Świat" oraz w miesięcznikach „Polska” i „Ty i Ja”. Fotografował modę dla „Przekroju”, ukazującego się wówczas w Krakowie. Od 1970 r. przebywał na emigracji w Niemczech. Jego prace znalazły się na łamach „Sterna”, „Die Zeit”, „Der Spiegel” i „Art”. W Polsce ponownie w latach 80. Autor wystaw fotograficznych, m.in.: „Świat to teatr”, „Przemoc, seks, nostalgia” i in. Przewodniczył jury Konkursu Polska Fotografia Prasowa '99. Współpracował z „Magazynem Gazety Wyborczej” i wykładał na Wydziale Dziennikarstwa Uniwersytetu Warszawskiego oraz w Warszawskiej Szkole Fotografii Mariana Schmidta. Współzałożyciel wydawnictwa „edition.fotoTAPETA”, mającego siedzibę w Warszawie i Berlinie.

25 czerwca 2010 został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”^[2].

W 2013 był jednym z dwóch głównych bohaterów filmu Dziennik z podróży (reż. Piotr Stasik)^[3].

W 2021 został laureatem Złotego artKciuka 2021 przyznawanego na Interdyscyplinarnym Festiwalu Sztuk Miasto Gwiazd^[4]

Jest członkiem Związku Polskich Artystów Fotografików.

Był żonaty z historyczką sztuki Wiesławą Bąblewską (1930–2017)^[5]. Ma córkę Judytę i wnuczkę Małgorzatę. Mieszka w Warszawie, na Mokotowie.

• Amerykańscy artyści – Polska 1964-1965. Wystawa w Ambasadzie Amerykańskiej w Warszawie. 24 maja – 10 czerwca 1965 (autor fotografii; katalog wystawy; Ambasada Stanów Zjednoczonych, Warszawa 1965);
• Tadeusz Rolke – fotografowałem lata sześćdziesiąte [i nie tylko] / I photographed the 60`s (and not only). 17.06–14.09.1997 Piwnice Zamku / the Castle Celler (katalog wystawy; tekst w języku polskim i angielskim; kurator Marek Grygiel; tłum. Krzysztof Wojciechowski; Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski, Warszawa 1997);
• Edward Krasiński (autor fotografii; katalog wystawy w języku polskim i angielskim; kurator i autor tekstu: Stefan Szydłowski; tłum. Joanna Holzman; Galeria Arsenał, Białystok 1998, ISBN 83-86662-81-6);
• Tadeusz Rolke Fotografie 1944–2005 / Photography 1944–2005 (redakcja Beata Majchrowska; Fundacja Galerii Foksal – Revolver, Warszawa – Frankfurt nad Menem 2006, ISBN 83-89302-03-9);
• Kobieta to... (tekst: Andrzej Poniedzielski; Biblioteka „Gazety Wyborczej”, Warszawa 2008, ISBN 978-83-7552-180-1);
• Tu byliśmy. Ostatnie ślady zaginionej kultury (autor fotografii; eseje Simon Schama, wprowadzenie Feliks Tych, teksty Abraham Joshua Heschel; edition.fotoTAPETA 2008, ISBN 978-83-61072-03-4);
• Tadeusz Rolke (Wydawnictwo Bosz Szymanik i wspólnicy, Olszanica 2015, ISBN 978-83-75762-25-9);
• Tadeusz Rolke. Moja namiętność. Mistrz fotografii rozmawia z Małgorzatą Purzyńską (Wydawnictwo Agora, Warszawa 2016);
• Tadeusz Rolke. Fotografie warszawskie (Dom Spotkań z Historią, Warszawa 2019, ISBN 978-83-66068-07-0);
• Tadeusz Rolke. W kolorze = in colour (Wydawnictwo BOSZ, Olszanica 2019, ISBN 978-83-75764-50-5);
• Tu byliśmy. Tadeusz Rolke (tekst w języku polskim i angielskim; kurator merytoryczny Marek Grygiel; wstęp Paweł Smoleński; kurator publikacji Tamara Pieńko; tłumaczenie Janusz Ochab; redakcja Ewa Woźniak; Wydawnictwo S he for Art, Warszawa 2021, ISBN 978-83-96181-60-2).

• Robert Jarosz: Tadeusz Rolke – biografia. artmuseum.pl. [dostęp 2024-05-10].
• Targ, ryby i pstryk! (Rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadziła Verena Majchrowska; „Przekrój” 2002, nr 21, s. 25–27);
• Barbara Kosińska, Rolke – jeden z wielu możliwych („Nowe Książki” 2007, nr 1, s. 39–41);
• Moje lubelskie lata. Z Tadeuszem Rolke rozmawia Wioletta Wejman [w:] Grupa „Zamek”. Konteksty, wspomnienia, archiwalia, Lublin 2009, s. 307–309;
• Dobrze czuję się na starych uliczkach, choćby na Lwowskiej (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadził Bartosz Bator; „Dziennik. Polska, Europa, świat” 2009, nr 133, dodatek „Warszawa", s. 4–5);
• Prawda fotografii (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadziła Justyna Kopińska; „Wprost” 2009, nr 26, s. 68–69);
• Ucieczka w modę (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadził Jacek Tomczuk; „Newsweek Polska”, 2013, nr 20, s. 86–89);
• Chris Niedenthal, Tadeusz Rolke („Forbes” 2015, nr 2, s. 160–164);
• I widzisz, ze to jest fota. Z Tadeuszem Rolke rozmawia Dorota Jarecka („Nowe Książki” 2015, nr 8, s. 4–7);
• Rzetelny kadr (rozmowę z Tadeuszem Rolke przeprowadziła Kalina Błażejowska; „Tygodnik Powszechny” 2015, nr 40, s. 62–66);
• Czułość (z Tadeuszem Rolke rozmawia Justyna Dąbrowska; „Wysokie Obcasy” – dodatek do „Gazety Wyborczej”, 2016, nr 50, s. 44–47);
• Pejzaże twarzy. Z Tadeuszem Rolkem rozmawiają Agnieszka Sabor i Piotr Kosiewski („Odra” 2017, nr 2, s. 75–78);
• Magdalena Dubrowska, Powiedz razem z Tadeuszem Rolkem: będzie dobrze! („Gazeta Wyborcza” 2018, nr 190, dodatek „Co Jest Grane”, s. 11);
• Łatwo zrobione zdjęcia szybko odchodzą w niepamięć (z Tadeuszem Rolke rozmawiała Małgorzata Piwowar; „Rzeczpospolita” 2018, nr 227, s. 22–23);
• Jędrzej Nowicki, 90 lat Warszawy Rolkego („Gazeta Wyborcza” 2019, nr 64, dodatek „Gazeta Stołeczna”, s. 8);
• Rzecz o uczuciach / Tadeusz Rolke. Rozmawia Dawid Karpiuk („Newsweek Polska” 2023, nr 23, s. 88–91).

• Marek Grygiel, Fragment większej całości – rozmowa z Tadeuszem Rolke (2000)
• Tadeusz Rolke – Culture.pl
• Tadeusz Rolke – Archiwum Historii Mówionej Muzeum Powstania Warszawskiego
• Tadeusz Rolke – relacja biograficzna nagrana w ramach projektu „Pamiętanie Peerelu. Opowieści o wspólnych i indywidualnych sposobach na system: 1956-1989” Ośrodek KARTA