[go: up one dir, main page]
Przejdź do zawartości

Wzdęcin Fischera

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
(Przekierowano z Wzdęcin)
Wzdęcin Fischera
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

selerowce

Rodzina

selerowate

Rodzaj

wzdęcin

Gatunek

wzdęcin Fischera

Nazwa systematyczna
Cenolophium denudatum (Fisch. ex Hornem.) Tutin
Feddes Repert. 74: 31 1967[3]
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Wzdęcin Fischera[4][5], cenolofium nagie, c. Fischera[6] (Cenolophium denudatum) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych (Apiaceae). Jedyny przedstawiciel rodzaju wzdęcin[5], zwanego też cenolofium[6]. Rośnie dziko w Europie Wschodniej, Syberii i Azji Środkowej, na zachodzie sięgając Litwy, Łotwy, Białorusi i Ukrainy[7][8], a na wschodzie Mongolii[8]. W Polsce gatunek został błędnie podany z Torunia[5]. Opisany został w 2004 roku jako możliwy do odnalezienia w północno-wschodniej części kraju[9] i w 2008 został znaleziony jako introdukowany w Białymstoku[5][10].

W naturze rośnie na wilgotnych łąkach[4][9], na terenach podmokłych i w lasach, sięgając na terenach górskich do 1800 m n.p.m.[11] Bywa uprawiany jako roślina ozdobna[12][6].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Pokrój
Naga bylina osiągająca 0,5 do 1,5 m wysokości[11]. Z tęgiego korzenia palowego wyrasta jedna do trzech wzniesionych łodyg, pełnych, kreskowanych, często nieco wygiętych w węzłach i purpurowo nabiegłych. U nasady pędu włókniste pozostałości starych liści[13][7].
Liście
Ogonkowe, o nasadach pochwiastych. Blaszki liści odziomkowych w zarysie trójkątne, do 20 cm długości, 3–4-krotnie pierzasto podzielone na wąskie i całobrzegie odcinki osiągające 10–60 mm długości i 1–5 mm szerokości. Górne liście mniejsze, dwukrotnie trójdzielne lub trójklapowe[11][13].
Kwiaty
Zebrane w baldachy złożone, których rozgałęzienia pozbawione są pokryw lub są one nieliczne (1–4), równowąskie. Pokrywki są nieliczne i podobnie równowąskie, o długości podobnej do szypułek kwiatowych. Baldach składa się z 10–25 baldaszków i osiąga zazwyczaj średnicę 5–7, rzadziej do 10 cm. Działki kielicha drobne. Płatki korony białe, jajowate, wycięte na końcu. Zalążnia dolna, dwukomorowa, w każdej z komór z pojedynczym zalążkiem. Słupki odgięte, dwa razy dłuższe od stożkowatego krążka miodnikowego[11][13].
Owoce
Rozłupnia rozpadająca się na dwie rozłupki, spłaszczone, eliptyczne lub podługowate, o długości 3,5 do 5 mm, na powierzchni wyraźnie żebrowane[11][13].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek typowy monotypowego rodzaju Cenolophium W. D. J. Koch, Nova Acta Phys.-Med. Acad. Caes. Leop.-Carol. Nat. Cur. 12: add. to 103. 1824-1825[14]. Rodzaj w obrębie rodziny selerowatych (baldaszkowatych) Apiaceae klasyfikowany jest do podrodziny Apioideae[15].

Synonimy taksonomiczne[3]:

  • Angelica fischeri Spreng.
  • Athamanta denudata Fisch. ex Hornem.
  • Cenolophium aspergillifolium (Bogusl.) Schischk.
  • Cenolophium divaricatum Besser
  • Cenolophium fischeri (Spreng.) W.D.J.Koch
  • Cenolophium lapponicum Nyl.
  • Cnidium fischeri (Spreng.) Spreng.
  • Crithmum campestre Gueldenst. ex M.Bieb.
  • Crithmum mediterraneum M.Bieb.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2019-07-04] (ang.).
  3. ↑ a b Cenolophium denudatum (Fisch. ex Hornem.) Tutin. [w:] The Plant List. Version 1.1 [on-line]. [dostęp 2019-07-04].
  4. ↑ a b Szafer W., Kulczyński S., Pawłowski B.: Rośliny polskie. Część I. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1988, s. 452. ISBN 83-01-05287-2.
  5. ↑ a b c d Zbigniew Mirek i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 54, ISBN 978-83-62975-45-7.
  6. ↑ a b c Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 51. ISBN 978-83-925110-5-2.
  7. ↑ a b T.G. Tutin, V.H. Heywood i in.: Flora Europaea. Vol. 2. Cambridge, London, New York, New Rochelle, Melbourne, Sydney: Cambridge University Press, 1981, s. 356. ISBN 0-521-06662-X.
  8. ↑ a b Cenolophium denudatum (Fisch. ex Hornem.) Tutin. [w:] Plants of the World [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2019-07-04].
  9. ↑ a b Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004, s. 342. ISBN 83-01-14342-8.
  10. ↑ Wojciech Maksymilian Szymański, Ewa Pirożnikow. Cenolophium denudatum (Apiaceae) – nowy synantropijny gatunek flory Polski. „Fragm. Flor. Geobot. Polonica”. 15, 1, s. 11–14, 2008. 
  11. ↑ a b c d e Cenolophium denudatum. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-07-04].
  12. ↑ David J. Mabberley, Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 178, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200.
  13. ↑ a b c d Pu Fading, Mark F. Watson: Cenolophium W. D. J. Koch. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2019-07-04].
  14. ↑ Cenolophium. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2019-07-03].
  15. ↑ Cenolophium W. D. J. Koch. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN-Taxonomy) [on-line]. USDA, Agricultural Research Service, National Plant Germplasm System. [dostęp 2019-07-04].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wzdęcin_Fischera&oldid=70134249”