[go: up one dir, main page]

Przejdź do zawartości

Tłokno

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Tłokno
tălkъna
danie główne
Ilustracja
Łyżka tłokna
Inne nazwy

tołokno (толокно), talken, talk, dalken, talkkuna

Rodzaj

owsianka

Miejsce powstania

Słowiańszczyzna

Obróbka żywności

suszenie, kruszenie, moczenie

Składniki

owies

Tłokno, tłukno[1] (prasłow. tălkъna[2]) – jedna z najbardziej pierwotnych potraw słowiańskich przygotowywana z gotowanego owsa (ewentualnie, rzadko z jęczmienia[3] albo żyta[4]), suszonego na piecu, a następnie mielonego lub kruszonego[5][6]. Rodzaj owsianki[7][8].

Fińska talkkuna

Ziarna owsa były najpierw moczone w wodzie, następnie suszone w piecu do zżółknięcia i ostatecznie tłuczone w stępie. W wyniku tych działań powstawała masa z niewielką ilością wody, którą solono lub słodzono miodem. Nadawała się do spożycia na surowo lub po dalszym przetworzeniu[9].

Potrawa została zapożyczona od Słowian przez niektórych najbliższych sąsiadów. Znana była np. pod nazwą talken (także: talk lub dalken[5]) na terenach obecnej Austrii[9] (Alpy Wschodnie) albo talkkuna w Finlandii[4]. Nazwa tłokno używana była w Polsce[2][10]. U Słowian wschodnich nazywano ją tolokno[5] (scs. толокно)[3]. Gerard Labuda pisał o potrawie: „tłokno, rozpowszechnione u zgermanizowanych Słowian alpejskich, przyrządzano z krup owsianych”[11].

Współcześnie w Rosji mianem tołokna określa się kruszone płatki owsiane[12].

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. tłukno. sjp.pwn.pl. [dostęp 2024-02-16].
  2. a b Heinz-Dieter Pohl, Slowenisch-deutscher Sprachkontakt gezeigt an der Sprachinsel Zarz/Sorica im Vergleich mit Kärnten, „Linguistica”, 60 (2), 2020, s. 187, DOI10.4312/linguistica.60.2.179-191, ISSN 2350-420X [dostęp 2024-02-16].
  3. a b Lilia Citko. Słownictwo regionalne polskojęzycznej części „Leksykonu supraskiego” (1722) na tle słowiańskim. „Slavia Orientalis”. LXIX (3/2020). s. 602. [dostęp 2024-02-16]. (pol.). 
  4. a b Jan Ivar Bjørnflaten, Chronologies of the Slavicization of Northern Russia Mirrored by Slavic Loanwords in Finnic and Baltic, Helsinki 2006, s. 72, ISSN 0780-3281.
  5. a b c Hauke Kenzler, Hans Losert, Die Rekonstruktion mittelalterlicher Lebenswelten. The Reconstruction of Medieval Lifeworlds. Ein Kolloquium zum 60. Geburtstag von Ingolf Ericsson, Pressath: Verlag der Buchhandlung Eckhard Bodner, 2015, s. 126.
  6. Hanna Lis, Paweł Lis, Sergiusz Hieronimczak, „Kuchnia Wielkopolan dziś i wczoraj”, Wielkopolska Organizacja Turystyczna, Poznań, 2019, s. 4, ISBN 978-83-63729-05-9.
  7. Lilia Citko, O najstarszych podlaskich drukach cyrylickich, „Studia Wschodniosłowiańskie”, 13, 2013, s. 27 (pol.).
  8. Lilia Citko, Słownik cerkiewnosłowiańsko-polski (1722) jako źródło do historii leksyki, [w:] І.Э. Багдановіч i inni red., Беларуска-польскія моўныя, літаратурныя, гістарычныя і культурныя сувязі, s. 31.
  9. a b Rastislava Stolična, Tradycje kulinarnej kultury Słowacji, „Przegląd Historyczny” (4), 2011, s. 568–569.
  10. Pohl, Heinz Dieter. Slowenisches Erbe in Kärnten und Österreich: ein Überblick, Universität Klagenfurt, 2005, s. 17.
  11. Sylwia Przęczek-Kisielak, O tajemniczej staropolskiej potrawie–giejślic (siódma woda po kisielu?), wyd. 4 (2021), Język Polski, s. 67.
  12. Х. Шустер-Шевц, Славянская метатеза плавных и процесс дезинтеграции праславянского, [w:] Историческая грамматика русского языка, Филологический факультет Санкт-Петербургского государственного университета, 2013, s. 216.