Rozszczepka pospolita

Rozszczepka pospolita

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	pieczarkowce
Rodzina	rozszczepkowate
Rodzaj	rozszczepka
Gatunek	rozszczepka pospolita
Nazwa systematyczna
Schizophyllum commune Fr. Observ. mycol. (Havniae) 1: 103 (1815)
Multimedia w Wikimedia Commons

Rozszczepka pospolita (Schizophyllum commune Fr.) – gatunek grzybów należący do rodziny rozszczepkowatych (Schizophyllaceae)^[1].

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Schizophyllaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Ma 23 synonimy naukowe. Niektóre z nich:

Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1968 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako olszówka pospolita, kosmatek, dwójlistek towarzyski^[3].

Bazydiokarp

Średnica 1–4 cm, kształt kolisty, półkolisty, wachlarzowaty lub muszelkowaty. Do podłoża przyrasta bokiem. Trzonu brak. Powierzchnia filcowata o kolorze od białawego do szarego^[4]. Pokryta jest szczecinkami i jest promieniście pofałdowana lub bruzdowana. Czasami posiada odcień beżowy lub różowy. Zdarza się też, że pomiędzy szczecinkami osiedlają się glony nadające kapeluszowi zielony kolor^[5].

Hymenofor

Szary do bladoczerwonobrązowego i w grupie owocników przypomina podłużnie rozszczepione blaszki, co jest charakterystyczną cechą rodzaju rozszczepka^[6]. Podczas suchej pogody zwijają się, w ten sposób chroniąc zarodniki przed wyschnięciem^[5].

Miąższ

U młodych okazów mięsisty, ale szybko staje się łykowaty i skórzasty^[4]. Podczas wilgotnej pogody jednak staje się giętki i elastyczny^[5].

Wysyp zarodników

Biały. Zarodniki bezbarwne, eliptyczne, o gładkiej powierzchni. Rozmiar 3–4 × 1–1,5 μm^[4].

Gatunki podobne

Podobna jest ciżmówka zmienna (Crepidotis variabilis). Rozróżnić ją można jednak łatwo po nierozszczepionych blaszkach. Ma brązowe zarodniki i rośnie w bardziej wilgotnych siedliskach^[6].

Gatunek pospolity na całym świecie^[7]. Również w Polsce jest bardzo pospolity^[3].

Grzyb nadrzewny. Unika siedlisk wilgotnych i występuje głównie w miejscach dobrze nasłonecznionych. Rośnie na martwym drewnie drzew liściastych i iglastych, a także na zranionych miejscach żywych drzew. Rozwija się przez cały rok. Można go spotkać na pniach i pniakach drzew, na suchych gałęziach, na starym, składowanym drewnie. Często występuje razem z porostami i wrośniakiem szorstkim (Trametes hirsuta)^[6] – jest pasożytującym na nich grzybem nagrzybnym^[8].

Saprotrof i pasożyt. Wywołuje białą zgniliznę drewna. Czasami wyrządza szkody w rolnictwie, poraża bowiem zafoliowane bale siana i kiszonki. Czasami (rzadko) atakuje również ludzi. Obecność grzybni tego gatunku stwierdzono np. w drogach oddechowych u ludzi o osłabionym układzie odpornościowym^[6].

W Europie jest uważana za grzyb niejadalny. Jednak na opracowanej dla FAO liście jest wymieniona jako grzyb jadalny w następujących państwach świata: Benin, Chiny (z Hongkongiem), Demokratyczna Republika Konga, Etiopia, Ghana, Gwatemala, Indie, Laos, Madagaskar, Malawi, Meksyk, Mozambik, Nigeria, Peru, Republika Środkowoafrykańska, Zambia^[9].

Grzyb leczniczy o działaniu przeciwzapalnym, przeciwnowotworowym, przeciwbakteryjnym, immunomodulacyjnym, nefrotonicznym i hepatoprotekcyjnym^[10]. Główną czynną substancją jest schizophylan – substancja o właściwościach immunostymulujących i przeciwnowotworowych^[11]. Uzyskuje się ją z kultur grzybowych hodowanych na specjalnym podłożu hodowlanym, jest więc grzybem uprawnym. Z wyhodowanej grzybni rozszczepki pospolitej wytwarza się preparat o handlowej nazwie Schizofylan (SPG, sonifilan, sizofilan), zawierający polisacharydy o leczniczym działaniu^[10].