Trydent (prowincja)
| prowincja | |||||
 Mapa fizyczna prowincji | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Region autonomiczny | |||||
| Siedziba | |||||
| Kod statystyczny |
ISTAT: 022 | ||||
| Prezydent |
Maurizio Fugatti | ||||
| Powierzchnia |
6207,12 km² | ||||
| Populacja (06.2023) • liczba ludności |
| ||||
| • gęstość |
87 os./km² | ||||
| Numer kierunkowy |
0461, 0462, 0463, 0464, 0465, 0439 | ||||
| Kod pocztowy |
38100, 38010-38089 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
TN | ||||
Położenie na mapie Włochy
| |||||
| 46°04′N 11°07′E/46,066667 11,116667 | |||||
| Strona internetowa | |||||
Trydent[3] (wł. Trento[3], Trentino[4]), oficjalna nazwa Prowincja Autonomiczna Trydentu[3] (wł. Provincia Autonoma di Trento[3]) – prowincja o statusie autonomii, położona w północnych Włoszech, w regionie Trydent-Górna Adyga. Obejmuje obszar historycznej, najdalej na południe wysuniętej części Tyrolu zwanej w j. wł. Trentino, zaś w j. niem. Welschtirol[5].
Ustrój polityczny
[edytuj | edytuj kod]Prowincja Trydent wraz z prowincją Bozen-Südtirol wchodzi w skład regionu Trydent-Górna Adyga, będącego terytorium autonomicznym na mocy specjalnego statutu (wł. Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige, w tłum. na pol. „Specjalny Statut dla Trydentu-Górnej Adygi”) zatwierdzonego dekretem prezydenta Republiki Włoskiej z dnia 31 sierpnia 1972 roku. Zgodnie z zapisami statutu obie prowincje należące do regionu Trydent-Górna Adyga mają szczególną autonomię, przyznaną „ze względu na ich rodzaj i treść”[6].
Organami władzy w prowincji Trydent są Rada Prowincji[7] (wł. Consiglio provinciale), rząd prowincji (wł. Giunta provinciale) i prezydent[7] (wł. Presidente della Provincia)[6]. Ich siedzibą jest miasto Trydent[8][9][10].
Rada Prowincji, będąca organem o charakterze parlamentu na mocy statutu oraz w zgodzie z konstytucją i zasadami porządku prawnego Republiki Włoskiej jest uprawniona do uchwalenia Ustawy Prowincji (rodzaj ustawy zasadniczej; wł. La legge provinciale) która po zatwierdzeniu przez deputowanych bezwzględną większością głosów określa formę rządu prowincji (zwłaszcza warunki wyboru Rady Prowincji, prezydenta i rad regionalnych), relacje między organami władzy, zasady składania i zatwierdzania uzasadnionych wniosków o wotum nieufności dla prezydenta, rozpatrywanie przypadków niekwalifikowalności i niezgodności dotyczących organów, a także warunki realizowania inicjatyw obywatelskich w sprawie ustroju prowincji i organizowania referendów[6].
Podział administracyjny
[edytuj | edytuj kod]
W skład prowincji Trydent wchodzi 175 gmin (wł. Comune)[11]. Ponadto jest ona podzielona na 16 tzw. wspólnot dolin (wł. Comunità di valle)[12][13]. Poniższa tabela przedstawia wszystkie wspólnoty dolin, ułożone w kolejności od największej do najmniejszej.
Demografia
[edytuj | edytuj kod]Liczba ludności
[edytuj | edytuj kod]Według spisu statystycznego, przeprowadzonego w 2017 roku przez instytuty ISPAT i ISTAT mającą 6207,12 km² prowincję zamieszkiwały 538 604 osoby[13].
Mniejszości etniczne
[edytuj | edytuj kod]
Prowincję Trydent zamieszkują trzy mniejszościowe grupy etniczne: Ladynowie posługujący się językiem ladyńskim oraz Mòcheni i Cymbrowie używający odmian dialektu bawarskiego[14]. W 2001 roku przeprowadzono spis, który miał na celu ustalenie wielkości populacji wszystkich tych grup[15]. Jego wyniki przedstawiają się następująco:
- Ladynowie stanowili większość w gminach: Pozza di Fassa (88,8% z liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 1787 osób), Mazzin (86,6% z liczby 440 osób), Vigo di Fassa (85,8% z liczby 1073 osób), Campitello di Fassa (85,4% z liczby 732 osób), Soraga di Fassa (85,3% z liczby 673 osób), Canazei (82,4% z liczby 1818 osób) i Moena (75,6% z liczby 2602 osób). Ich populacja we wszystkich tych gminach razem wziętych wyniosła w sumie 7553 osoby (82,8%), zaś w pozostałych gminach - 8909 osób (1,9%). W skali całej prowincji liczba Ladynów ukształtowała się na poziomie 16 462 osób (3,5%)[15].
- Mòcheni byli większością w gminach: Fierozzo (95,9% z liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 441 osób), Frassilongo (95,2% z liczby 357 osób) i Palù del Fersina (94,4% z liczby 195 osób). Ich populacja we wszystkich tych gminach razem wziętych wyniosła w sumie 947 osób (95,4%), zaś w pozostałych gminach - 1329 osób (0,3%). W skali całej prowincji liczba Mòchenów ukształtowała się na poziomie 2276 osób (0,5%)[15].
- Cymbrowie mieli przewagę w gminie Luserna, w której stanowili 89,9% liczby wszystkich mieszkańców, wynoszącej 297 osób. W pozostałych gminach ich populacja wyniosła w sumie 615 osób (0,1%). W skali całej prowincji liczba Cymbrów ukształtowała się na poziomie 882 osób (0,2%)[15].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Stan na 2017 rok.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Elezioni 2018: Maurizio Fugatti proclamato presidente della Provincia autonoma di Trento. [w:] Comunicati [on-line]. ufficiostampa.provincia.tn.it, 2018-11-03. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
- ↑ Bilancio demografico mensile [online], demo.istat.it [dostęp 2023-08-06].
- ↑ a b c d Główny Urząd Geodezji i Kartografii, oprac. Maciej Zych: Zmiany polskich nazw zawartych w „Urzędowym wykazie polskich nazw geograficznych świata”. Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza Granicami Rzeczypospolitej Polskiej (KSNG), 2017-03-29. s. 15. [dostęp 2017-11-13].
- ↑ Turystyczny serwis internetowy prowincji (sekcja Linki zewnętrzne).
- ↑ Karl Bier: Der Autonomiekampf der Welschtiroler und die Stellung der deutschen Parteien und Regierungen.. [w:] Zum Einführung [on-line]. zobodat.at. [dostęp 2019-09-26]. (niem.).
- ↑ a b c Statuto speciale per il Trentino-Alto Adige/Sonderstatut für Trentino-Südtirol. regione.taa.it, 1972. [dostęp 2019-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-25)]. (wł.).
- ↑ a b Nowe możliwości współpracy między Polską a Trydentem. [w:] Aktualności [on-line]. rzym.msz.gov.pl, 2016-03-22. [dostęp 2019-09-26]. (pol.).
- ↑ Consiglio della Provincia Autonoma di Trento. [w:] Recapiti e contatti [on-line]. consiglio.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
- ↑ GIUNTA PROVINCIALE - XVI LEGISLATURA (2018–2023). [w:] Giunta [on-line]. giunta.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
- ↑ Maurizio Fugatti, Presidente della Provincia autonoma di Trento. [w:] La Giunta [on-line]. giunta.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
- ↑ Elenco completo dei Comuni. [w:] Territorio [on-line]. provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-09-26)]. (wł.).
- ↑ a b Le Comunità. [w:] Comunità di Valle [on-line]. comunitavalle.provincia.tn.it. [dostęp 2019-09-26]. (wł.).
- ↑ a b c d TAV. 1.2 – Superficie territoriale e popolazione residente al 1.1.2017 per comunità di valle. statweb.provincia.tn.it, 2017-01-01. [dostęp 2019-09-27]. (wł.).
- ↑ Lech M. Nijakowski: Konferencja: Europejskie i regionalne instrumenty ochrony języków zagrożonych. [w:] Portugalia, Łotwa, Trydent [on-line]. orka.sejm.gov.pl, 2013-11-05. [dostęp 2019-10-01]. (pol.).
- ↑ a b c d TAV. I.5 – APPARTENENZA ALLA POPOLAZIONE DI LINGUA LADINA, MOCHENA E CIMBRA, PER COMUNE ED AREA DI RESIDENZA (CENSIMENTO 2001). minoranzelinguistiche.provincia.tn.it, 2001. [dostęp 2019-10-01]. (wł.).
