Rychcice

Rychcice
Рихтичі
Państwo	Ukraina
Obwód	lwowski
Powierzchnia	3,769 km²
Populacja (2001); • liczba ludności	; 3244
Nr kierunkowy	+380 3244 91
Kod pocztowy	82151
	Położenie na mapie obwodu lwowskiego Rychcice
	Położenie na mapie Ukrainy Rychcice
	49°21′N 23°30′E/49,350000 23,500000
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Rychcice (ukr. Рихтичі) – wieś na terenach obecnej Ukrainy, nad potokiem Bar (dopływ Tyśmienicy), w obwodzie lwowskim, w rejonie drohobyckim, do 17 września 1939 w powiecie drohobyckim w województwie lwowskim. W II Rzeczypospolitej miejscowość była siedzibą gminy wiejskiej Rychcice.

Wieś położona jest 5 km na północny wschód od miasta Drohobycz. Na północy leżą wsie Dobrowlany, Rolów, na wschodzie Lipowice i Michałowice, na południe Poczajowice i miasto Drohobycz. Znajduje tu się przystanek kolejowy Rychcice, położony na linii Stryj – Sambor.

Historia

Do roku 1772 ziemia przemyska, województwo ruskie, do roku 1918 powiat drohobycki w austriackiej prowincji Galicja. Parafia łacińska in loco, dekanat drohobycki, diecezja przemyska. Parafia ufundowana w roku 1434 przez Stanisława Korytkę z Poczajowic oraz Marcina Korytkę z Michałowic. W połowie XVI w. nastąpiła konwersja wyznania, a kościół został zamieniony na zbór kalwiński. Protestanci zwrócili kościół katolikom w roku 1629 na mocy przywileju Mikołaja z Nurowa, podskarbiego koronnego. Zapewne po pożarze starej świątyni katolicy wybudowali nowy kościół, drewniany w roku 1720, konsekrowany w roku 1858. W roku 1909 postawiono murowany kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego. Inspiratorem budowy był ks. kanonik Aleksander Stopczyński urodzony w roku 1843, a zmarły i pochowany obok na cmentarzu katolickim w roku 1923. Kościół konsekrowano w roku 1910. W 1938 obok kościoła i cmentarza postawiono i poświęcono figurę Chrystusa Króla, 3-metrową kopię statuy z Rio De Janeiro^[2]. Cerkiew unicka pw. św. Bazylego z roku 1826, parafia w Wacowicach (obecnie Залужани).

W roku 1876 Rychcice liczyły 2005 mieszkańców oraz 401 domów (w tym 1376 katolików, 664 unitów, i 39 wyz. mojżeszowego, narodowości 1438 Polaków, 635 Rusinów i 7 Niemców). Przez wieś przechodziła linia kolejowa wybudowana w okresie austro-węgierskim. Pod koniec XIX w. własność większościowa Juliusza Bielskiego. Częścią wsi były do roku 1939 Rychcice Polskie, zamieszkane przez społeczność polską i Rychcice Ruskie, zamieszkane przez społeczność rusińską, parafia unicka Wacowice (obecnie Залужани).

11 września 1939 roku, przy stacji kolejowej Rychcice-Chatki, został zbombardowany przez niemieckie samoloty transport ewakuacyjny Fabryki Wagonów z Sanoka, w którym zginęli tu wówczas pracownicy tego zakładu: kalkulator Julian Gorgoń (kierownik transportu) oraz stolarz Cyryl Dutkiewicz^[3]^[4].

W latach 1939–1945 nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj 21 Polaków^[5].

W czasie okupacji niemieckiej mieszkający tutaj Polacy - Stefania Ciołek z córką Heleną oraz rodzina Kozłowskich - udzielali pomocy Żydom. Po wojnie Instytut Jad Waszem uhonorował za to tytułami Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Stefanię Ciołek, Helenę Ciołek, Antoniego i Katarzynę Kozłowskich oraz Jadwigę Stolarczyk z d. Kozłowską^[6]^[7].

W sierpniu 1945 50 polskich rodzin z parafii Rychcice zostało przesiedlonych na tzw. Ziemie Odzyskane, a następnie 9 września 1945 zasiedliła wsie: Drzonów, a w innych terminach inne wsie i miasta: Jutrzenka, Witnica, Nowiny Wielkie, Świerkocin, Strzelin; Szczawin, Nawrocko, Dalsze, Szklary Dolne, Szklary Górne, Obora, Jędrzychów, Nowa Sól, Żabno, Kiełcz, Wleń, Trzcianka, Bytów, Borzytuchom, Cybinka. Miejsce Polaków zajęli w Rychcicach przesiedleńcy z Czerteża pod Sanokiem, Rusini i Ukraińcy.

Obecnie wieś zamieszkuje ok. 3000 osób, dane niepełne ze względu na wysoki odsetek emigracji zarobkowej.

Zabytki

łaciński kościół pw. Znalezienia Krzyża Świętego wybudowany w latach 1905–1909 z datek miejscowego hrabiego Juliusza Bielskiego h. Jelita, okolicznych hrabiów Tarnowskich herbu Leliwa ze wsi Wróblowice vel Wróblewice i Śniatynka i wiernych ze wsi i parafii. Kościół konsekrował 2 października 1910 w Święto Matki Boskiej Różańcowej bp Józef Sebastian Pelczar ordynariusz przemyski. W latach 1945–1960 cerkiew greckokatolicka i prawosławna. W latach 1960–1990 magazyn kołchozowy. Od roku 1991 cerkiew greckokatolicka pw. Przemienienia Pańskiego.
pałac wybudowany dla rodziny Bielskich według projektu Kamsetzera^[8].

Osoby związane z Rychcicami

Mikołaj Jan Manugiewicz (ur. 1735, zm. 1834) – biskup augustowski.
Jan Chrystian Kamsetzer (ur. 1750, zm. 1795) – budowniczy pałacu Adama Bielskiego w Rychcicach.
Maurycy hr. Dzieduszycki – historyk, piszący pod pseudonimem Rychcicki.
Jędrzej hr. Cetner (ur. 1770, zm. 1841) – właściciel Rychcic, komisarz sejmowy.
Edward Białoskórski (ur. 1779, zm. 1881) – rosyjski gubernator radomski i członek Rady Stanu.

Przypisy

↑ Liczby ludności miejscowości obwodu lwowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).
↑ Poświęcenie pomnika Chrystusa w Rychcicach obok Drohobycza. „Wschód”. Nr 100, s. 6, 16 października 1938.
↑ Barbara Wanielista. „Odnajdę Twór Grób Piłsudczyku” (cz. VI). „Góra Przemienienia”. Nr 51 (175), s. 10-12, 17 grudnia 2006. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku.
↑ Filip Schneider: Relacja Filipa Schneidera. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 286–291. ISBN 978-83-903080-5-0.
↑ SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 182, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
↑ Ciołek Stefania ; Daughter: Helena. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
↑ Kozlowski Antoni & Kozlowska Katarzyna (Wiszniewska); Daughter: Stolarczyk Jadwiga (Kozlowska). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).
↑ Brzezinska

Bibliografia

Wioletta Brzezińska-Marjanowska Klasycystyczna architektura pałacowa na Wołyniu ok. 1780-1831 r.. repcyfr.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)].

Linki zewnętrzne

Rychcice, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 70 .
Galeria zdjęć. marynowski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-02)].

[spis-1] Liczby ludności miejscowości obwodu lwowskiego na podstawie spisu ludności wg stanu na dzień 5 grudnia 2001 roku. (ukr.).

[2] Poświęcenie pomnika Chrystusa w Rychcicach obok Drohobycza. „Wschód”. Nr 100, s. 6, 16 października 1938.

[3] Barbara Wanielista. „Odnajdę Twór Grób Piłsudczyku” (cz. VI). „Góra Przemienienia”. Nr 51 (175), s. 10-12, 17 grudnia 2006. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku.

[4] Filip Schneider: Relacja Filipa Schneidera. W: Andrzej Brygidyn, Magdalena Brygidyn-Paszkiewicz: Wspomnienia i relacje żołnierzy Sanockiego Obwodu Związku Walki Zbrojnej – Armii Krajowej 1939–1944. Sanok: 2012, s. 286–291. ISBN 978-83-903080-5-0.

[5] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 182, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[6] Ciołek Stefania ; Daughter: Helena. collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

[7] Kozlowski Antoni & Kozlowska Katarzyna (Wiszniewska); Daughter: Stolarczyk Jadwiga (Kozlowska). collections.yadvashem.org. [dostęp 2024-09-12]. (ang.).

[8] Brzezinska

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]