Krasnolud (Śródziemie)

Krasnoludowie (zwani przez elfów Hadhodami i Naugrimami, zaś sami nazywali się Khazadami) – rasa inteligentnych stworzeń ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia.

Biogramy krasnoludów zostały przedstawione w artykule Lista krasnoludów Śródziemia.

Informacje o początkach rasy krasnoludów pojawiają się w Silmarillionie.

Aulë, jeden z Valarów, w smutku i tęsknocie za pojawieniem się pierwszych Dzieci Ilúvatara, stworzył w tajemnicy siedmiu krasnoludów w ciemnościach Śródziemia (w czasie trwania Lat Drzew). Bardzo pragnął również przekazać swoją wiedzę (dotyczącą rzemiosła i obróbki materiałów martwych) i umiejętności. Nie wiedząc, jak wyglądać będą Dzieci Ilúvatara, nadał im cechy niezbędne do przetrwania w świecie zdominowanym przez Melkora. Były to siła, wytrwałość, nieustępliwość, a także umiłowanie do rzemiosła i bogactw o charakterze materialnym. Stworzył dla nich także język Khuzdûl. Iluvatar pozwolił krasnoludom istnieć, pod warunkiem, że przebudzą się nie wcześniej niż elfowie.

Na górze Gundabad obudził się pierwszy z Ojców, Durin. Był on założycielem plemienia Długobrodych, którzy wraz z nim wybudowali i osiedli w największej krasnoludzkiej siedzibie – Khazad-dûm (Morii). Dwaj kolejni z Ojców przebudzili się w pobliżu góry Dolmed w paśmie Ered Luin. Plemiona na czele których stali – Szerokoramiennych i Ognistobrodych – założyły dwa wielkie krasnoludzkie miasta-twierdze: Belegost na północ od Dolmed oraz Nogrod pod górą i na południe od niej. Pozostali czterej obudzili się daleko na wschodzie Śródziemia: osobno Ojcowie Żelaznorękich i Sztywnobrodych, osobno Ojcowie Czarnowłosych i Kamiennostopych. Nie ma żadnych informacji czy plemiona na wschodzie utworzyły jakieś miasta lub twierdze. Wiadomo jednak, że przetrwały Pierwszą Erę, gdyż w Drugiej Sauron podarował krasnoludom siedem Pierścieni Władzy – po jednym dla każdego z plemion.

Istnieją przesłanki, według których Aulë stworzył trzynaścioro Krasnoludów (siedmiu Ojców i sześć Matek). Nie jest jednak jasne dlaczego w tym wypadku akurat tylko Durin pozostał sam. W dodatku także tylko on nie miał w czasie snu żadnego innego z Ojców w swoim pobliżu, podczas gdy pozostałych sześciu Ojców było uśpionych w parach. Według starszej wersji tolkienowskiego Silmarillionu Plemię Durina miało także powstać w wyniku wymieszania się Krasnoludów z pozostałych sześciu plemion.

Krasnoludowie lepiej niż wszystkie inne obdarzone mową stworzenia znosili trudy, głód i cielesne rany. Żyli też długo, o wiele dłużej niż ludzie, lecz nie byli nieśmiertelni. Elfowie niegdyś sądzili, że krasnoludowie po śmierci wracają do ziemi i kamieni, z których powstali, lecz oni sami myśleli inaczej. Wierzyli, że Aulë, którego nazywają Mahalem, opiekuje się nimi i umarłych zabiera do Mandosu, gdzie są przygotowane dla nich osobne siedziby; wedle rozpowszechnionej wśród krasnoludów legendy Aulë objawił ich praojcom, że Ilúvatar ich uświęci i przyjmie pomiędzy swoje Dzieci, gdy się dopełnią Dni. Ich zadaniem będzie wtedy służenie Aulemu i pomaganie mu w odbudowie Ardy po Ostatniej Bitwie. Wierzą też, że Siedmiu Ojców powraca do życia, każdy w swoim plemieniu, i z tym samym co na początku imieniem: najsławniejszy z nich był w późniejszych wiekach Durin, ojciec plemienia najbardziej zaprzyjaźnionego z elfami i osiadłego w Khazad-dûmie.

Krasnoludowie byli niscy, krępi, bujnie owłosieni, dla innych ras kobiety były nie do odróżnienia od mężczyzn, ponieważ nosiły brody i miały podobną budowę ciała. Było ich także niewiele i w związku z tym krasnoludowie rozmnażali się bardzo wolno. Posługiwali się Khuzdûlem, który był ich ojczystym językiem, a także Iglishmêkiem i Westronem. Łatwo przyswajali także mowę elfów, zwłaszcza gdy przebywali w pobliżu ich siedzib.

Krasnoludowie po znalezieniu sobie siedziby, niemal zawsze w pobliżu kopalni, zakładali potężne miasta i forty, gdzie gromadzili swoje bogactwa, prowadząc wojny tylko po wyraźnych zaczepkach. Stali się zaciekłymi wrogami smoków i orków, od których bardzo wiele ucierpieli. Jednak rzadko prowadzili otwarte wojny przeciwko innym istotom (zazwyczaj elfom). Mieli siedem pierwotnych siedzib, zamieszkiwali także Erebor, Żelazne Wzgórza i Ered Mithrin.

Plemię Durina to najstarsze i najważniejsze spośród siedmiu krasnoludzkich plemion ze stworzonej przez J.R.R. Tolkiena mitologii Śródziemia. Jego założycielem był Durin I Nieśmiertelny. Plemię to określano też mianem Długobrodych.

Pierwszymi siedzibami plemienia Durina były Khazad-dûm – najpotężniejsze i najwspanialsze z wszystkich krasnoludzkich miast – i święta dla siedmiu plemion góra Gundabad. Plemię Durina utrzymywało dość ożywione kontakty z Elfami (zwłaszcza od Drugiej Ery), a także z Edainami i innymi ludźmi. Lud Durina (lub jego przedstawiciele) brał udział w wielu doniosłych wydarzeniach w Śródziemiu, m.in. w: Ostatnim Sojuszu, Bitwie Pięciu Armii i Wojnie o Pierścień.

Po klęsce zadanej plemieniu w ich siedzibie przez Balroga w latach 1980- 1981 T.E., Khazad-dûm zostało opuszczone. Długobrodzi osiedlili się w tym czasie m.in. w Ereborze i Ered Mithrin. Po opanowaniu tych miejsc przez smoki główną siedzibą plemienia stały się Żelazne Wzgórza a także pasmo Ered Luin.

Po zabiciu Smauga w 2941 T.E., plemieniu – rządzonemu przez Dáina II – udało się odnowić królestwo Ereboru.

Na początku Czwartej Ery król Durin VII poprowadził Krasnoludy z Ereboru do Khazad-dûm, który udało się mu odzyskać po wydarzeniach zaistniałych jeszcze w końcu Trzeciej Ery: zabiciu Balroga przez Gandalfa Szarego w styczniu 3019 T.E. i ostatecznym rozgromieniu orków i ich panów: Saurona i Sarumana w bitwach pod Minas Tirith i Morannonem. W wydarzeniach tych brał udział Gimli – jeden z potomków Durina I, praprawnuk Borina i – przyszły – wuj Durina VII (jako daleki kuzyn jego ojca – króla Thorina III). Gimli jakiś czas po Wojnie o Pierścień został władcą Błyszczących Grot, a w 120 roku C.E. odpłynął – jako pierwszy i prawdopodobnie jedyny Krasnolud – do Amanu.

Symbol † oznacza śmierć gwałtowną; nie jest pewne, czy jest to cała dynastia, gdyż nie ma informacji o potomstwie m.in. Fróra, Balina, Dwalina i Óina. Także czasy dynastii do rządów Durina VI pozostają niemal nieznane

Durin

wiele pokoleń (w tym II, III, IV i V)

Durin VI†

Náin I†

Thráin I Stary

Thorin I

Glóin

Óin

Náin II

Dáin I†

Borin

Thrór†

Frór†

Grór

Farin

Thráin II†

Nain†

Fundin†

Gróin

Thorin II Dębowa Tarcza†

Frerin†

Dís[1]

Dáin II Żelazna Stopa†

Balin†

Dwalin

Óin†

Glóin

Fíli†

Kíli†

Thorin III Kamienny Hełm

Gimli

Krasnoludowie byli podzieleni na siedem plemion, każdy ze szczepów pochodzący od jednego z Ojców Krasnoludzkiego Plemienia.

Oprócz tego istniało jeszcze plemię krasnoludów-wygnańców, nazywanych przez elfów Krasnoludami Poślednimi (sin. Noegyth Nibin). Byli to skarlali krasnoludowie, żyjący w lasach nad Narogiem w Beleriandzie. Wykluczeni ze swych plemion podczas pokoju Ardy, byli pierwszymi krasnoludami, jacy dotarli do Beleriandu, gdzie tępili ich nieświadomi ich natury Sindarowie. Swoje siedziby wydrążyli pod Amon Rûdh i Nulukkizdin. Większość z nich wymarła jeszcze przed powrotem Ñoldorów do Śródziemia. W piątym stuleciu Pierwszej Ery jedynymi żyjącymi Noegyth Nibin byli Mîm i jego synowie Ibun i Khîm.

Znani władcy krasnoludów pochodzili z Plemienia Durina, z rodu założonego przez Durina Nieśmiertelnego. Korona dziedziczona była w linii męskiej, z ojca na syna, ewentualnie na najbliższego męskiego potomka. Monarchowie ci byli zarazem władcami kolejnych siedzib plemienia: Khazad-dûm, gór Ered Mithrin i Ereboru.

Ich imiona pochodzą z języka staronordyckiego. Tolkien świadomie zaczerpnął je z listy karłów, fragmentu Völuspy, pieśni zawartej w Eddzie poetyckiej^[3]. Pisarz przyjął konwencję, wedle której Władca Pierścieni ma być przekładem fikcyjnego źródła, Czerwonej Księgi. Zatem miana staronordyckie użyte zostały jako tłumaczenia imion z języka ludzi z Dale, którego krasnoludowie używali na co dzień (imiona w ich własnej mowie są nieznane)^[4].

Nie ma pewnych informacji o zakresie ich władzy. Prawdopodobnie w czasach, kiedy Plemię Durina nie miało stałej siedziby (np. gdy zostali wypędzeni z Ereboru przez Smauga) władza królewska słabła. Od połowy Drugiej Ery do 2845 roku Trzeciej Ery w posiadaniu królów Plemienia Durina był jeden z Siedmiu Pierścieni Władzy.

W okresie, gdy siedzibą Plemienia Durina był Erebor, królowie Plemienia Durina nosili tytuł Króla pod Górą. Został on utworzony dla Thráina I. Tytułowali się tak również Thorin I wraz z czterema pokoleniami potomków, którzy rządzili ze zboczy Ered Mithrin, oraz Smaug, który wypędził ich z Ereboru.

Durin I to jeden z Siedmiu Ojców krasnoludów, założyciel i pierwszy władca Khazad-dûm, który żył w czasie Lat Drzew.

Jego imię pochodzi od jednego z karłów wymienianych w Völuspie, jednej z pieśni zawartych w Eddzie poetyckiej, we fragmencie nazywanym „Katalogiem karłów”. W języku staronordyckim słowo durinn oznacza „śniący”.

Był krasnoludem, pierwszym królem Plemienia Durina i pierwszym władcą Khazad-dûm. Był najstarszym z siedmiu ojców krasnoludzkiego plemienia, stworzonych przez Aulego. Spał on samotnie, aż do dnia, w którym zbudził się jego lud. Wtedy przybył do doliny Azanulbizar. Założył siedzibę w jaskiniach na wschodnim zboczu Gór Mglistych, gdzie w ciągu lat powstało Khazad-dûm. Durin żył bardzo długo, w związku z czym zaczęto go nazywać Durinem Nieśmiertelnym.

Jego potomkowie z Rodu Durina przez kolejne wieki rządzili królestwem i plemieniem.

Jako że w rodzie tym przychodzili na świat niekiedy monarchowie niezwykle podobni do swego przodka, krasnoludowie wierzyli, iż to sam Durin I powraca do życia. Takie przypadki miały miejsce siedmiokrotnie (znane są biogramy Durina III, Durina VI i Durina VII).

Jego imieniem krasnoludowie nazywali niektóre święta swojego Nowego Roku.

Postać wzmiankowana w Dodatku A (Kronikach królów i władców) do Władcy Pierścieni oraz w tekście Historii Galadrieli i Celeborna.

Rządy sprawował w połowie Drugiej Ery. Wówczas to mieszkańcy Khazad-dûm utrzymywali bardzo przyjazne kontakty z elfami z Eregionu. Wedle tradycji krasnoludów to właśnie Durin III otrzymał od złotników z Gwaith-i-Mírdain jeden z Siedmiu Pierścieni Władzy.

W czasie wojny elfów z Sauronem (lata 1695–1701) Durin udzielił wsparcia sąsiadom. Jego poddani, wraz z grupą elfów z Lothlórien, zaatakowali wojska Władcy Ciemności od tyłu, dzięki czemu Elrond zdołał schronić się w Imladris (1697 rok). Krasnoludowie zaś obronili się przed odwetem Saurona, wycofując się w porę i zamykając za sobą bramy swej podziemnej siedziby.

Imię Durin (durinn) znaczy po staronordycku śpiący^[5].

Urodzony w 1731 roku Trzeciej Ery, władał Khazad-dûm w dwudziestym stuleciu tej ery. Jego panowanie zakończyło się tragicznie. W 1980 roku krasnoludowie, eksplorując złoża mithrilu pod Caradhrasem, przypadkowo uwolnili z podziemnej kryjówki Balroga, dawnego sługę Morgotha, który zaatakował mieszkańców Khazad-dûm i zabił ich władcę, zyskując miano Zguba Durina.

Następcą Durina VI był jego syn Náin I.

Urodzony w 1832 roku Trzeciej Ery, tron objął po śmierci swego ojca, Durina VI. Jego rządy trwały bardzo krótko, bowiem już w 1981 roku został zabity przez Balroga, który wypędził wszystkich krasnoludów z Khazad-dûm. Syn Náina Thráin I, wraz ze swymi poddanymi, musiał szukać nowej siedziby.

Postać wspomniana przez bohaterów Hobbita, więcej informacji na jego temat zawarto w Dodatku A.

Urodził się w 1934 roku Trzeciej Ery. Po śmierci ojca, gdy krasnoludowie uciekli z Khazad-dûm, stanął na czele największej z grup poddanych i poprowadził ich na północ, na ziemie Rhovanionu. W 1999 roku dotarł do Ereboru i założył tam nowe królestwo. Jako pierwszy spośród władców plemienia Durina nosił tytuł Króla pod Górą. Podczas prac kopalnianych we wnętrzu góry odkrył słynny Arcyklejnot. Zmarł w 2190 roku. W późniejszych czasach zwano go też Thráinem Starym.

Jego synem i następcą był Thorin I.

Imię Thráin^[6] (þrainn) po staronordycku znaczy nieustępliwy^[7].

Urodził się w 2035 roku, w Ereborze. Po objęciu korony jeszcze przez pewien czas zamieszkiwał tam, lecz w 2210 roku opuścił dotychczasową siedzibę. Wraz z poddanymi osiedlił się w nowym miejscu, położonych bardziej na północ, w górach Ered Mithrin. Wkrótce skupiła się tam największa liczba krasnoludów z plemienia Durina, dołączali bowiem do Thorina współplemieńcy mieszkający gdzie indziej czy też tułający się po Śródziemiu. Monarcha zmarł w 2289 roku.

Jego synem i następcą był Glóin.

Imię Thorin (þórinn) po staronordycku znaczy odważny^[7].

Postać z Dodatku A.

Urodził się w 2136 roku Trzeciej Ery, w Ereborze. Wraz z ojcem przeniósł się do Ered Mitrin, gdzie spędził resztę swego życia. Jego panowanie, trwające od 2289 roku, upłynęło w spokoju. Glóin zmarł w 2385 roku.

Jego synem i następcą był Óin.

Imię Glóin^[8] (gloinn) znaczy po staronordycku rozpalony^[9].

Postać z Dodatku A.

Urodził się w 2238 roku Trzeciej Ery, w Ered Mithrin, gdzie spędził całe życie. Jego rządy, trwające od 2385 roku, upłynęły w spokoju. Zmarł w 2488 roku.

Jego synem i następca był Náin II.

Imię Óin^[10] (óinn) znaczy po staronordycku straszliwy^[11].

Postać z Dodatku A.

Urodził się w 2338 roku w Ered Mithrin, gdzie spędził całe życie. Panował do 2585 roku, kiedy zmarł. Właśnie za jego rządów, od 2570 roku, smoki zaczęły napadać na krasnoludów, zamieszkujących Góry Szare.

Jego następcą był Dáin I. Monarcha miał jeszcze jednego syna, Borina.

Postać z Dodatku A.

Urodził się w 2440 roku Trzeciej Ery, w Ered Mithrin, gdzie spędził całe życie. Nie panował długo po zgonie swego ojca. W 2589 roku, już po czterech latach, zginął. Śmierć dosięgła go na progu jego własnej komnaty, tam bowiem wdarł się smok zimny i zabił monarchę.

Dáin miał trzech synów: Thróra (dziedzica korony), Fróra i Gróra.

Imię Dáin^[12] (dainn) znaczy po staronordycku jak śmierć^[5].

Thrór (ur. w 2542, zm. w 2790 Trzeciej Ery) był królem Ereboru do momentu zdobycie góry przez smoka Smauga.

Był to jeden z władców krasnoludów, Król Plemienia Durina w latach 2589–2790, trzeci Król pod Górą^[13]. Najstarszy syn Dáina I. Miał dwóch braci, Fróra i Gróra. Dziad Thorina Dębowej Tarczy, który został wypędzony przez Smauga z Samotnej Góry i zginął w Morii.

Urodził się i wychował w Ered Mithrin. Królem został po śmierci ojca, zabitego przez smoka w 2589 roku. Już rok później krasnoludowie, ciągle zagrożeni przez kolejne bestie, opuścili Góry Szare. Thrór poprowadził większość z nich do Ereboru, dawnej siedziby swego plemienia.

Za jego rządów, położone tam państwo krasnoludów, zwane Królestwem pod Górą, rozkwitało, a jego mieszkańcy żyli w wielkim dostatku. Thrór utrzymywał przyjazne stosunki zarówno z bratem Grórem, władcą Żelaznych Wzgórz, jak i z ludźmi z Dale i Esgaroth oraz elfami z Leśnego Królestwa w Mrocznej Puszczy.

Ten okres świetności trwał do 2770 roku. Wtedy to niespodziewanie napadł na Erebor smok Smaug, skuszony bogactwami krasnoludów. Thrór, wraz ze swym synem Thráinem, zdążył uratować się jako jeden z ostatnich, bowiem uciekł tajemnym przejściem. Następnie, wraz z garstką współplemieńców, tułał się po różnych częściach Śródziemia, aż wygnańcy osiedlili się w Dunlandzie.

W 2790 roku Thrór dał synowi ostatni z Siedmiu Pierścieni oraz mapę i klucz do tajnego wejścia do Ereboru. Wraz z przyjacielem Nárem ruszył ku Morii. Został tam zabity przez Azoga, przywódcę orków. Śmierć Thróra była powodem wielkiej wojny z orkami, którą rozpoczął Thráin II.

Imię Thróra (þrór) pochodzi ze staronordyckiego, znaczy w tym języku rozszerzający^[14]. Tolkien zaczerpnął je z listy karłów, fragmentu Völuspy, pieśni zawartej w Eddzie poetyckiej^[15].

W ekranizacji Hobbita w reżyserii Petera Jacksona Thróra zagrał Jeffrey Thomas.

Thráin II (ur. w 2644, zm. w 2850 roku Trzeciej Ery) był władcą krasnoludów, w latach 2790–2850. Większość życia spędził na wygnaniu, bowiem jego siedziba została zajęta przez Smauga. Zmarł w niewoli Saurona, który przedtem odebrał mu ostatni z krasnoludzkich Pierścieni Władzy. Był synem Thróra, a ojcem Thorina Dębowej Tarczy.

Młodość i utrata Ereboru

Urodził się i wychował w Ereborze. Gdy Smaug napadł na siedzibę krasnoludów (2770 rok), Thráinowi i jego ojcu, udało mu się ocalić życie, bowiem uciekli tajnym przejściem. Tułał się następnie z garstką współplemieńców po Śródziemiu, aż osiedlili się w Dunlandzie. Thrór przed wyruszeniem do Morii (2790 rok) dał mu ostatni z Siedmiu Pierścieni krasnoludów.

Król na wygnaniu

Po śmierci ojca, zamordowanego przez orka Azoga, Thráin jako nowy król poprowadził krasnoludów do wojny odwetowej z orkami (2793–2799). W wyniku ran odniesionych podczas decydującej bitwy w dolinie Azanulbizar (2799 rok) stracił wzrok w jednym oku i ciężko okulał. Mimo zwycięstwa krasnoludowie nie powrócili do Morii, bowiem nadal czyhał tam Balrog. Thráin powiódł więc swoich poddanych do Ered Luin i tam osiadł w 2802 roku.

Wyprawa do Ereboru i śmierć

Powoli zaczęło im się powodzić i żyć lepiej. Jednak pod wpływem Pierścienia Thráina zaczęła dręczyć żądza złota. Potajemnie więc, dnia 21 kwietnia 2841 roku^[16], wyruszył wraz z garstką towarzyszy (między nimi byli Balin i Dwalin) do Ereboru. Przez całą długą drogę tropili go słudzy Czarnoksiężnika, atakowali orkowie i wilki. W końcu, w Mrocznej Puszczy, Thráin został pojmany i uprowadzony do Dol Guldur (2845 rok), a jego towarzysze powrócili z niczym do domu. Torturowano go i odebrano Pierścień, po czym pozostawiono w lochu. Thráin postradał tam zmysły i ciągle majaczył.

W takim stanie przypadkowo odnalazł go Gandalf Szary, który dostał się do twierdzy Czarnoksiężnika (2850 rok). Krasnolud przekazał mu, ze słowami Dla mego syna^[17], mapę i klucz do tajemnego wejścia do Ereboru, po czym zmarł.

Potomstwo

Monarcha miał troje dzieci – synów Thorina II i Frerina oraz córkę Dís.

Imię

Imię Thráin (þrainn) pochodzi ze staronordyckiego, znaczy w tym języku nieustępliwy^[14]. Tolkien zaczerpnął je z listy karłów, fragmentu Völuspy, pieśni zawartej w Eddzie poetyckiej^[15].

Ekranizacja Petera Jacksona

W ekranizacji Hobbita w reżyserii Petera Jacksona Thráina II zagrał Mike Mizrahi.

Organizator i przywódca wyprawy do Ereboru, w której uczestniczył Bilbo Baggins. Thorinowi udało się odnowić krasnoludzkie królestwo, lecz zginął w Bitwie Pięciu Armii.

Dáin II Żelazna Stopa (ur. w 2767 roku Trzeciej Ery, zm. 17 marca 3019 roku Trzeciej Ery^[13]) to krewny Thorina, który objął po jego śmierci koronę. Za jego rządów Erebor ponownie rozkwitł. Podczas Wojny o Pierścień Dáin stawił opór siłom Saurona i zginął w bitwie o Dale.

Był wpierw władcą Żelaznych Wzgórz, a od 2941 do 3019 roku Królem pod Górą.

Urodził się w Żelaznych Wzgórzach. Mimo młodego (jak na krasnoluda) wieku wziął udział w wojnie z orkami (2793–2799). Walczył w decydującej bitwie w dolinie Azanulbizar, gdzie zginął jego ojciec. Wsławił się zabijając wodza przeciwników, Azoga.

W 2805 roku, po śmierci dziadka Gróra, Dáin został władcą Żelaznych Wzgórz. Władał tam do 2941 roku. Wtedy to, na wieść o odnowieniu przez Thorina Dębową Tarczę Królestwa pod Górą, pośpieszył do Ereboru, gotów zbrojnie wspomóc krewniaka w konflikcie z ludźmi i elfami o bogactwa Smauga. W obliczu niespodziewanego ataku orków przyłączył się do wcześniejszych przeciwników i walczył w Bitwie Pięciu Armii. Po śmierci Thorina, który zginął w boju, Dáin został nowym Królem pod Górą, jako że był prawowitym spadkobiercą Durina. Sprawiedliwie podzielił się bogactwami smoka z ludźmi i elfami. Poznał przy tej okazji Bilba Bagginsa, jednego z kompanów Thorina.

Dáin okazał się dobrym monarchą. Za jego rządów nastąpił ponowny rozkwit Ereboru, a krasnoludowie żyli w dostatku. Utrzymywał on przyjaźń z królami Dale, następcami Barda I Łucznika. W 2989 roku zezwolił jednak Balinowi na nieudaną wyprawę do Morii.

Podczas Wojny o Pierścień Dáin nie ugiął się przed groźbami wysłanników Saurona i wysłał z ostrzeżeniem do Rivendell Glóina i Gimliego, którzy wzięli udział w naradzie u Elronda.

W 3019 roku, gdy Dale zaatakowała północna armia Mordoru, Dáin wsparł króla Branda. Mimo sędziwego wieku walczył w bitwie o Dale, i zginął u boku sojusznika. Jego synem i następcą był Thorin III Kamienny Hełm.

Monarcha nosił przydomek Żelazna Stopa. Imię Dáin (dainn) pochodzi ze staronordyckiego, znaczy w tym języku jak śmierć^[18]. Tolkien zaczerpnął je z listy karłów, fragmentu Völuspy, pieśni zawartej w Eddzie poetyckiej^[15].

W ekranizacji Hobbita w reżyserii Petera Jacksona Dáina Żelazną Stopę zagrał Billy Connolly.

Postać z Dodatku A.

Urodził się w 2866 roku Trzeciej Ery, w Żelaznych Wzgórzach. Żył tam do 2941 roku, kiedy to przeniósł się do odnowionego królestwa krasnoludów w Ereborze.

Podczas Wojny o Pierścień walczył w bitwie o Dale. Po śmierci ojca został nowym królem i przewodził krasnoludom w trakcie oblężenia Ereboru przez Easterlingów, sojuszników Saurona. Wraz z Bardem II w końcu pokonał i przepędził przeciwników. Następnie wysłał swoich posłów na koronację króla Elessara. Przez resztę panowania, w Czwartej Erze, zachowywał przyjaźń ze Zjednoczonym Królestwem Arnoru i Gondoru i znajdował się pod jego opieką, pozostając niezależnym władcą.

Trudno powiedzieć skąd wziął się jego przydomek Kamienny Hełm^[19].

Żył w Czwartej Erze. Był ostatnim znanym królem Plemienia Durina. Za jego czasów krasnoludowie opuścili Erebor i powrócili do Khazad-dûm. Informacje na jego temat można znaleźć w The Peoples of Middle-earth, XII tomie Historii Śródziemia.

• krasnolud
• lista krasnoludów Śródziemia

• Fonstad K.W., Atlas Śródziemia. Przewodnik po świecie Tolkiena, Warszawa 2009;
• John Ronald Reuel Tolkien: Hobbit, czyli tam i z powrotem. przeł. Maria Skibniewska. Warszawa: Wydawnictwo Iskry, 1997. ISBN 83-207-1681-0. Brak numerów stron w książce
• Dodatek A Kroniki królów i władców. W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2002, s. 391-465. ISBN 83-7319-172-0.
• Dodatek B Kronika Lat (Kronika Królestw Zachodnich). W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2002, s. 466-495. ISBN 83-7319-172-0.
• Dodatek C Rodowody. W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria Skibniewska. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Warszawskie Wydawnictwo Literackie Muza SA, 2002, s. 496-501. ISBN 83-7319-172-0.

---

• Ryszard Derdziński: Indeks. W: John Ronald Reuel Tolkien: Władca Pierścieni. przeł. Maria i Cezary Frąc. T. 3: Powrót Króla. Warszawa: Wydawnictwo Amber, 2002, s. 383-397. ISBN 83-7245-884-7.
• Robert Foster: Encyklopedia Śródziemia. Warszawa: Amber, 2002. ISBN 83-241-0200-0. Brak numerów stron w książce
• Edda poetycka. przeł. i opr. Apolonia Załuska-Strömberg. Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk-Łódź: Zakład Narodowy im. Ossolińskich - Wydawnictwo, 1986, seria: Biblioteka Narodowa, seria II, nr 214. ISBN 83-04-01852-7. Brak numerów stron w książce

• Kings of Durin’s Folk. [dostęp 2011-12-28]. (ang.). – artykuł w Tolkien Gateway
• Kings of Durin’s Folk. [dostęp 2011-12-28]. (ang.). – artykuł w Encyclopedia of Arda